روایت ایسنا از مراسم سالگرد درگذشت پروفسور میرشمسی

این مراسم با پیام وزیر جهاد کشاورزی و با حضور جمعی از اساتید دانشگاه، همکاران و علاقمندان استاد و مسوولانی از وزارت جهاد کشاورزی و موسسه واکسن و سرم سازی رازی برگزار شد.

وزیر جهاد کشاورزی:

پیشرفت دانش ویروس شناسی و ایمنی شناسی در ایران مرهون تلاش‌های استاد میرشمسی بود

وزیر جهاد کشاورزی در پیامی به مناسبت سالگرد درگذشت دکتر میرشمسی، پدر واکسن ایران، پیشرفت دانش ویروس شناسی و ایمنی شناسی در کشور را مرهون تلاش‌های شبانه‌روزی استاد عنوان و تاکید کرد: بی شک این شخصیت ممتاز، مصداق بارز توام سازی تلاش مجدانه علمی با خدمت رسانی خالصانه به محرومان است و تلاش‌های وی در توانمندسازی کشورمان در عرصه تولید واکسن و دارو هرگز از یاد نمی‌رود.

صادق خلیلیان در پیام خود به نشست بزرگداشت نخستین سالگرد درگذشت استاد میرشمسی، پدر واکسن ایران که روز دوشنبه در دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران برگزار شد، آورده است: «پس از گذشت یک سال از ضایعه فقدان اسف انگیز دکتر حسین میرشمسی، جامعه علمی کشور در سوگ مردی نشسته است که نه تنها مردم شریف اصفهان، تولد او در اقلیمشان را همواره موجب افتخار خویش دانسته‌اند، بلکه میلاد او در سرزمین ایران موجب فخر این مرز و بوم بوده و خواهد بود.

او فرهیخته‌ای است که ترقی علم ویروس شناسی و ایمنی شناسی در ایران اسلامی همزمان با ممالک پیشرفته جهان مرهون زحمات شبانه روزی ایشان است. دانشجویان علم پزشکی و دامپزشکی، کتابهای ایشان در زمینه اصول ایمنی و ویروس شناسی را در حالی ورق زده و به خاطر می‌سپارند که کلمه به کلمه آن همچون اشعار حماسی ایران زمین برای همه عمر در خاطر آنها خواهد ماند.

وقتی کودکان سرافراز ایرانی را می‌بینیم که خالی از دغدغه ابتلا به فلج اطفال و دور از استفاده از صندلی‌های چرخدار در پارک‌ها و فضای سبز کشور به بازی و جنب و جوش می‌پردازند، اشک شوق بر دیدگانمان می‌نشیند. اشکی که به یاد زحمات استاد سازنده واکسن فلج اطفال در ایران که نهایتا موجب سلامت دلبندانمان را فراهم کرده است، در چشممان حلقه می‌زند.

تلاش او در توانمندسازی کشورمان در عرصه تولید واکسن و دارو هرگز از یاد نمی‌رود، بی شک این شخصیت ممتاز، مصداق بارز توام سازی تلاش مجدانه علمی با خدمت رسانی خالصانه به محرومان است.

بر این باوریم که دانش آموختگان مکتب آن فرهیخته فرزانه به تاسی از استاد، حیات پربرکت خود را با خدمت صادقانه به مردم این مرز و بوم جاودانه خواهند ساخت.»

همکار قدیمی استاد:

سرم ساخت دکتر میرشمسی مرا در کودکی از دیفتری نجات داد

دکتر عباس شفیعی از همکاران و دوستان دیرینه استاد میرشمسی هم طی سخنانی در این مراسم با تقدیر از خدمات و تلاش‌های علمی استاد از ماجرای ساخت واکسن فلج اطفال در موسسه واکسن و سرم سازی رازی سخن گفت.

سالیانی نه چندان دور، زمانی که بیماری‌هایی چون فلج اطفال و ... بی هراس از هر سد و مانعی، سایه شوم خود را در هر آبادی و ویرانه‌ای می‌گستراند و بسیاری از کودکان معصوم را در عنفوان رشد و شکوفایی بی رحمانه زمین‌گیر می‌کرد، همت عاشقانه و شجاعانه میرشمسی و معدود همکاران و همراهان نام‌آشنا و گمنامش که بی هراس از مرگبارترین عوامل بیماری‌زا با کمترین امکانات در آزمایشگاه‌ها تلاش می‌کردند، کابوس شوم بیماری و مرگ را به روشنای سلامت و بهزیستی پیوند زد.

