تولیدکنندگان در کنار اینکه هیچ تیم کنترل بهداشتی و کیفی ندارند، عنوان می‌کنند که بخش دولتی حقوق افرادی که به عنوان ناظر می‌فرستد را باید خود بپردازد ...
سس کچاپ، ایزو 9001 و پالم! / نگاهی به پشت پرده اصرار صنایع غذایی بر حذف ناظرین بهداشتی
بیطار السلطنه
در خبرها آمده بود که جناب آقای شاهرخ ظهیری مشاور محترم اتاق بازرگانی و صنایع و معادن تهران که از قضا به عنوان پدر صنعت غذا هم در ایران شناخته می شود، در همایش چهارمین جشنواره معرفی برترین برندهای صنعت غذا به انتخاب مردم فرموده اند که: "یکی از گرفتاریهای اساسی صنعت غذا اصرار سازمان دامپزشکی کشور بر وجود مسئول دامپزشک درون کارخانه های صنایع تبدیلی است".
قدر مسلم حق با جناب ظهیری می باشد! برای اینکه بدانید چرا، چند سطر آتی را با من همراهی کنید. با نگاهی به تاریخچه شرکت مهرام که ایشان بنیانگذار اصلی آن می باشد و تمامی ایرانی ها از حدود سی و اندی میلیون در زمان تاسیس تا الان که بیش از هشتاد میلیون مصرف کننده محصولات ایشان بوده اند و با آن بزرگ شده اند، می توان دریافت که چه موقعیت منحصر به فردی در اختیار ایشان گذاشته شده است. این امر به معنای در اختیار بودن بازار انحصاری به این وسعت به مدت بیش از ۴۵ سال بوده است، به گونه ای که بنا به اذعان متخصصینی که از نزدیک با ایشان همکاری داشته اند، فرمولاسیون محصول سس گوجه فرنگی ایشان که به اشتباه «کچاپ» نامگذاری شده است، از زمان پهلوی دوم تا کنون تغییر نکرده است. اگر دقیقا مته به خشخاش نگذاریم بیش از 35 نوع سس مختلف در دنیا وجود دارد که از میان آنها پنج نوع اصلی، مادر تمامی این 35 نوع می باشد. به سس های محلی و ملی کشورها نمی پردازیم چرا که اوضاع وخیم تر خواهد شد و جالب اینکه در طی این مدت ۴۵ سال، پدر ما حتی زحمت تولید پنج نوع سس مادر را هم به خود نداده اند، چه برسد به سی و پنج نوع سس که از پن سس و کافی سس شروع می شود و به سس نعنا و سافریتو ختم می شود. حتی اگر سالی یک نوع محصول به این شرکت معظم اضافه می شد، اکنون انواع مختلف سس ها را داشتیم، آن هم با توجه به دیرینه طعم های ایرانی و قدر مسلم این شرکت ایرانی ما نه در حد و اندازه "کرافت هینز" بلکه در حد و اندازه همین شرکت مهرام ایرانی خودمان می بایست پاسخگوی این اعتماد هشتاد میلیونی و حق و حقوق آنها برای برخورداری از آنچه سایر مردم جهان برخوردارند باشد.
