کنفرانس جهانی OIE درباره کاهش تهدیدات زیستی - دکتر سیدشهرام میرزمانی

مقدمه:

عوامل بیماری های حیوانی، از جمله آنهایی که قابل انتقال به انسان هستند، این ظرفیت را دارند به طور تصادفی از آزمایشگاه ها فرار و نشت نماید و یا به عنوان سلاح های زیستی به دلیل پیامدهای گسترده اقتصادی، بهداشتی و اجتماعی و دسترسی به توانایی های بالقوه آنها استفاده شوند. کشورهایی که تشکیلات دامپزشکی خوبی دارند به بهترین وجه برای شناسایی و پاسخ سریع به تمام طغیان بیماری های حیوانی چه آنهایی که به طور طبیعی رخ می دهند یا چه آنهایی نتیجه انتشار اتفاقی یا عمدی عوامل بیماری زا می باشند، به منظور پیشگیری حوادث زیستی بالقوه عمل می نمایند.

موضوع تهدیدات زیستی در شرایط امروز منطقه به ویژه درگیری کشورهای همسایه با گروه های تکفیری از اهمیت زیادی برخوردار است. لذا توجه به موضوع تهدیدات زیستی، تدوین سند ملی کاهش تهدیدات زیستی توسط کمیته های پدافند غیر عامل سازمان های نظام دامپزشکی، پزشکی و کشاورزی و منابع طبیعی با هدف تقویت همکاری های چند جانبه، استقرار نظام مراقبت زیستی (Biosurvillence)، تقویت مفهوم سلامت واحد را در دستور کار خود قرار دهند. همچنین نیاز است این سازمان ها نسبت به جلب همکاری جامعه اطلاعاتی و سازمان های امنیتی کشور برای تقویت سند ملی کاهش تهدیدات زیستی اقدام نمایند.

حقایق کلیدی:

- 80 درصد عوامل بیماری زای که به طور بالقوه می توانند با اهداف بیوتروریسمی استفاده شوند منشاء حیوانی دارند.

- 60 درصد از بیماری های عفونی انسانی از عوامل بیماری زای حیوانی تکامل یافته اند.

- 75 درصد بیماری های عفونی نوپدید انسانی دارای منشاء حیوانی هستند.

- سازمان جهانی بهداشت حیوانات در حال کار است تا اطمینان پیدا نماید که جهان ما امن و ایمن از انتشار تصادفی و یا عمدی عوامل بیماری زای حیوانی از جمله عوامل قابل انتقال بین حیوانات و انسان می باشد.

- تشخیص به موقع و اولیه و واکنش سریع به طغیان بیماری های حیوانی توسط شبکه های ملی خدمات دامپزشکی برای تامین امنیت بهداشتی جهان بسیار مهم است.

تعاریف:

بحران (Disaster): موقعیت یا حادثه ای که پاسخگویی بدان فراتر از ظرفیت های موجود بوده و برای مدیریت و کنترل آن به درخواست کمک از محل خارج از وقوع بحران نیاز است. که عبارتند از: بحران های طبیعی (Natural)؛ از هم گسیختگی جدی بخشی از جامعه همراه با خسارت های گسترده انسانی، مادی و محیطی فراتر از توان جامعه برای مقابله با آن که می تواند با منشاء زمین شناختی(مانند زلزله و رانش زمین)، آب و هوایی (مانند سیل و توفان)، با منشاء فشار بر آب و هوا(مانند خشکسایی و باران های اسیدی) و با منشاء زیستی(مانند طغیان بیماری های واگیر انسانی، حیوانی و گیاهی)باشد؛ بحران های ناشی از دخالت بشر یا ساخت انسان(Human-Made)؛ مانند جنگ، نزاع و مناقشات داخلی؛ و بحران های با منشاء فنی (Technological) (عمدی و غیر عمدی) مانند حوادث و نشت هسته ای، بیوتروریسم، سقوط هواپیما، آتش سوزی گسترده و انفجارات، تصادفات وسایل نقلیه، غرق کشتی، ریزش بناها و معادن، ورود سموم به شبکه آبرسانی.

تهدید (Threat): مجموعه اقداماتی که اهداف و ارزش های حیاتی یک کشور را با هدف تغییرات اساسی، مورد هجوم قرار می دهد، اطلاق می شود و غالباً هم ریشه خارجی دارد. تهدید از سه بخش اساسی « عامل تهدید» ، « حوزه تهدید » و « موضوع تهدید» تشکیل شده است .

خطر (Hazard): شرایطی است که دارای ظرفیت ایجاد آسیب و بیماری به افراد، تاسیسات و تجهیزات، از بین بردن مواد یا کاهش کارآیی در انجام یک اقدام از پیش تعیین شده را داشته باشد.

تهدید بهداشتی (Health threat): هر اقدام و فعالیتی که علیه تضعیف وضعیت بهداشت عمومی جامعه از جمله آسیب به زیر ساخت های بهداشتی مانند تاسیسات آب شرب، جمع آوری، تصفیه و دفع بهداشتی پسماندهای مایع، جامد و عفونی، آلوده سازی محیط، آب و مواد غذایی با سموم و مواد شیمیایی، زیستی، پرتوئی، هسته ای و انفجارات (CBRNe) و بروز و شیوع بیماری های واگیر در جمعیت تحت پوشش و غیره بصورت طبیعی و دست ساز عمدی ویا غیر عمدی انجام شود.

رویداد بهداشتی (Health event): اتفاق یا واقعه ای است که منجر به یک بحران شود و یا ظرفیت ایجاد یک بحران بهداشتی را داشته باشد.

تهدیدات زیستی (Bio-threats): عوامل زیستی، ارگانیسم ها و سموم آنها هستند که می توانند انسان، حیوانات و گیاهان کشته یا ناتوان نمایند. یک رویداد زیستی انتشار طبیعی، تصادفی و عمدی ارگانیسم ها و سایر مواد زیستی و سموم آنها است که می تواند جمعیت های انسانی، حیوانی و گیاهی را بیماری نمایند.

ایمنی زیستی (Biosafety): ایمنی زیستی آزمایشگاهی اصول، فن آوری ها، و شیوه های مهار آلودگی شرح می دهد که اجرای آنها از مواجهه غیر عمدی با عوامل زیستی و سموم، و یا انتشار تصادفی آنها جلوگیری می نماید.

امنیت زیستی (Biosecurity): امنیت زیستی آزمایشگاهی کنترل بر روی مواد زیستی در آزمایشگاه ها را توصیف می نماید، که به منظور جلوگیری از هدر رفتن، سرقت، سوء استفاده، دسترسی های غیر مجاز، یا انتشار غیر مجاز عمدی آنها انجام می شود.

اقدامات ایمنی زیستی و امنیت زیستی پیش نیاز کار و یا ذخیره سازی عوامل بیماری زا در آزمایشگاه ها می باشد. کتابچه راهنمای OIE از آزمون های تشخیصی و واکسن ها برای حیوانات خشکی زی (2014) استاندارد مدیریت خطرات زیستی و راهنماهای برای ایمنی زیستی و مهار زیستی ارائه داده است.

کنفرانس جهانی OIE درباره کاهش تهدیدات زیستی

باید اذعان داشت این کنفرانس نقش مهمی دارد که خدمات بهداشتی و نظام های مراقبت بهداشتی در کاهش تهدیدات زیستی با ایجاد ساختار انعطاف پذیر در برابر بیماری های حیوانات و بیماری ها قابل انتقال بین انسان و حیوانات ایفا می نمایند، سازمان جهانی بهداشت حیوانات، با همکاری نزدیک با سازمان جهانی بهداشت