دکتر شفیعی گفت: استاد میرشمسی، بیش از 65 سال مشغول خدمت بود و بنده نیز متجاوز از 40 سال در خدمت ایشان بودم. دکتر میرشمسی از سال 1317 در موسسه سرم سازی رازی مشغول به کار شد که در آن زمان هنوز جنگ جهانی دوم آغاز نشده بود.

وی ادامه داد: در سال 1320 که جنگ جهانی دوم آغاز شد، تعداد زیادی در ایران مبتلا به بیماری دیفتری شدند که یکی از آنها من بودم که در آن سال دکتر میرشمسی موفق به ساخت سرم ضد دیفتری شد و یکی از این سرم‌ها به من زده شد و تقدیر این بود که 26 سال بعد در خدمت ایشان در موسسه سرم سازی رازی باشم.

شفیعی افزود: در آن زمان کسی جرات نمی‌کرد با استاد میرشمسی همکار شود، چرا که او را فردی بسیار جدی و با انضباط می‌دید اما من به دلیل این که همشهری ایشان بودم و می‌گفتم که با من نسبت به سایرین رفتار بهتری خواهند داشت با ایشان همکار شدم!

ماجرای ساخت واکسن فلج اطفال در ایران

وی در رابطه با ساخت واکسن فلج اطفال در موسسه سرم سازی گفت: یک روز در بخش واکسن ویروسی دکتر میر شمسی به بنده گفت که باید واکسن فلج اطفال را بسازیم، چرا که در آن زمان جان بسیاری از کودکان به علت بیماری گرفته می‌شد. ایشان گفت که باید در عرض سه تا چهار ماه تمامی منابع موجود در داخل و خارج را مطالعه کنیم؛ بنابراین برای کسب تکنولوژی‌های لازم و رفع ابهامات عازم شوروی شدیم، اما آنها می گفتند که ما اجازه انتقال دانش به شما را نداریم، اما به درخواست ما توری در موسسات واکسن سازی آنها داشتیم که در نهایت با متخصصان آن موسسات گفت و گو کرده و ابهامات خود را رفع می‌کردیم.

شفیعی افزود: در آن زمان شوروی‌ها گفتند که ما واکسن فلج اطفال را می‌دهیم و در کشور خود با مارک ایرانی آن را توزیع کنید، اما استاد میر شمسی گفتند که ما مونتاژ کار نیستیم، در نهایت با کسب اطلاعات از کشور شوروی توانستیم در داخل این واکسن حساس را تولید کنیم که پس از بازدید کارشناسان سازمان بهداشت جهانی و حتی مکتشف واکسن فلج اطفال نیز از تجهیزات ما بازدید و آنها را تایید کردند .

وی ادامه داد: از سال 1352 به بعد واکسن فلج اطفال در داخل تولید و هر سال 40 تا 50 هزار دوز به وزارت بهداشت داده می‌شد.

همکار استاد میر شمسی گفت: استاد همیشه عاشق تحقیق بود و دل شیدایی برای تحقیق و تولید واکسن داشت.

وی خاطر نشان کرد: حتی پس از تحمیل جنگ از سوی عراق به ایران دکتر میر شمسی به فکر ساخت واکسن شاربون (سیاه زخم) انسانی افتادند چرا که بیم آن را داشتند که عراقی‌ها از بمب‌های بیولوژیکی استفاده کنند، بنابراین طرح تحقیقاتی آن را نوشتند، اما به لحاظ برخی مسایل، سازمان تحقیقات آن را نپذیرفت.

رییس سازمان دامپزشکی:

جامعه پزشکی و دامپزشکی مرهون تلاش‌های استاد میرشمسی است

دکتر نوروزی ــ رییس سازمان دامپزشکی در مراسم گرامیداشت اولین سالگرد استاد سید حسین میرشمسی ــ پدر واکسن ایران ــ گفت: استاد بیش از 50 سال از عمر خود را صرف تحقیق، پژوهش و علم واکسن کرد و جامعه پزشکی و دامپزشکی مرهون تلاش‌های استاد است. همچنان که سلامتی بیشتر جوانان این کشور مدیون ایشان است.