اگر از این عدم پاسخگویی به نیازهای زندگی مردم که توسط تولید کننده های خارجی، آن هم با خروج ارز از کشور تامین شده است بگذریم، به استانداردهای اولیه تولید می رسیم. با نگاهی به سایت شرکت مهرام و سایر شرکت های فعال در صنایع غذایی که سری بزنیم، یکی از افتخارات دوستان کسب ایزو ۹۰۰۱ نسخه ۲۰۰۰ و در برخی شرکتهای به روزتر نسخه ۲۰۰۸ می باشد. برخی از دامپزشکان باسوادتر از اینجانب می دانند که این ایزو مختص امور مدیریتی می باشد و هیچ ارتباطی به مصرف کننده ندارد و بیشتر مدیر مجموعه را در خصوص روتین های کنترل مستندات و روشهای اجرایی یاری می رساند، ولی برخی از دوستان با افتخار نسبت به چاپ آن بر روی محصولات خود و بروشورها و وب سایتهای اطلاع رسانی خود قصد القای نوعی اطمینان بهداشتی به مصرف کننده را دارند. برخی دیگر از دوستان نیز بنا به اجبار سازمان دامپزشکی کشور و وزارت بهداشت و سازمان استاندارد اقدام به مستند سازی گواهینامه HACCP نیز نموده اند و قدر مسلم در اخذ این گواهینامه پایه ای برای تولید مواد غذایی برای مصرف انسانی و یا دامی، اراده شرکتی یا حرفه ای در کار نبوده است بلکه اجبار قانونگذار و بدنه دولتی در این کار دخیل بوده است. البته در این میان باید گفت که بسیاری از گواهینامه های معتبرتر برای تولید محصولات غذایی نیز وجود دارد که عبارتند از ایزو ۱۵۱۶۱ و ایزو ۲۲۰۰۰ و ایزو ۲۲۰۰۲ که خود شامل چهار زیرشاخه و ایزو ۲۲۰۰۳ و ... می باشد که شاید از سال ۲۰۰۵ تا کنون خبر ابداع آنها به این دوستان نرسیده باشد که البته بخاطر شرایط سخت تحریم ها طبیعی است.
در این میان برای خوانندگانی که فرصت کمتری برای به دست آوردن اطلاعات در مورد تفاوتها و شباهتهای سیستم HACCP و ISO دارند باید عنوان کنیم که در حالیکه سیستم HACCP بیشتر بر مبنای کنترل بهداشت محصول در حین تولید و بصورت داخل مکان تولید تمرکز کرده است. سیستم ISO در رده بهداشت مواد غذایی بسیار وسیع تر از HACCP بوده و کلیه فعالیت های پشتیبانی و تامین تجهیزات و حمل و نقل و بسته بندی و تامین کنندگان مواد اولیه و غیره را نیز شامل می شود و بصورت ذاتی گسترده تر از سیستم HACCP می باشد. و سوال دیگر اینجاست که آیا این سیستم های کنترلی شامل کنترل های شیمیایی و بیولوژیکی و فیزیکی بصورت داخلی و خارجی می شود یا خیر و یا به عبارت دیگر دامنه گسترش گواهی های تولید کنندگان ما تا کجاست؟
سیستم های جدید کنترل کیفیت این اطمینان را برای مصرف کننده پدید می آورد که با اطمینان بیشتری نسبت به خرید محصولات غذایی خود اقدام نماید، هرچند که در سیستم مواد غذایی هیچ چیز هیچ گاه صد در صد نیست. بسیاری از تولید کنندگان عزیز به راحتی از شرکت های مشاور بیرونی برای استقرار یکباره سیستم ISO9001 و HACCP استفاده می کنند و حتی تیم منسجمی نیز برای ادامه مستمر این روند ندارند و به راحتی ضمن مشاوره مجدد در زمان ارزیابی های دوره ای با شرکت مشاور و ارزیابی کننده گواهینامه خود را بر روی کاغذ تمدید می نمایند، در حالیکه آیا وجود گواهینامه بر روی کاغذ خواسته جامعه ماست و یا مردم حق دارند که اطمینان کاملی راجع به آنچه حاصل دسترنج خود را برای آن پرداخت می کنند داشته باشند؟
گذشته از این اکراه سیستم صنایع غذایی ما برای تجهیز به آخرین تکنولوژی های کنترلی روز که گاهی معضلات جدی برای مصرف کنندگان پدید می آورد، سیستم دولتی در کشور تصمیم به تعامل برای ارتقای هر روزه آنان گرفته است و برای اینکه هم چرخه اقتصاد رو به وابستگی نرود و هم سطح قابل قبولی از بهداشت عمومی جامعه فراهم آید، بدنه دولتی شامل دامپزشکی و وزارت بهداشت و سازمان استاندارد سعی در انطباق استانداردهای جهانی با شرایط بومی کشور دارند که یکی از آنها به کار گماردن حداقل تعداد ناظران بهداشتی در موسسات و شرکت های تولیدی و توزیعی می باشد تا به مرور زمان این چرخه نقایص به کمک بخش دولتی و خصوصی مرتفع شده و سدی در برابر سونامی سرطان و بیماریهای گوارشی و عفونی ساخته شود.
