برنامه های بزرگداشت روز جهانی حیات وحش با مشارکت مردم برگزار می شود

بر اساس پیشنهاد ارایه شده در شانزدهمین نشست متعاهدین کنوانسیون سایتیس در سال 2013 به سازمان ملل متحد، این سازمان طی نشست عمومی خود در تاریخ 20 دسامبر 2013، روز سوم ماه مارس (12 اسفند) مصادف با تاریخ پذیرش کنوانسیون سایتیس در تاریخ 1973 را به عنوان روز جهانی حیات وحش معرفی کرده است.

احمد علی کیخا روز جمعه در گفت و گو با خبرنگار علمی ایرنا اظهار داشت: برای اولین بار در دنیا روز جهانی حیات وحش نامگذاری شده از این رو سازمان حفاظت محیط زیست با همکاری ادارات کل استان ها و سازمان های مردم نهاد فعال در حوزه محیط زیست برنامه های متنوعی برگزار خواهد کرد.

وی گفت: اکنون در حال برنامه ریزی برای هرچه پربارتر برگزار شدن برنامه ها با هدف شناساندن حیات وحش کشور هستیم.

همچنین حسین محمدی مدیر کل دفتر تنوع زیستی و حیات وحش سازمان حفاظت زیست دراین باره گفت: تنوع یا غنای گونه ای، شبکه ای از همه موجودات زنده، اعم از گیاهی و جانوری است و نژادهای انسان و انواع جانوران، گیاهان و موجودات تک سلولی را در بر می گیرد.

وی افزود: گونه ها علاوه بر آنکه نیازهای ضروری و اولیه انسانها مانند خوراک، پوشاک، مسکن و دارو را فراهم می کنند، می توانند بر سلامت و شادابی روح و جسم، رونق اقتصادی و پیشرفت روزافزون جامعه بشری و پایداری محیط زیست جهان و کشورها نقش داشته باشد.

وی ادامه داد: امروزه دیگر مفاهیمی چون سلاح و تجهیزات نظامی، حرف آخر را در تامین امنیت ملی نمی زنند و در دنیایی که کشورها برای دسترسی به منابعی چون آب در تقابل با یکدیگر هستند، ابعاد و ارزش های مهم تنوع زیستی را نمی توان نادیده گرفت.

محمدی گفت: از سوی دیگر تنوع زیستی، میراث ارزشمندی است که بشر آن را از نسل های قبل به امانت گرفته است و باید به نسل های بعد بسپارد و حفاظت از آن، ریشه در اخلاق، فرهنگ و اعتقادات ملت ها دارد، نحوه برخورد انسان با محیط زیست، رابطه نزدیکی با فرهنگ و ارزش های اخلاقی در ادیان و جوامع گوناگون دارد.

وی اظهارداشت: متاسفانه امروزه به دلیل بد رفتاری انسان با طبیعت پیرامون خود روند انقراض گونه های زیستی، با سرعت نگران کننده ای افزایش یافته است و با حذف هرگونه جانوری از چرخه طبیعت و از دست رفتن نقش آن در پایداری محیط زیست، کره خاکی یک قدم به سوی نابودی پیش خواهد رفت.

*** وضعیت گونه های جانوری وحشی در ایران

کشور ایران به دلیل مکان جغرافیایی، برخورداری از تنوع زیستی و اقلیم به علاوه وجود منابع آبی عظیم دریای خزر در شمال و خلیج فارس و دریای عمان در جنوب از غنای گونه ای بالا برخوردار است، براساس آخرین بررسی ها 1140 گونه جانوری اعم از پستاندار، پرنده، خزنده، دوزیست و ماهیان آب های داخلی در اکوسیستم های خشکی و آب های داخلی ایران شناسایی شده، به علاوه حدود 650 گونه ماهی که در آب های دریایی شناسایی شده است.

پستانداران با 197 گونه شناسایی شده طیف وسیعی از جانوران را از نظر جثه در بر می گیرد به طوری که از پستاندار بسیار کوچکی که حشره خوار کوتوله نامیده می شود و فقط در حدود2 گرم وزن دارد تا نهنگ های بزرگ آب های دریای جنوب با طول بیش از 30 متر و وزن 130 تن را می توان در این رده مشاهده کرد.

در میان مهره داران 535 گونه پرنده شناسایی و گزارش شده که این تعداد گونه معادل کل گونه های پرنده گزارش شده در قاره اروپا و 2.3 درصد پرندگان خاورمیانه است، از رده خزندگان نیز تاکنون227 گونه مورد شناسایی قرار گرفته است اما اطلاعات مفید و قابل دسترس در مورد این جانوران بسیار اندک است. از رده دوزیستان نیز در کشورمان 21 گونه تاکنون گزارش شده و ماهیان آب های داخلی ایران شامل 160گونه است که در 25 خانواده جای گرفته اند.