وی تصریح کرد: ایشان چراغ هدایت برای متفکران و پژوهشگران است و می‌تواند به عنوان یک الگوی ماندگار در ایران بماند.

معاون پژوهشی موسسه رازی:

استاد در کمال شجاعت و با کمترین امکانات با خطرناکترین عوامل بیماریزا کار می‌کرد

دکتر حبیب الله پایکاری، معاون پژوهشی موسسه تحقیقات واکسن و سرم سازی رازی هم گفت: یکی از ویژگی‌های برجسته استاد میر شمسی، خواندن قرآن بود به طوری که همیشه در کنار ایشان یک قرآن وجود داشت. ایشان ویژگی‌های زیادی داشتند که افتخاری برای دانشکده دامپزشکی و اساتید آن و الگویی برای جوانان است.

وی ادامه داد: مدیریت نافذ و برجسته ایشان در تحقیقات در سال‌های نه چندان دور ضرورت امروز کشور است که باید از آن برگرفته شود، چرا که تحقیقات در عصر حاضر تا به محصول برسد، نیازمند مدیریت قوی می‌باشد و خیلی بعید است که تحقیقات بدون مدیریت بتواند مشکلات را حل کند.

معاون پژوهشی موسسه تحقیقات واکسن و سرم سازی رازی با اشاره به مقالات بین‌المللی بسیار استاد گفت: ویژگی شاخص استاد انتشار بیش از 70 تا 80 مقاله به زبان‌های انگلیسی، فرانسوی و فارسی در سطح بین‌المللی است که در سطح بالایی مانند مجله «VACCINE» (واکسن) چاپ می‌شد که در حال حاضر شاید آرزوی بسیاری از محققان است که در این مجله مقالات خود را چاپ کنند.

وی ادامه داد: ویژگی دیگر استاد میر شمسی استقبال از خطر و نهراسیدن از آن است و با خطرناکترین عوامل بیماریزا و با کمترین امکانات سر و کار داشت.

مشاور سازمان بهداشت جهانی:

استاد میرشمسی هرگز نمی‌میرد

در ادامه، دکتر ندیم ــ مشاور سازمان بهداشت جهانی و از دوستان قدیمی استاد میرشمسی - هم گفت: من از سال 1334 شروع به تحصیل در یک دوره اپیدمیولوژی کردم که در آنجا استاد میرشمسی درس ایمونولوژی را می دادند و از آنجا با این استاد آشنا شدم و بعدها که دانشکده بهداشت را راه‌اندازی کردیم، ارتباطات زیادی با موسسه سرم سازی رازی داشتیم.

وی ادامه داد: همچنین در منابع توسعه ایمنی سازی همکاری زیادی با این استاد داشتیم و بنده و ایشان جزو 15 نفر اول اعضای پیوسته فرهنگستان علوم پزشکی بودیم.

عضو فرهنگستان علوم پزشکی تصریح کرد: دکتر میر شمسی نمرده و هیچ وقت نخواهد مرد و ما همه در اینجا جمع شده‌ایم تا بزرگداشتی برای استاد میرشمسی بگیریم.

رییس دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران:

بسیاری ازموسسات واکسن‌سازی خاورمیانه به همت دکترمیرشمسی راه‌اندازی شد

ریشه‌کنی فلج اطفال درکشورمرهون تلاش‌های استاد بود

دکتر تاجیک، رییس دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران و دیگر سخنران مراسم گرامیداشت سالگرد درگذشت دکتر سید حسین میرشمسی ــ پدر واکسن ایران ــ نیز گفت: جالب‌ترین نکته برای من از این مرحوم این بود که بیش از 54 سال در موسسه سرم سازی رازی مشغول به فعالیت بود و حتی یک بار هم نگفت که من بازنشسته شده ام و با جان و دل در این موسسه کار می‌کرد.

وی ادامه داد: به حق استاد را پدر واکسن سازی ایران نامیدند که باید این او را پدر واکسن سازی خاورمیانه دانست، چرا که با همکاری ایشان موسسات واکسن سازی در سایر کشورهای منطقه‌ای راه‌اندازی شدند.

