واقعیت مرغ‌های هورمونی چیست؟ نگرانی مصرف‌کننده؛ خسارت تولیدکننده؛ سودجویی مافیای واردات - دکتر رشید حکمی

واقعیت مرغ های هورمونی چیست؟

نگرانی مصرف کننده؛خسارت تولید کننده؛ سودجویی مافیای واردات

دکتر رشید حکمی

کلینیسین بخش خصوصی دامپزشکی

این روزها موضوع مرغ هورمونی نه تنها به صورت شایعه در فضای مجازی دست به دست می‌شود بلکه در برخی رسانه ها نیز بدون توجه به نظرات کارشناسی به آن دامن می‌زنند و از طرف دیگر اظهارنظر افراد غیرکارشناس در این زمینه، فضای شایعات را تقویت کرده است. این در حالی است که متخصصان و فعالان حوزه تولید مرغ معتقدند مسئولین و رسانه ها باید با تشکیل نشست‌های کارشناسی و علمی؛ این مسأله را بررسی کرده و برای رفع شبهات، نتیجه را به صورت علمی و دقیق به جامعه اعلام کنند. این مسأله صرف نظر از این که می‌تواند نگرانی‌ها مصرف کننده را از بین ببرد مانع از آن می‌شود که شایعات، منافع تولید ملی و اشتغال را به خطر بیندازد. در این نوشتار کوتاه به عنوان عضوی از جامعه ی دامپزشکی سعی خواهم نمود به برخی از ابعاد این مسئله بپردازم.

موضوع چیست؟

آن چه در نزد مردم بیشتر مورد سوال است و ظاهرا پاسخ شایسته ای هم نیافته است این است که چگونه یک جوجه ۵۰ گرمی ظرف ۴۵ روز به ۲ کیلو‌گرم می‌رسد؟ دلیل این رشد سریع چیست؟ آیا مرغداران برای کسب سود بیشتر از همواد خاص و به اصلاح هورمون های رشد استفاده نمی کنند؟

برای یافتن پاسخ این سوالات خیلی نیاز به تخصص و علم خاصی نیست فقط توجه به برخی اعداد و ارقام می تواند راهگشا باشد. اگر یک تولید کننده ی مرغ گوشتی۲۰ هزار قطعه‌ای بخواهد از هورمون رشد استفاده کند ناچار است هر دو روز یکبار هورمون‌های رشد را که اتفاقا از لحاظ اقتصادی قیمت بسیار بالایی دارند؛ را به پرنده تزریق کند. تزریق تک به تک ۲۰ هزار جوجه طی دو روز و با این هورمون گران قیمت هزینه‌ی سنگینی برای تولید کننده به دنبال دارد و به راحتی قیمت مرغ را از کیلویی ۷ تا ۸ هزار تومان به بیش از صد هزار تومان افزایش می دهد. به این ترتیب به نظر می رسد نه از نقطه نظر اجرایی و نه از جهت اقتصادی استفاده از هورمون های گران قیمت رشد برای تولید کننده مقرون به صرفه نباشد. پس به جرات می توان گفت در هیچ یک از مرغداری های جهان هورمون مصرف نمی‌شود و استفاده از آن توجیه اقتصادی ندارد.

راز رشد سریع مرغ چیست؟

بر‌خلاف تصور عموم؛ رشد سریع مرغ نیاز به فرمول عجیب و غریب و غیر اقتصادی مانند تزریق هورمون ندارد. بلکه آن را باید در دو نکته جستجو کرد:اصلاح نژاد و بهبود تغذیه. اصلاح علمی نژاد و صنعتی شدن پرورش مرغ، یکی از پروسه های اصلی برای رشد سریع تر این موجود ظریف است. علاوه بر آن تغذیه مرغ صنعتی با انواع مکمل‌ها، ویتامین‌ها و پروتئین‌ها مطرح است. مرغ صنعتی با برنامه‌ریزی دقیق و به کار بردن بهترین روش‌های تغذیه‌ای، پرورش پیدا می‌کند و به همین دلیل فرآیند رشد کوتاهتر و اقتصادی‌تر شده است.