*** 74 گونه از رده های جانوری کشورمان در فهرست قرمز اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت( IUCN)

حدود 74 گونه از رده های جانوری کشورمان، در فهرست سرخ IUCN قراردارد و از گونه هایی همچون شیر ایرانی و ببر مازندران امروز جز نامی باقی نمانده و در کمتر از یک قرن گذشته منقرض شده اند و اگر برای حفاظت گونه های ارزشمند و در خطر انقراض مانند گورخر ایرانی، یوزپلنگ ایرانی، خرس سیاه، گوزن زرد و غیره اقدام لازم نشود در آینده ای نه چندان دور نیز شاهد انقراض این گونه های نادر نیز در کشورمان خواهیم بود.

شیر ایرانی و ببر مازندران جزو گونه های منقرض شده اند، یوزپلنگ در رده بحرانی و گونه هایی مانند

نهنگ آبی، گوزن زرد ایرانی، گورخر آسیایی، فک خزر و نهنگ باله ای در معرض خطر انقراض قرار دارند.

همچنین گونه هایی مانند کل و بز، آهو، خفاش انگشت دراز، قوچ و میش ارمنی، نهنگ اسپرم ، خفاش نعل اسبی مهلی، خرس سیاه آسیایی، زرده بر، پورپویز بی باله، گاو دریایی و آهوی کوهی جزو گونه های آسیب پذیر هستند.

برخی گونه های پرندگان مانند دال پشت سفید، درنای سیبری، گیلانشاه خالدار و خروس کولی دشتی جزو گونه های در خطر بحران هستند.

همچنین سسک خوزی، عروس غاز، بالابان، اسکوتر بال سفید، کرکس مصری و اردک سرسفید گونه های

در معرض خطر انقراض هستند.

غاز پیشانی سفید کوچک ، عقاب خالدار بزرگ (عقاب تالابی) ، عقاب شاهی ، تلیله بزرگ ، هوبره ایرانی ، اردک دم دراز، فاخته خاوری ، عقاب دریایی پالاس ، اردک مرمری ، میش مرغ ، پلیکان پا خاکستری ، باکلان گلو سیاه ، زردپره سینه زرد ، گیلانشاه شرقی و آب شکاف جزو گونه های آسیب پذیر به ثبت رسیده اند.

در گروه خزندگان نیز گونه های ارمیاس پلسکه ، لاک پشت پوزه عقابی و افعی خالدار جزو گونه های در معرض خطر انقراض است.

لاک پشت سبز، افعی لطیفی ، لاک پشت فراتی و لاک پشت سرخ هم در رده گونه های آسیب پذیر قرار دارند.

تمساح مردابی (گاندو)، لاک پشت زیتونی رایدلی ، لاک پشت پشت چرمی، افعی زنجانی، آگامای وزغی ایرانی، سوسمار خاردم مصری ، لاک پشت مهمیزدار، لاک پشت آسیایی و افعی البرزی در شرایط بحرانی و

سمندر لرستانی، سمندر کردستانی و سمندر کوهستانی گرگان جزو گونه های در معرض خطر انقراض و سمندر کوهستانی آذربایجان هم جزو گونه های آسیب پذیر هستند.

از ماهیان آبهای داخلی نیز تاس ماهی روس، ماهی شیپ، تاس ماهی ایران، ازون برون و فیل ماهی جزو گونه های بحرانی قرار دارند و ماهی کپور وحشی (خزر)، کپور ماهی کورغار، سس ماهی خزری ، سس ماهی بزرگ و سگ ماهی کورغار هم جزو گونه های آسیب پذیر هستند.

*** علت های بروز چالش خطر انقراض گونه های جانوری

عوامل انسانی و طبیعی چالش های انقراض گونه های جانوری است که جزیره ای شدن زیستگاه ها و جمعیت گونه ها ، وجود سلاح های غیر مجاز، حضور دام بیش از ظرفیت در زیستگاه ها ، تجارت غیر قانونی گونه های جانوری و اجزای آن ها جزو عوامل انسانی است .

شیوع انواع بیماری ها و خشکسالی های متناوب جزو عوامل طبیعی هستند و عواملی مانند ضعف ساختار حفاظت، عدم امکانات، تجهیزات و نیروی انسانی کافی برای حفاظت و ضعف قوانین ومقررات نیز از دیگر عوامل انقراض گونه های جانوری است.