از سال ۱۹۹۸ میلادی، نوزدهم آذر ماه، دهم دسامبر، توسط بسیاری از سازمان های مردم نهاد و هواداران حیوانات در کشورهای مختلف به عنوان روز جهانی حقوق حیوانات نامگذاری شده است. روزی که فعالان حقوق حیوانات در سراسرجهان با تجمع در برابر اماکنی که در آنها حقوق حیوانات نقض می شود از قبیل اسارتگاه های حیوانات، کشتارگاهها و محل های تشریح حیوانات زنده، به تضعیع حقوق حیوانات اعتراض می کنند و این روز را گرامی می دارند.
اما به نظر بسیاری از مدافعان حقوق حیوانات در ایران، وقتی هر روز در کوچه و خیابان شاهد پدیده حیوان آزاری هستیم، صحبت کردن در مورد حقوق حیوانات دشوار است. کمتر گربه ای در خیابان های شهری چون تهران با امنیت و آرامش از کنار انسان ها عبور می کند و تن و جسمی سالم دارد. اگر وضعیت گربه های شهر تهران را با شهری مشابه در کشور همسایه ایران، ترکیه مقایسه کنیم، به وضوح وضعیت بغرنج آنها را می توان دید. اوضاع در مورد سگ ها به مراتب بدتر است. سگ ها نه تنها قربانی بدرفتاری و خشونت برخی از ساکنان شهرها می شوند، بلکه در مواردی مراجعی چون نیروی انتظامی و شهرداری ها هم باعث آزار آنها می گردند.
«معصومه ابتکار» رئیس سازمان حفاظت محیط زیست ایران در ارتباط با آزار حیوانات و به ویژه سگ کشی در ایران گفته است که حیوان آزاری تحت هر شرایطی قابل قبول نیست و این رفتار ناشی از یک خلاء قانونی است. او شش ماه پیش به حامیان و دوستداران حیوانات که به عملکرد شهرداریها و کشتن سگ ها معترض بودند وعده داد که سازمان تحت ریاست او چارچوبی قانونی در راستای حمایت از حقوق حیوانات وضع کند تا در زمان وقوع چنین مواردی تکلیف روشن باشد.
یورونیوز در گفتگویی کوتاه با معصومه ابتکار در مورد حقوق حیوانات و فعالیت های این سازمان در مورد اطلاع رسانی و فرهنگ سازی در این زمینه این مسئله را مطرح کرد که در حوزه حیوانات ما بیشتر شاهد فعالیت های سازمان محیط زیست در ارتباط با گونه های کمیاب و کنترل شکار و سامان دهی مناطق حفاظت شده هستیم. به عنوان رئیس این سازمان فکر می کنید سازمان حمایت از محیط زیست عملکرد مناسبی در حوزه فرهنگ سازی و حقوق حیوانات داشته و دین خودش را ادا کرده است؟
خانم ابتکار در پاسخ گفت: «موضوع مهمی را مطرح کردید، ما یکی از رویکردهایی که در این دوره داریم، جلب مشارکت مردمی و آگاهی مردم در ارتباط با مسئله حقوق حیوانات و تنوع زیستی و اهمیت تنوع زیستی است. همچنین ارائه روشهایی که مردم می توانند در حفظ گونه های در معرض تهدید و یا در معرض انقراضی که در کشور داریم مشارکت داشته باشند. شاید کاری که سال گذشته انجام دادیم و ایران توانست برای اولین بار موافقت فیفا را برای اینکه طرح یوزپلنگ آسیایی را بر روی پیراهن تیم ملی ایران داشته باشیم جلب کند، کار بزرگی بود .من دامدارانی را در مناطق کویری ایران می شناسم که بعد از این اتفاق اظهار کردند که ما نمی دانستیم یوزپلنگ چقدر حیوان مهم و ارزشمندی است و شاید تا قبل از این، اگر یوزپلنگی می دیدیم چون نگران بودیم به گله هایمان حمله کند آن را از بین می بردیم. اما الان ارزش این حیوان را فهمیدیم و هرگز این کار را تکرار نمی کنیم.
من فکر می کنم ما تلاشهایی را شروع کردیم و با رسانه ها در این زمینه بطور گسترده کار می کنیم. تمام فدراسیون های ورزشی ایران تعهد کرده اند که یکی از حیوانات در معرض تهدید ایران را به عنوان نشان تیم و فدراسیون انتخاب کنند. این روش بسیار خوبی برای حمایت از این حیوانات و آگاهی رسانی است. این همان فرهنگ سازی است و این پیام را منتقل می کند که ما برای حیات وحش مان احترام و ارزش قائلیم.»
معصومه ابتکار در زمینه وظایف سازمان حفاظت محیط زیست در مورد دفاع از حقوق حیوانات شهری به یورونیوز گفت: «ما در حال تدوین قانون برای حمایت حیوانات غیر وحشی هستیم. حیواناتی که به هر دلیلی در شهرها رها شده اند، مثل سگ ها و یا گربه ها. کلا برای حمایت از حقوق حیوانات ما بررسی کردیم و مطالعات حقوقی ما نشان می دهد که یک جاهایی خلاء های قانونی داریم. مقدمات این کار را شروع کرده ایم. یک پیش نویس در حال حاضر آماده شده است و روی آن کار می کنیم. در دوره ریاست جمهوری آقای روحانی، سازمان های مردم نهاد، ان جی او ها در ایران خیلی فعال شده اند و خیلی علاقه مند هستند. یکی از موضوعات این سازمان های مردمی بحث حقوق حیوانات و حیات وحش است. ما حتما از این ظرفیت ها استفاده خواهیم کرد. همچنین من از سازمانها و ان جی او های بین المللی و ان جی او های ایرانی که مقر آنها خارج از کشور است و با ما کار می کنند بدین وسیله دعوت می کنم از ایرانیانی که علاقه مند هستند به طبیعت ایران، حیات وحش ایران وتنوع زیستی و گیاهی و جانوری بی نظیر ایران، بیایند و در این پروژه ها مشارکت داشته باشند. زمینه های بسیار خوبی است و ما استقبال می کنیم.»
به نظر مدافعان حقوق حیوانات، هر چند رفع خلاء قانونی برای حمایت از حقوق حیوانات شهری بسیار مهم است، اما به نظر می رسد حل مشکل حیوان آزاری، علاوه بر وضع قوانین حمایتی ، نیاز به فرهنگ سازی و اطلاع رسانی گسترده دارد و سازمان های مردم نهاد نیز در این زمینه می توانند نقشی اساسی داشته باشند.
