اگر سری به سوپرمارکتهای بزرگ و کوچک عرضه مواد غذایی زده باشید، حتما انواعی از ساندویچهای سرد و آماده را که معمولا حاوی مقدار کمی ژامبون مرغ یا گوشت با حجم پایینی از سبزیهایی مانند گوجهفرنگی یا کاهو هستند، دیدهاید... این ساندویچها، قیمت نسبتا پایینی دارند و تولیدکنندگان آنها هم معتقدند که گروه هدف چنین محصولاتی، افرادی مانند دانشآموزان، دانشجویان، کارگران یا کارمندانی هستند که میخواهند ناهار یا عصرانه نسبتا سبک و البته کمهزینهای بخورند، اما این سوال مطرح میشود که آیا پایین آوردن هزینه تولید و عرضه مواد غذایی، باعث افت کیفیت آنها نمیشود؟ آیا مصرف مداوم این غذاهای کمهزینه، باعث صرف هزینه بیشتر برای مسائل بهداشتی و درمانی نخواهد شد؟ و در نهایت اینکه آیا چنین محصولاتی دارای مجوزها و استانداردهای مناسب بهداشتی هستند؟ دکتر آراسب دباغمقدم، متخصص بهداشت مواد غذایی، به این پرسشها پاسخ میدهد. سلامت: آیا تمام ساندویچهای سرد حاضری که با برندهای مختلف در سوپرمارکتها وجود دارند، دارای تاییدیههای بهداشتی هستند؟ بهطور حتم، نه. برخی از این محصولات که زودتر به وسیله کارخانههای معروف و معتبر تولید و عرضه شدهاند، دارای مجوزهای بهداشتی و تاییدیه از سوی سازمان استاندارد هستند اما پس از استقبال از این ساندویچهای سرد و کمهزینه، برخی تولیدکنندگان غیرمجاز هم با مارکهای متفرقه اقدام به تولید و عرضه چنین محصولاتی کردند. اگر به بستهبندی محصول آنها دقت کنید، حتما متوجه میشوید که هیچ علامتی از استاندارد، پروانه ساخت، تولید و سایر مجوزهای بهداشتی روی آن درج نشده است. سلامت: پس برخی از این ساندویچها اصلا از استانداردهای اولیه هم برخوردار نیستند! بله، وقتی یک محصول غذایی، نام و نشان معتبری نداشته باشد، نمیتوان به سلامت و کیفیت آن هم چندان امیدوار بود. البته برخی از این ساندویچها را کارخانههای معتبر تولید میکنند و اگر قرار است گاهی از این محصولات استفاده شود، حداقل باید انواعی از آنها که دارای تمام مجوزهای بهداشتی هستند، باشد. سلامت: در مورد آلودگیهای موجود در ساندویچهای سرد آماده هم برایمان میگویید؟ هنوز تحقیقات درست و جامعی در مورد خود این محصولات انجام نشده اما میتوانم براساس تحقیقاتی که روی محصولات مشابه این ساندویچها انجام شده، بگویم امکان وجود چه نوع آلودگیهایی در آنها وجود دارد. نتیجه تحقیقاتی که روی آلودگیهای موجود در ساندویچهای سرد مشابه این محصولات در بازار انجام شده، نشان میدهد احتمال آلودگی آنها به استافیلوکوک اورئوس وجود دارد. استافیلوکوک نوعی باکتری است که بیشتر نشاندهنده دستکاری شدن، سلامت: باتوجه به اینکه ساندویچهای سرد، حاوی ژامبون و سبزیهایی مانند کاهو در کنار خیارشور هستند؛ بهترین مدت زمان نگهداری آنها چقدراست؟ آیا واقعا میتوان چنین محصولاتی را تا 5 روز هم نگهداری کرد؟ سوسیس و کالباس وکیومشده که داخل پوششهای مخصوصی محافظت میشوند، تا یک ماه هم قابلیت نگهداری داخل یخچال را دارند اما با باز شدن وکیوم آنها و قرار گرفتنشان در ساندویچهایی که حاوی مواد مرطوبی مانند گوجه، خیارشور و کاهو هستند، امکان تسریع روند فساد، هم برای این مواد گوشتی و هم برای سایر ترکیبهای موجود در ساندویچها وجود دارد. ضمن اینکه ما در مورد سلامت شستشوی سبزیهای موجود در این ساندویچها هم اطلاعات درستی نداریم. بهعلاوه، معمولا زنجیره سرمایشی هم در مورد چنین محصولاتی رعایت نمیشود پس میتوان گفت که شاید 3 روز، مدت زمان منطقیتری برای نگهداری و مصرف این محصولات، بازهم به شرط رعایت زنجیره سرمایی، باشد. سلامت: منظورتان از زنجیره سرمایی چیست؟ وقتی روی یک محصول غذایی سرد نوشته میشود مدت زمان نگهداری از آن 3 تا 5 روز است، یعنی شما میتوانید 3 تا 5 روز آن را در شرایطی نگهدارید که از کارخانه تا سوپرمارکت و از سوپرمارکت تا خانه و زمان مصرف، در یک درجه حرارت ثابت قرار بگیرد و حرارت نگهداری آن مدام بالا و پایین نشده باشد. متاسفانه این زنجیره سرمایی در برخی فروشگاههای مواد غذایی رعایت نمیشود و همین مساله میتواند احتمال فساد ساندویچهای سرد را افزایش دهد. سلامت: مصرفکنندهها از کجا میتوانند متوجه فساد ساندویچهای سرد بشوند؟ معمولا فساد ظاهری کالباس را میتوان از روی رشد میکروبی سطح آن که باعث لزج شدنش میشود، تشخیص داد. گاهی رطوبت موجود در این ساندویچها میتواند باعث ایجاد کپک در مواد غذایی داخلی یا حتی نان ساندویچها هم بشود و ما را از فساد آن محصول، آگاه کند. از طرفی متاسفانه هرنوع فسادی الزاما همراه با علایم ظاهری یا تغییررنگ و بوی ماده غذایی نیست تا مصرفکنندهها بتوانند بهخوبی آن را تشخیص بدهند. سلامت: پس چاره چیست؟ اینکه مصرف چنین محصولاتی را محدود به ماهی یکی دوبار کنید و همان ماهی یکی دوبار هم ساندویچهای استاندارد و تاریخ روز را بخرید. سلامت: توصیه شما به افرادی که میخواهند هزینه خوردوخوراکشان را پایین بیاورند، چیست؟ چنین افرادی باید بدانند با توجه به گرانیهای اخیر در تمام زمینهها، وقتی یک محصول غذایی مانند ساندویچ سرد با قیمتی حدود 3 هزار تومان روانه بازار میشود، بهطور حتم از مواد اولیه باکیفیت در تهیه آن استفاده نشده است و چنین محصولی نمیتواند هر روز به عنوان ناهار یا عصرانه مصرف شود. دانشجویان، کارمندان یا دانشآموزانی که مجبور به خوردن ناهار بیرون از منزل هستند و نمیخواهند هزینه زیادی هم صرف کنند، میتوانند مثل بیشتر غربیها، یک لانچباکس یا جعبه ناهار در منزل تهیه کنند و با خود همراه داشته باشند. این لانچباکسها میتوانند حاوی مقداری میوه و سبزی شسته و تازه، کمی نان و پنیر یا حتی تکهای مرغ یا سیبزمینی پخته باشد. ضمن اینکه اگر امکان همراه داشتن این لانچباکسها را ندارید، میتوانید با همان هزینه کم، مقداری نان با پنیر، ماست، مربا، خامه، عسل یا خوراکیهایی اینچنینی بخرید و غذای سالمتر و البته کمهزینهتری هم بخورید. بهعلاوه، بهتازگی ساندویچ سرد و سالمی که حاوی سفیده تخممرغ و برگهای پنیر است هم وارد بازار شده که ارزش تغذیهای و سلامت این ساندویچ بهمراتب از ساندویچهای سرد حاوی ژامبون بیشتر است. منبع: هفته نامه سلامت
حمل و نقل نادرست و بهداشت نامناسب کارگران و محیط کار است. گاهی باکتری ایکولای هم در چنین محصولاتی دیده شده که علت وجود این باکتری هم بهداشت نامناسب مواد غذایی، کیفیت پایین آنها و آب ناسالم بهکار رفته برای شستشوی مواد اولیه است. در موارد نادری هم آلودگی برخی از این مواد غذایی به سالمونلا گزارش شده است.