حکیم مهر - روزنامه فرهیختگان در شماره امروز خود به گفتگو با «دکتر هادی پورجعفر» دامپزشک و متخصص بهداشت و کنترل مواد غذایی پرداخت. متن این گفتگو را با هم می خوانیم:
انسان با تلاش و کوشش به هر آنچه می‌خواهد می‌رسد. خداوند این تلاش‌ها را می‌بیند و آن را بدون ثمره و پاداش نمی‌گذارد. جوانان می‌توانند با تمرکز و سرمایه‌گذاری روی یک موضوع خاص و سختکوشی و سماجت موفق شوند. البته ورود به بازار کار در ابتدای امر سخت است ولی بعد از ورود، دریچه‌ها یکی پس از دیگری برای شخص باز خواهند شد. اینها حرفهای «دکتر هادی پورجعفر» است که توانسته با سعی و تلاش خود همزمان با تحصیل کار هم بکند و خرج تحصیلش را در‌بیاورد.
پورجعفر، فارغ‌التحصیل ممتاز مقطع دکتری حرفهای رشته دامپزشکی ورودی 1382 با معدل 18.22 و کسب رتبه اول در میان 67 نفر، فارغ‌التحصیل ممتاز مقطع دکتری تخصصی (دوره PhD ) رشته بهداشت مواد غذایی دانشگاه تهران ورودی 1390 با میانگین کل نمرات 18.80 در میان 6 نفر و همچنین حائز رتبه 9 آزمون نیمه متمرکز دکتری تخصصی سال 1390 در رشته بهداشت در بین 158 شرکت‌کننده است. اینها تنها بخشی از افتخارات تحصیلی اوست.
لطفا از خودتان و تحصیلات‌تان بگویید؟
در کنکور سراسری سال 1382 در رشته پرستاری دانشگاه تبریز پذیرفته شدم. همزمان با رشته پرستاری در رشته دامپزشکی دانشگاه آزاد اسلامی تبریز نیز قبول شدم. به خاطر علاقه زیادی که به رشته دامپزشکی داشتم وارد این رشته شدم و همزمان با تحصیل، به کار هم مشغول شدم تا قسمتی از هزینه تحصیل را خود تامین کنم. در هر 12 ترم دوره تحصیل در این رشته، همیشه نفر اول و نمره الف کلاس بودم و با کسب نمره 20 در بیش از 40 واحد درس تخصصی فارغ‌التحصیل شدم. در سال 1389 نفر اول آزمون کتبی و نفر اول مصاحبه دانشگاه علوم و تحقیقات تهران در رشته بهداشت مواد غذایی شدم ولی به‌دلیل پیدا نکردن بورس تحصیلی انصراف دادم و در سال 1390 به‌عنوان نفر اول دانشگاه تهران در همین رشته پذیرفته شدم. در طول تحصیل تا حد امکان فعالیت علمی داشتم و به مدت سه دوره متوالی (6 سال) عضو باشگاه پژوهشگران تبریز بودم. به مدت دو سال نیز دبیر کانون علمی پژوهشی ماوی در سازمان ملی جوانان استان آذربایجان شرقی بودم.
بعد از فارغ‌التحصیلی برای استخدام شدن چه کردید؟
بعد از فارغ‌التحصیلی از دوره دکتری عمومی دامپزشکی، کار پیدا کردن بسیار سخت بود به‌خصوص در استان محل زندگی‌ام که کاملاً از لحاظ کاری اشباع بود. با این وجود بنده مدتی در یک کلینیک دامپزشکی مشغول کار شدم و به مدت یک سال نیز با حقوق بسیار پایین در مرکز واکسیناسیون دام کار کردم. این دوران بدترین دوران زندگی کاری من بود. یعنی کار زیاد و حقوق بسیار پایین. بعد از قبولی در دوره تخصص، همزمان با گذراندن واحدهای تئوری به صورت پاره وقت با چند شرکت تحقیقاتی و چند دبیرستان در تهران همکاری داشتم. سپس به مدت یک سال به صورت پاره وقت به‌عنوان مسئول فنی در یک داروخانه دامپزشکی اشتغال داشتم و در نهایت در دو سال آخر دوره تخصص نیز در یک کارخانه بسته‌بندی گوشت مشغول کار شدم. یعنی همزمان با تحصیل در دوره تخصص دانشگاهی، در بازار کار نیز به صورت فعال مشغول بودم. در حال حاضر نیز به‌عنوان هیات‌علمی دانشگاه علوم پزشکی مراغه در حال
خدمت هستم.