روزهای اخیر محمل برگزاری نشست های در خصوص نظارت های بهداشتی دامپزشکان گردیده است که هرکس به نحوی سعی در کنترل اوضاع به نفع خود دارد و اینکه منفعت و مصلحت جامعه چه می باشد، اهمیتی برای هیچ کس ندارد. تولیدکنندگان در کنار اینکه هیچ تیم کنترل بهداشتی و کیفی ندارند، عنوان می کنند که بخش دولتی حقوق افرادی که به عنوان ناظر می فرستد را باید خود بپردازد و در این میان به بهانه حمایت از تولید نیز حاضر به پرداخت هیچ گونه عوارض کنترل بهداشتی به دولت نیستند و همانند برخی از دامداران که تصور می کنند دولت همچنان واکسن و خدمات مجانی باید در اختیار آنان قرار دهد، این دوستان نیز تصور می کنند دولت باید هزینه ناظران بهداشتی آنان را پرداخت کنند تا این دوستان با حاشیه امنیت بیشتر سود کلان تری را از این سفره گشوده شده به دست آورند.
در اینجا باید به این دوستان باید عرض کرد که کدام یک از روش های تولیدی شما اعتمادهای شرکت های بزرگ بین المللی را برای مردم ایران فراهم آورده است که این چنین ادعای هماهنگی با کشورهای پیشرفته دنیا را دارید؟ آیا محصولات خام مصرفی شما برای تولید اطمینان لازم را با خود دارند؟ آیا روش های تولیدی شما منطبق با آخرین متدهای شناخته شده دنیا می باشد؟ متاسفانه باید عنوان نمود که خیر هنوز شما عادت به نوشتن محصولاتی همچون پایدار کننده و گلوکز مایع و غیره بر روی محصولات خود هستید که نه تنها مصرف کننده، بلکه متخصصین هم نمی دانند چیست. بزرگترین شرکت های تولید کننده مواد غذایی با منشاء دامی علاوه بر تیم پر قدرت کنترل کیفی مواد غذایی که همگی فارغ التحصیلان دامپزشکی مواد غذایی و سایر رشته های مورد نیاز می باشند، تیم دولتی مستقر در مرکز تولید و یا تیم های بازدید ادواری و سر زده بدون اطلاع قبلی در حال کنترل محصولات آنها می باشند و نه تنها این امر برای آنها ناراحت کننده نیست، بلکه از اطمینان بیشتر مصرف کننده به محصولاتشان به خود افتخار می کنند.
در انتها باید این مسئله را به شما یادآوری نمود که با توجه به برداشته شدن تحریم ها، به نظر می رسد سرنوشتی را که در مورد داروهای مشابه خارجی گریبانگیر تولید کننده های داروهای انسانی شده است، گریبان شما را هم خواهد گرفت و در صورتی که اعتماد مردم از محصولات شما سلب شود، برگشت آن تقریباً غیر ممکن خواهد بود. به نظر می رسد به مانند همه آنچه در مورد پالم اتفاق افتاد، رئیس سازمان دامپزشکی کشور نیز نیاز به اقراری همچون پالم برای نشاندن برخی بر جای خود دارد.
قدر مسلم خوانندگان محترم پس از خواندن اين سطور با من موافق خواهند بود كه توليد محصولات نيم قرن قبل و فروش به همان روش، نياز به اين همه بگير و ببند و نظارت ندارد و همه ما با ايشان موافقيم!
متاسفانه عدم فعالیت در زمینه شناساندن اهمیت جایگاه این صنف در بهداشت و سلامت در زمینه پیشگیری از بروز بسیاری از بیماریها باعث این مهم میشود که هر شخص یا مرجع بی ربطی به خود جرات ابراز نظر و حتی صدور رای را دهد. وزارت بهداشت که بیشتر هزینه درمان را عهده دار میباشد چنان جایگاهی با تبلیغات و جو سازی در جامعه و دولت بدست آورده است که چنین مسایلی را هرگز شاهد نیست. 
