اگر سیاست‌های بهداشتی را فدای سیاست‌های تولیدی کنیم، خطرناک است

حکیم مهر - او خود را روستازاده ای معرفی می کند که فعالیت کشاورزی و دامپروری خود را از دوران کودکی آغاز و از همان زمان معضلی به نام کمبود دامپزشک را با گوشت و پوست خود احساس می کند. تلف شدن گاه و بی گاه دام در زادگاه او چنان تاثیری در روحیه اش می گذارد که در زمان انتخاب رشته تحصیلی در دانشگاه، با اینکه مجوز ورود به پزشکی را داشته، اما دامپزشکی را بر می گزیند. در طول تحصیل نیز اگرچه با وسوسه تغییر رشته به پزشکی از سوی نزدیکانش مواجه می شود، اما هیچ گاه از تصمیم خود منصرف نشده و حالا از مسیری که پیموده، راضی است.

«دکتر عباسعلی مطلبی»، فارغ التحصیل دکترای عمومی دامپزشکی از دانشگاه تهران و دکترای تخصصی بهداشت مواد غذایی از دانشگاه آزاد واحد علوم تحقیقات تهران است. وی در فاصله سال های 1368 تا 1372 مدیر کل دامپزشکی استان آذربایجان غربی و سپس قائم مقام سازمان جهاد سازندگی آذربایجان غربی و همچنین رئیس مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان غربی می شود. این مدرس و عضو هیات علمی دانشگاه ارومیه و دانشگاه آزاد اسلامی واحد ارومیه، بعد از تفکیک وظایف دامپزشکی و انتقال آن به وزارت جهاد سازندگی وقت، به عنوان قائم مقام رئیس وقت سازمان دامپزشکی  )دکتر محمدمهدی شفیعی پور) انتخاب می شود.

دکتر مطلبی در بازه زمانی سال های 1372 تا آبان ماه 1380 رئیس سازمان دامپزشکی کشور و بعد از آن از سال 1380 و به مدت 2 سال به عنوان قائم مقام و معاون برنامه ریزی سازمان شیلات ایران منصوب می شود. در ادامه و از آنجاکه عضو هیات علمی بوده، به سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی باز می گردد تا فعالیت خود را به عنوان قائم مقام و معاون برنامه ریزی و پشتیبانی این سازمان ادامه دهد. وی خود را موسس سازمان نظام دامپزشکی جمهوری اسلامی ایران معرفی می کند.

تقدیر او این گونه رقم خورد که به مدت 8 سال رئیس موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور شود. دولت جدید نیز که روی کار آمد، یکی از صندلی های مدیریتی خود را برای این پیشکسوت دامپزشکی کنار گذاشت تا دکتر عباسعلی مطلبی تا مهر ماه سال گذشته، معاون برنامه ریزی و پشتیبانی سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی و سپس در اواخر مهر ماه سال 94 بازنشسته شود.

حتی بازنشستگی هم نتوانست این مرد کهنه کار را مجاب به استراحت کند. کمااینکه وی هم اکنون عضو هیات علمی و استاد تمام پایه 45، عضو وابسته فرهنگستان علوم گروه دامپزشکی، عضو کمیسیون سلامت، امنیت غذا و رفاه اجتماعی شورای عالی عطف، عضو هیات امنا و هیات ممیزه و مشاورسازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، عضو هیات امناء موسسه رازی، عضو هیات علمی نیمه وقت دانشگاه آزاد واحد علوم تحقیقات، عضو هیات مدیره انجمن های علمی تخصصی متخصصین بهداشت مواد غذایی، پروبیوتیک غذاهای فراسودمند و ماهی های سردابی کشور است.

حکیم مهر: آقای دکتر، طولانی ترین زمان تصدی پست ریاست سازمان دامپزشکی کشور به نام شما سند خورده است و خیلی از دامپزشکان ما بخصوص همکاران قدیمی تر، از دوران ریاست شما تحت عنوان «دوران طلایی دامپزشکی» یاد می کنند. در حال حاضر فضای کلی دامپزشکی را چطور ارزیابی می کنید؟

بنده هرگز ادعا نمی کنم که خیلی موفق بوده ام. چراکه موفقیت نسبی است. این که یک مسئول خود را عالی بداند، نگران کننده است. چراکه در این شرایط، انگیزه ای برای تحول در خود نمی بیند و افول می کند. نزدیک 9 سال رئیس سازمان و قریب به یک سال به عنوان قائم مقام و سرپرست، مسئول سازمان بودم. یکی از بحث های همیشگی ما این بود که دامپزشکی را صرفاً برای دامپزشکی ندیدیم، بلکه آن را یک خانواده بزرگ از مجموعه تولید کنندگان، خدمات، آموزش و ... در نظر گرفتیم. آن دوران، ارتباط نزدیکی میان بخش های خصوصی، تولیدکنندگان، دانشگاه، سازمان دامپزشکی و موسسه رازی وجود داشت. ما هیچ گاه سعی نکردیم غرور حاکم شود و تلاش ما این بود این تفکر را حاکم کنیم که هرکس در هر جا بتواند کمک کند، ارزشمند است. اگر هم کاری انجام شد ناشی از این بود که همه کمک کردند و در آن سهیم بودند.

شرایط فعلی با شرایط دهه 70 و 80 متفاوت است/ نیروی انسانی متخصص دامپزشکی کمتر از 1500 نفر بود!

