صنعت پرورش شترمرغ در سطح کشور دارای سابقه زیادی است. در استان زنجان نیز از سال 1383 واحدهای فعال پرورش شترمرغ شروع به کار کردند و هم اکنون چندین واحد فعال پرورش شترمرغ با ظرفیت حدود 600 قطعه شترمرغ در سنین مختلف در سطح استان زنجان وجود دارد.
در زمینه وضعیت پرورش شترمرغ با رحمان رستمخانی، معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان گفتوگو کردیم.
وی ابتدا به مزایای اقتصادی پرورش شترمرغ و معرفی این پرنده بزرگ اشاره کرد و اظهار داشت: شترمرغ بزرگترین پرنده روی زمین، با وزنی بالای 100 کیلوگرم و قدی حدود 2.5 تا 2.7 متر است که برخلاف اجداد خود قادر به پرواز نیست و میتواند با سرعتی معادل 60 تا 70 کیلومتر در ساعت بدود.
این مسئول ادامه داد: شترمرغها علفخوار بوده و رژیم غذایی آنها شبیه نشخوارکنندگان است که این ویژگی باعث شده از لحاظ اقتصادی مورد توجه قرار گیرند. سه نژاد عمده شترمرغ در دنیا نژادهای گردن آبی، گردن قرمز و گردن سیاه (خاکستری) هستند که هر یک ویژگی خاصی داشته و امروزه با انجام روشهای اصلاح نژادی گونههای آمیختهای بوجود آمده نتایج بهتری از اجداد خود در زمینه تولید پَر، گوشت و تخمگذاری نشان دادهاند.
وی خاطرنشان کرد: از هر شترمرغ 95 تا 90 کیلوگرمی 30 کیلوگرم گوشت خالص بیاستخوان و 45 کیلوگرم گوشت با استخوان به دست میآید.
رستمخانی یادآور شد: همچنین میتوان 1.5 تا 1.3 متر مربع پوست و دو کیلوگرم پَر بدست آورد. صنعت پرورش شترمرغ علاوه بر تولیدات اصلی بالا محصولات جانبی دیگری از جمله روغن شترمرغ، برای مصارف دارویی و تولید لوازم آرایشی، استخوانها، اعما و احشاء، پوسته تخم و... دارد.
معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان بیان داشت: هر شترمرغ ماده در دو سالگی به سن بلوغ رسیده و در سال 60 تا 80 تخم میگذارد که از این تعداد 40 جوجه قابل استحصال است.
وی ادامه داد: سن بلوغ برای جنس نر سه سالگی است و متوسط وزن هر تخم شترمرغ 1.5 کیلوگرم است. امروزه در اروپا و بیشتر کشورهای دنیا گوشت شترمرغ به عنوان یک گوشت سالم، با کلسترول، پروتئین، چربی و انرژی پایین و آهن بالا، طرفداران زیادی دارد که میتواند جای برخی گوشتهای رایج امروزی را خصوصاً برای بیماران قلبی و دیابتی و افراد چاق بگیرد.
رستمخانی یادآور شد: از طرفی در دامداری هیچ حیوانی مثل شترمرغ نمیتواند گوشت تولید کند، بطوریکه از یک شترمرغ ماده در حدود یک هزار 800 کیلوگرم گوشت و 40 تخته پوست در سال میتوان بدست آورد. علاوه بر این موارد طول عمر اقتصادی بالای این پرنده (در حدود 20 سال) ویژگی بسیار مهمی برای توجیه نگهداری و پرورش این پرنده بزرگ است.
* زنجان یکی از بهترین نقاط کشور برای پرورش شترمرغ
رستمخانی در ادامه سخنان خود به استعدادهای استان زنجان در زمینه پرورش شترمرغ اشاره کرد و گفت: استان زنجان با دارا بودن آب و هوای معتدل کوهستانی یکی از بهترین نقاط کشور برای پرورش شترمرغ میتواند باشد. چرا که شترمرغ قادر به تحمل منفی 20 تا مثبت 50 درجه سانتی گراد دمای هوا است و رطوبت و باد عوامل بازدارنده در تولید هستند.
این مسئول وجود نیروی انسانی جوان و متخصص در این زمینه را از دیگر مزایای استان زنجان برشمرد و تاکید کرد: دسترسی آسان به بازار مصرف از طریق راههای هوایی، ریلی و جادهای مناسب این امکان را فراهم می آورد تا محصولات تولیدی به راحتی در اختیار مصرف کنندگان قرار گیرد.
وی تصریح کرد: همچنین هزینه پایین خوراک و تغذیه نیز از دیگر مزایای استان زنجان جهت جذب سرمایه گذاری در این بخش است.
رستمخانی فعالیتهای سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان در زمینه پرورش شترمرغ را یادآور شد و تاکید کرد: سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان تا پایان شهریور ماه سال 1393 تعداد 101 مجوز مختلف در زمینه پرورش شترمرغ صادر کرده است.
این مسئول در پاسخ به این سوال که مشکلات و راه کارهای توسعه صنعت پرورش شترمرغ در استان کدام است، ابراز داشت: مهمترین مشکل در صنعت پرورش شترمرغ در ایران بازاریابی محصولات تولیدی، مثل جوجه، گوشت و پوست است.