رییس دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران با بیان این که واکسن فلج اطفال در ایران توسط ایشان ساخته شد، گفت: این واکسن واقعا تمام این بیماری را در کشور ریشه کن کرد و ما همگی در کودکی مدیون ایشان هستیم و حتی اگر خدا صد سال دیگر هم به ایشان می‌داد دست از خدمتگزاری نمی کشید.

استاد میرشمسی از چهره‌های ماندگار علمی کشور که به واسطه ساخت واکسن‌های مختلف که به نجات جان میلیون‌ها انسان در کشورهای مختلف دنیا منجر شد و همچنین ارائه ده‌ها مقاله در معتبرترین مجلات علمی دنیا از چهره‌های علمی شناخته شده کشور در عرصه بهداشت جهانی به شمار می‌رود، 23 آذرماه سال گذشته در سن 92 سالگی در تهران درگذشت.

مروری بر زندگی و خدمات علمی استاد میرشمسی

استاد حسین میرشمسی، فرزند مرحوم سید محمد در سال 1293 در اصفهان متولد شد. پس از دریافت مدرک دیپلم در سال 1314 تحصیلات دانشگاهی خود را در دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران آغاز کرد. ایشان پس از اخذ مدرک دکتری در سال 1320 به عنوان کارمند فنی در موسسه سرم و واکسن سازی رازی در حصارک به خدمت پرداخت.

پس از طی 9 سال در این موسسه با عناوین کارمند فنی، کارورز و دستیار آزمایشگاه، در سال 1329 برای کسب تخصص عازم کشور فرانسه شد.

میرشمسی پس از طی دوره میکروب شناسی و ایمنی شناسی در انستیتو پاستور پاریس در سال تحصیلی 1951 – 1950 دیپلم این رشته را دریافت کرد؛ سپس، در همین سال در دانشکده دامپزشکی آلفرد وابسته به دانشگاه پاریس به عنوان دانشجوی اکسترن ثبت نام کرد و پس از طی دوره و شرکت در امتحانات نهایی آن دانشکده، مدرک دکتری دامپزشکی دانشگاه پاریس را اخذ کرد.

وی به مدت چهار ماه در سه موسسه در آمریکا دوره هایی را در زمینه تهیه واکسن های میکروبی و توکسوئیدها گذراند و پس از مراجعت به ایران به عنوان رییس بخش به تولید واکسن‌های باکتریایی (توکسوئیدها) و سرم‌های درمانی به خدمت خود در موسسه رازی ادامه داد. در سال 1334 پست معاونت فنی موسسه و مسئول واحد تولید مواد زیستی مصرف پزشکی موسسه رازی را احراز کرد.

در سال 1339 (1960) پس از‌ آنکه تولید واکسن های ضد دیفتری، کزاز و سیاه سرفه به مرز تولید انبوه رسیده بود و با توجه به علاقه شخصی وی به پژوهش در زمینه ویروس‌ها، برای استفاده از دو بورس در کشور آمریکا عازم این کشور شد.

طی یک سال اول با استفاده از بورس موسسه بهداشت آمریکا و در چهار ماه بعد با استفاده از بورس سازمان خواربار و کشاورزی جهانی (F.A.O) به فراگیری علوم جدید در زمینه ویروس شناسی پرداخت. از اولین روزهای سال 1960 تا سال 1961 در واحد ویروس‌شناسی ‌موسسه بهداشت ایالت نیویورک به فراگیری ویروس‌شناسی ادامه داد و از آن پس، به مدت چهار ماه در موسسه Medical Research Council لندن در یک برنامه پژوهشی ویروس‌شناسی شرکت کرد و سپس به ایران مراجعت کرد.

پس از مراجعت به وطن، فعالیت‌های وسیعی را در زمینه پژوهش‌های ویروس شناسی انجام داد و در اوایل تیرماه 1346 (1967) به منظور ادامه تحقیقات خود و همچنین تهیه مقدمات تولید واکسن ضد سرخک، با استفاده از بورس پژوهشی از طرف سازمان جهانی بهداشت دوره‌ای 9 ماهه را در دانشکده پزشکی دانشگاه بایلور در شهر هوستون آمریکا گذراند.