ریشه ی شایعه ی هورمون کجاست؟

به نظر می رسد ریشه ی گسترش و پذیرش شایعه ی استفاده از هومون های مشکل ساز رشد را باید در چند نکته جستجو کرد:

نخست این که در ایران صنعت مرغداری به خود کفایی رسیده است و تولیدکنندگان داخلی نه تنها قادرند تمام مرغ مورد نیاز کشور را تأمین کنند بلکه بخشی از تولید ما صادر می‌شود. در این بستر عده ای برای اینکه بتوانند واردات مرغ را توجیه پذیر نشان دهند، مصرف کننده را با طرح شایعات بی اساس این چنینی وحشت زده می‌کنند و آنها را به مصرف تولیدات خارجی ترغیب می‌کنند. این در حالی است که با کمی مطالعه و افزایش دانش می‌توان فهمید بسیاری از این شایعات هیچ مبنای علمی، اقتصادی و حتی بهداشتی ندارند.

نکته‌ی دیگر اینکه برخی کارگران مرغداری برای مکمل‌های خوراک طیور به اشتباه عبارت هورمون را به کار می‌برند. در حالی که این مکمل‌های غذایی در واقع مکمل‌های ویتامینی، معدنی و نیز مکمل‌های آمینواسیدی هستند که استفاده از آن ها در صنعت مرغداری هیچ پیامدی برای مصرف کننده آتی ندارد.

سوم این که اصولا ایرانیان مردمانی هستند که برای پذیرش یا رد یک مسئله یا موضوع و بررسی ابعاد آن؛ نیاز زیادی به تحقیق و تدبر بیشتر احساس نمی کنند به همین جهت همواره در محافل مختلف به ویژه در فضای مجازی شاهد به بحث و اشتراک گذاشته شدن برخی مطالب و موضوعاتی هستیم که کمتر جنبه ی علمی و تحقیقی دارند. شایعه مرغ هورمونی هم پیوسته از زبان افرادی مطرح می‌شود که کوچکترین دانشی در این باره ندارند.

سخنی کوتاه در خصوص هورمون ها:

هورمون‌ها از نظر شیمیایی به دو دسته‌ی استروئیدها و پروتئین‌ها تقسیم بندی می‌شوند. بدن انسان هورمون‌هایی مانند تستوسترون، پروژسترون و استروژن تولید می‌کند. بخشی از این هورمون‌ها برای تولید مثل مورد نیاز است و بخشی دیگر برای رشد اندام‌‌ها و بافت‌ها کارایی دارند. هورمون‌های استروئیدی از طریق گوارش فعال می‌شوند و تزریقی نیستند اما پروتئین‌ها که برای رشد به کار می‌روند در صورتی که همراه غذا وارد سیستم گوارشی شوند، بعد از ورود به معده‌ی انسان یا پیش معده‌ در پرندگان شکسته می‌شوند و کارآیی خود را از دست می‌دهند. بر همین اساس هورمون‌های پروتئینی نمی‌توانند به صورت خوراکی مصرف شوند. بهترین مثال این گروه هورمون انسولین است که برای درمان بیماری قند خون استفاده می‌شود و آن هم فقط به صورت تزریقی. اگر بخواهیم رشد مرغ را سریع‌تر کنیم باید حداقل هر ۲ روز یک بار عمل تزریق انجام شود. حالا تصور کنید در واحد چند ده هزاری این کار تا چه اندازه می‌تواند دشوار و هزینه بردار باشد.

نتیجه گیری:

آن چه در صنعت مرغداری سبب رشد سریع شده است اصلاح نژاد و بهبود تغذیه است. هورمون رشد فقط از طریق تزریق می تواند به رشد کمک کند. تغذیه طیور با مکمل های غذایی هیچ پیامدی برای مصرف کننده ندارد. نباید با ترویج شایعات بی اساس از سودجویان و مافیای واردات ناخواسته حمایت نمود و به تولید کنندگان داخلی بیشترین صدمه را وارد نمود.

منبع: خیام نامه