وی ادامه داد: در داخل کشور فعلاً به علت عدم احداث کشتارگاه صنعتی شترمرغ امکان کشتار و استحصال گوشت و پوست وجود ندارد و فقط زنده فروشی و صادرات پرنده زنده دیده میشود. در استان زنجان ممنوعیت و محدودیت منابع آبی در برخی مناطق استان مانع از سرمایه گذاری اشخاص در این زمینه شده که امید است این مشکل با نظر مساعد مسئولین حل شود.
رستمخانی گفت: عدم آگاهی و مطالعه در این بخش باعث شکست و سرخوردگی در این زمینه میشود که اطلاعرسانی مناسب و کافی راه حل مشکل فوق خواهد بود.
این مسئول در پاسخ به سوالی در خصوص وضعیت استان نسبت به سایر استانها نیز گفت: توسعه صنعت شترمرغ در ایران بیشتر در استانهای خراسان رضوی، خراسان شمالی، خراسان جنوبی، کرمان، اصفهان، فارس، مرکزی، اردبیل و قم توصیه شده است. با توجه به نتایج بدست آمده در این زمینه ملاحظه میشود که استان زنجان نیز توان بالقوه خوبی در این راستا دارد.
وی خاطرنشان کرد: زنجان در مقایسه با استانهای مذکور حتی میتواند در اولویت نیز قرار گیرد.
رستمخانی ادامه داد: این صنعت از جمله صنایعی است که کاملاً توسط بخش خصوصی شروع به کار کرده و به فعالیت خود ادامه میدهد، اما با توجه به سیاستهای وزارت جهاد کشاورزی استفاده از تسهیلات حمایتی در آینده برای این صنعت الزامی است. پرداختن به این شغل قادر خواهد بود زمینه بسیار مناسبی برای اشتغال جوانان و افراد جویای کار فراهم آورد، بطوریکه هر فرد میتواند با داشتن 3 تا 2 خانواده شترمرغ در طی دو سال کلیه نیازهای مالی یک خانوار را برآورده نماید.
* صنعت شترمرغ زنجان رو به رشدی را طی کرده است
جهانبخش مرادی یکی از تولید کنندگان صنعت شترمرغ استان زنجان نیز در گفت و گو با فارس عنوان کرد: صنعت شترمرغ استان زنجان طی سالهای اخیر روند رو به رشدی را طی کرده است. این صنعت به دلیل عدم دخالت دولت در تنظیم بازار داری توجیه اقتصادی خوبی برای سرمایه گذاران است. در حال حاضر واحد تولید شترمرغ فعلی سابقه فعالیت 10 ساله دارد.
وی در پاسخ به وضعیت موجود این صنعت و مشکلات موجود بیان داشت: مشکلات واحدهای شترمرغ به تبع شرایط اقتصادی کشور است. در مجموع شرایط برای فعالیت مناسب بوده و مشکلات موجود به دلیل وضعیت کلان اقتصادی کشور است. این صنعت در استان زنجان نسبت به 5 تا 10 سال گذشته توسعه خوبی داشته و به خوبی جا افتاده است.
این فعال در صنعت شترمرغ ادامه داد: عدم دخالت دولت در بازار و عدم واردات در این بخش از مزایای مهم برای تولیدکننده است که موجب سودآوری مناسب و توسعه کسب و کار می شود.
وی با بیان اینکه در بدو کار برای آغاز فعالیت چند نفر بودیم، خاطرنشان کرد: هدف از راهاندازی این واحد توسعه اشتغال و تولید در استان زنجان بود.
مرادی با بیان اینکه افرادی که وارد این صنعت میشوند باید افرادی مستقل دارای توان مالی لازم باشند، افزود: این افراد نباید به اتکای کمکهای دولتی وارد این حوزه شوند. تصمیمات سیستم بانکی برای پرداخت تسهیلات بعضا حتی بدون اراده و خواست دولت صورت میگیرد و نمیتوان به صورت قطعی به آن امید داشت.
این فعال در حوزه شترمرغ یادآور شد: اتکا و امید سرمایهگذاران به میزان سرمایه و قدرت مالی خود باشد.
وی با بیان اینکه 10 سال پیش برای راهاندازی واحد تولیدی خود یک میلیارد تومان هزینه کرده است، گفت: در شرایط کنونی برای راهاندازی این واحد نیازمند 10 تا 15 میلیارد تومان سرمایه هستیم. این صنعت در حال حاضر صنعت خوبی برای ورود سرمایهگذاران است و در طی این سالهای فعالیت رضایت بخشی را تجربه کرده ام.
مرادی در خصوص وضعیت فعلی تولید و فروش از بازار فروش تولیدات، متذکر شد: وضعیت تولید و فروش متناسب با وضعیت اقتصاد کشور تغییر می کند و در مجموع با توجه به وضعیت اقتصاد کلان کشور مناسب است.
وی اشتغالزایی فعلی واحد را 6 نفر عنوان کرد و اذعان داشت: وضعیت اشتغالزایی نسبت به فصل کاری متفاوت است اما این میزان به 15 نفر نیز می رسد.