دکتر میرشمسی سپس سه ماه دیگر در دانشگاه توکیو و موسسه واکسن سازی شیبا کارآموزی کرد. از اواسط سال 1348 به تولید واکسن ضد سرخک در موسسه رازی پرداخت و از سال 1352 پژوهش در زمینه تولید واکسن ضد فلج اطفال را نیز آغاز کرد، به طوری که تولید انبوه این واکسن نیز به فهرست واکسن‌های تهیه شده در این موسسه افزوده شد.

دکتر میرشمسی در ادامه خدمت خود، در سال‌های 1365 و 1366 به تولید دو واکسن جدید ضد اوریون و ضد سرخجه نیز در این موسسه توفیق یافت.

ایشان در طول مدت فعالیت های علمی – پژوهشی خود بارها به عنوان نماینده و مشاور سازمان جهانی بهداشت مسئولیت مشاوره یا راه اندازی را در مراکز تولید واکسن کشورهای مختلف عهده دار بوده اند.

در سال 1962 به نمایندگی از طرف سازمان جهانی بهداشت، مرکز تولید واکسن کشور اردن را تاسیس کرد.

همچنین از سال 1980 درانستیتو پاستور کشور تونس به عنوان مشاور و کارشناس سازمان بهداشت جهان همکاری داشته و از سال 1970نیز به عنوان نماینده سازمان جهانی بهداشت در منطقه خاورمیانه و خاور نزدیک در کمیته استانداردهای بیولوژیک وابسته به این سازمان فعالیت کرد.

وی همچنین در سال‌های پیش از انقلاب به عضویت آکادمی علوم نیویورک و مجمع بین‌المللی زیست‌شاسان درآمدند. در سال 1984 از طرف یونیسف برای بررسی مشکلات موسسه واکسن سازی کشور کره‌شمالی واقع در پیونگ یانگ، ماموریت یافت. این طرح به وسیله ایشان در کشور طراحی شد و سپس توسط یونیسف به اجرا درآمد.

دکتر میرشمسی طی 57 سال خدمت صادقانه خود در موسسه رازی به دفعات در کنفرانسهای علمی و فنی در نقاط مختلف جهان شرکت کرد و تنها بین سالهای 1946 تا 1991 بالغ بر 12 مقاله علمی و تخصصی به زبانهای فرانسه یا انگلیسی با دستیاری همکاران خود در مجلات بین‌المللی یا در آرشیو موسسه رازی منتشرکرده اند. ضمنا تعداد 17 مقاله ایشان در مجلات داخلی به چاپ رسیده است و 8 مقاله را نیز در کنفرانسهای داخل ارائه کرده‌اند.

دکتر میرشمسی همچنین طی هفت سال به عنوان استاد مدعو در دانشکده پزشکی، دامپزشکی و کشاورزی دانشگاه تهران به امر آموزش ویروس‌شناسی اشتغال داشت.

از سه عنوان کتاب تالیف شده توسط ایشان، کتاب «ویروس شناسی عمومی»، در سال 1348 و «اصول ایمنی‌شناسی»، در سال 1352 به عنوان بهترین تالیف سال انتشار خود معرفی شدند.

استاد، کتابی نیز با عنوان «پیشگیری و درمان با واکسن و سرم» تالیف کرده که ویرایش سوم آن در سال 1375 به چاپ رسیده است. در سال 1374 پس از 54 سال خدمت صادقانه در زمینه‌های علمی – پژوهشی، لوح تقدیر و نشان درجه اول پژوهشی توسط رییس جمهور وقت به استاد اعطا شد.

دکتر میرشمسی طی سال‌های اخیر به دفعات در جشنواره خوارزمی شرکت و جوایزی اخذ کرد، ازجمله در سال1370، به عنوان همکار طرح پژوهشی «تهیه واکسن جدید ضد اوریون با ویروس تعدیل حدت یافته محلی»، برنده جایزه دوم پژوهش ، در سال 1373، به عنوان مجری طرح پژوهشی «ایمن سازی به ضد دو عفونت دیفتری و کزاز با توکسوئیدهای مایع ضد این دو عفونت از راه خورانیدن واکسن»، برنده جایزه اول پژوهش و درسال 1374به عنوان همکار طرح پژوهشی «تهیه آنتی ژن سرخجه جهت آزمایشگاههای تشخیص طبی» برنده جایزه دوم پژوهش شد.

استاد از سال 1375 نیز به عنوان داور در جلسات بررسی طرح‌های جشنواره خوارزمی شرکت می‌کرد.