در حال حاضر زمینه فعالیت شما دقیقا چیست؟
خط اصلی تحقیقاتی بنده در زمینه میکرواینکپسولاسیون پروبیوتیک‌ها و سایر مواد در داخل مواد غذایی به‌خصوص محصولات لبنی و تولید محصولات غذایی فرآویژه و همچنین بسته‌بندی مواد غذایی است. البته زمینه فعالیت من از لحاظ کاری متنوع بوده و با توجه به رشته تحصیلیم در خیلی از موارد مرتبط با مواد غذایی به‌خصوص صنایع گوشت، شیر و خشکبار و میوه فعالیت و مشاوره می‌دهم.
در طول دوره تحصیل یا بعد از فراغت از تحصیل اختراعی هم داشتید؟
در طول دوره دکتری عمومی دو اختراع به ثبت رساندم؛ فرآیند تولید پنیر پروبیوتیکی با فناوری میکرواینکپسولاسیون پروبیوتیک‌ها و ساخت دستگاه میکرواینکپسولاتورروزن ران چند نازلی، جهت میکرواینکپسولاسیون باکتری‌های پروبیوتیک.
لطفا درخصوص اختراعات‌تان و فواید آنها بیشتر توضیح بدهید.
زمینه فنی این اختراع شامل میکرواینکسپولاسیون باکتری‌های پروبیوتیک با آلژینات کلسیم و نشاسته مقاوم و تولید دانک‌های حاصل از این فناوری و تلقیح آنها به داخل بافت جامد پنیر سفید ایرانی است یا به عبارتی تولید پنیر پروبیوتیکی حامل باکتری‌های کپسول‌دار شده با آلژینات کلسیم و نشاسته مقاوم و ارائه آن به‌عنوان یک غذای فراسودمند و سلامت‌بخش به بدن میزبان یعنی انسان و مقایسه این پنیر با نوع حاوی باکتری‌های آزاد یا بدون کپسول است. مهم‌ترین مزیت، تولید یک محصول غذایی پرطرفدار و پرمصرف در بین عموم مردم جامعه با یک اثر سلامت بخش روی بدن انسان است. در مورد اختراع دومم که دستگاه میکرواینکپسولاتور است هم باید بگویم به‌کارگیری این اختراع مربوط به صنعت تولید فرآورده‌های فرآویژه غذایی و دارویی می‌شود که در کارخانه‌های مواد غذایی به‌ویژه کارخانه‌های پاستوریزه و تولید محصولات لبنی که امکانات لازم را داشته باشد قابل اجراست. میتوان این پروسه را در خط تولید فرآورده‌های لبنی مثل پنیر سفید به انجام رساند.
چگونه به فکر این اختراعات افتادید؟
با توجه به اینکه پایان‌نامه دکتری عمومی من در رابطه با میکرواینکپسولاسیون یا ریزپوشانی باکتری‌های پروبیوتیک در داخل پنیر بود اختراعاتم نیز کاملا در این راستا بود. یعنی شروع کار من همزمان با کار پایان‌نامه دکتری عمومی‌ام بود.
لطفا در مورد انگیزه ورود‌تان به این حوزه و فعالیت‌تان توضیح دهید؟
فقط یک کلمه می‌توانم بگویم و آن هم علاقه و فقط و فقط علاقه و عشقی که به کار و زمینه تحقیقاتم داشتم. البته نباید راهنمایی‌های استادان را نیز فراموش کرد.
فعالیت‌تان را با چه میزان بودجه و هزینه آغاز کرده و در این زمینه آیا تسهیلاتی نیز از بخش یا نهادی دریافت کرده‌اید؟
با یک بودجه حدود چهار میلیون تومانی کار خود را سال1388 شروع کرده و هیچ‌گونه کمکی یا تسهیلاتی را از جایی دریافت نکرده‌ام.
از فعالیت خود در این حوزه راضی هستید؟
بله صددرصد رضایت دارم.
در حال حاضر بازار فعالیت‌های کارآفرینی را برای ورود جوانان علاقه‌مند چطور ارزیابی می‌کنید؟
بازار کار در حال حاضر مناسب برای فعالیت نیست ولی جوانان می‌توانند با تمرکز و سرمایه‌گذاری روی یک موضوع خاص و سختکوشی و سماجت موفق شوند. البته ورود به بازار کار در ابتدای امر سخت است ولی بعد از ورود دریچه‌ها یکی پس از دیگری برای شخص باز خواهند شد. البته شخص نیز باید سواد و مهارت لازم و کافی را در آن زمینه داشته باشد تا بازار نیز به آن اعتماد کند. کار در بازار صرفا بر مبنای گرفتن مدرک تحصیلی نیست و باید در بازار مدتی حتی بدون مزد کار کرد تا مهارت لازم را به‌دست آید.
چه تعداد نیروی انسانی در پروژه‌های مربوط به اختراعات شما مشغول کارند و دارای چه تحصیلاتی هستند؟
اختراعات من در راستای مستقیم کسب‌وکار نیستند و عمدتا در خط تحقیقاتی کارا هستند و علاوه‌بر پایان‌نامه‌های خودم، تا به حال سه پایان‌نامه دکتری و دو پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد برای انجام پروپوزال خود از دستگاه میکرواینکپسولاتور من استفاده کرده‌اند. البته پیشنهاداتی هم از یک مرکز تحقیقاتی و یک دانشگاه برای تولید پیشرفته این دستگاه داشتم که به توافق مطلوبی نرسیدیم. در زمینه تولید پنیر پروبیوتیکی با فرآیند ریزپوشانی باکتری‌های پروبیوتیک هم امیدوارم در آینده نزدیک بتوانم با یکی از کارخانه‌های علاقه‌مند به توافق برسیم.
تحصیلات آکادمیک در حوزه کارآفرینی چقدر نقش‌آفرین است؟
بسیار بسیار. فقط این را بگویم که بیشترین عامل عدم موفقیت تولیدکنندگان ما در بازار کسب‌وکار، نبود تحصیلات آکادمیک خود تولید‌کننده یا عدم‌استفاده مناسب از فارغ‌التحصیلان مرتبط و نخبه در زمینه آن کسب وکار است و چون بنده در حال حاضر مسئول دفتر ارتباط با صنعت دانشگاه محل خدمتم هستم بسیار به این موضوع اعتقاد پیدا کرده‌ام.
با توجه به اینکه خودتان هم مسئول هستید چطور می‌شود ارتباط صنعت و دانشگاه را افزایش داد؟ چه سازوکاری باید در نظر گرفته شود؟
سال‌های زیادی است که ارتباط دانشگاه با صنعت با چالش‌های متعددی روبه‌رو است و این دو بخش نتوانسته‌اند در جهت اهداف یکدیگر ارتباط موثر و پویایی داشته باشند. با اشاره به این موضوع که یکی از معضلات کشورهای غیرصنعتی وجود شکاف بزرگ بین پتانسیل‌های علمی کشور با نیازهای بخش صنعت است و برای رسیدن به توسعه اقتصادی مطلوب نیاز به خلق و انتقال تکنولوژی با همکاری و ارتباط تنگاتنگ صنعتگر و دانشگاهی است، وجود نهادی در دانشگاه برای ایجاد ارتباط با صنعت یا حتی بالعکس ضروری به نظر می‌رسد. بنده تنها راه ارتباط دانشگاه با صنعت و تداوم آن را فقط زمانی می‌دانم که هر دو طرف از این ارتباط سود ببرند و به هم اعتماد داشته باشند. از جمله راه‌های موثر در این رابطه میتوان تاسیس R &D یا مرکز تحقیق و توسعه مشترک، استفاده از استادان برجسته و باتجربه برای مشاوره در بخش صنعت، برگزاری و تداوم کارگاه‌های کوتاه‌مدت و بلند مدت مشترک آموزشی تخصصی در راستای توانمندسازی مسئولان فنی صنایع، استفاده از محیط کارخانه و دانشگاه برای بخش پژوهش و ارتقای تولید و همچنین تعریف پروژه‌های مورد نیاز صنعت را نام ببرد.
برنامه آینده‌تان چیست؟
برای آینده برنامه زیاد است ولی من در حال حاضر به وضعیت کنونی و حال فکر می‌کنم تا بتوانم کارهایم را به نحو احسن پیش ببرم.
با توجه به راهی که تاکنون طی کردید، چه توصیه‌ای برای دانشجویان و فارغ‌التحصیلان جویای کار دارید؟