طبیعی است که شرایط زمانی تفاوت کرده و این را باید قبول کنیم. دهه هفتاد و هشتاد با الان تفاوت دارد. از نگاه اقتصادی، ارزش دام، طیور و آبزیان خیلی بالا رفته است. به لحاظ سرمایه گذاری، ارزش سرمایه ها و نهاده ها چندین برابر شده است. از همان زمان هم اعلام شد که تبادلات آن چنان سرعتی می گیرد که دیگر مرز نمی شناسد و باید همیشه هوشیار بود.

آن زمان لایحه سازمان نظام دامپزشکی را برای تصویب بردیم. اما دولت با این توجیه که کل نیروی انسانی دامپزشکی و متخصص  ما در کشور و در بخش خصوصی و دولتی به 1500 نفر هم نمی رسد، این لایحه را از ما نمی پذیرفت. تعداد دامپزشکان سازمان هم زیر هزار نفر بود. حتی آن زمان از آنجاکه نظام پزشکی مشکلاتی داشت، به ما هم گفته می شد که چرا دنبال دردسر هستید؟ پاسخ ما این بود که اتفاقا به دنبال عنصری هستیم که دست ما را بگیرد و به ما کمک کند. آن زمان در تعداد پرسنل متخصص در حوزه دامپزشکی محدودیت داشتیم. شاید جمعیت دامی ما بیشتر بود، چراکه بعداً جمعیت دام علی الخصوص دام سنتی  کم و صنعت طیور و آیزیان توسعه و گسترش پیدا کرد. امروز اما فارغ التحصیلان زیاد و بالای 35 هزار نفر عضو سازمان نظام دامپزشکی داریم.که الیته اشتغال تخصصی و اثر گذار اینها بطور جد از چالشهای پیش روی بخش دامپزشکی کشور است که بایستی بطور اساسی تدبیر و برنامه ریزی شود.

حساسیت های جامعه به مباحث بهداشتی بالا رفته و نقش دامپزشکان را هزار چندان کرده است

این را نیز تجربه کردیم که هرچه توان و معلومات ما بیشتر شد و حضور بیشتر پیدا کردیم، بیشتر موفق شدیم که بیماری های جدید را بشناسیم. در مقطعی ما معلومات و حضورکافی نداشتیم وخیلی نمی دانستیم چه خبر است؟ اما وقتی حضور داریم، به راحتی بیماری های نوپدید را شناسایی می کنیم. امروز حساسیت ها برای سلامت جامعه بیشتر است. وقتی برنامه چشم انداز را نگاه می کنیم، می بینیم که به بحث سیاست کلان امنیت غذایی تاکید زیادی شده است. برنامه چهارم فرازهایی را در این حوزه می بیند و برنامه پنجم تاکید زیادی روی آن می کند. حتی به محصولات غذایی ارگانیک نیز تاکید می شود. چراکه گذشت زمان ثابت کرده که شناسایی عوامل بیماری زا در سلامت غذا، حساسیت ها را بالا برده و نقش دامپزشکان را هزار چندان کرده است. زمانی تمام کشتارگاه های کشور سنتی بود. وضعیت جابه جایی لاشه تاسف انگیز بود. چقدر مصیبت کشیدیم تا اینها را جمع آوری کنیم. هیچ گاه حساسیت به این اندازه نبود. امروز اما فرهنگ جامعه ما نسبت به سلامت تغییر کرده است. وقتی حساسیت بالا رفته، سطح انتظارات از دامپزشکی نیز افزایش یافته است. این حساسیت تا جایی بالا می رود که به یکباره می بینیم عوامل وزارت بهداشت و درمان نیز به جای ما اظهار نظر و به مسائل ورود می کنند.

حکیم مهر: دلیل این دخالت ها چیست؟

بخشی از آن به دلیل حساسیت جامعه و نگرانی های آن است. بخش دیگر هم ممکن است این باشد که برخی بخواهند ورود به حوزه های دیگر را امتحان کنند. به هر حال توسعه دامپروری امروز با توسعه دامپروری صنعتی آن روزها متفاوت است. توسعه امروز خیلی گسترده شده است، لذا مشکلات عوامل بیماری زا نیز خود به خود بیشتر می شود. زمانی ممکن بود در یک شهرستان 20 واحد مرغداری وجود داشته باشد، اما الان بعد از 20 سال 200 واحد داریم. پس مراقبت باید بیشتر باشد. طبیعی است که حساسیت های دامپزشکی بالا رفته و از طرفی امکانات و ابزار گسترده تر شده است.

در کل سازمان دامپزشکی کشور یک نفر دامپزشک متخصص نداشتیم!

ما یک زمان دیدیم که نظام تحقیقاتی ما یا همان موسسه رازی تا حدی ما را همراهی اما انتظارات ما را برآورده نمی کند. حدود 7 تا 9 واحد بررسی و مطالعاتی و مرکز تشخیص در نقاط مختلف کشور را برنامه ریزی و به شکلی سرمایه گذاری کردیم تا این مجموعه هم بتواند پاسخگو باشد. از موسسه ای که مسئولیت خطیر تحقیق وتولید واکسن و سرم داشت، نمی شد انتظار داشت که مطالعات مورد انتظار ما راهم انجام دهد. یا مثلاً در سازمان دامپزشکی یک نفر دامپزشک متخصص نداشتیم. شرایط و فضای آن زمان به این شکل بود که از ما سوال می کردند دامپزشک متخصص برای چه می خواهید؟ طبیعی است که باید امکانات هم به اندازه انتظار فراهم شود تا دستگاه های متولی بتوانند پاسخ گوی انتظارات باشند.البته به لطف خدا برای تربیت نیروی انسانی متخصص در سازمان برنامه ریزی شده و موفق شدیم دررشته های مختلف تخصصی همکارانمان در داخل و خارج درمقاطع تحصیلی دکتری تخصصی آموزش و تربیت شوند که امروزه سازمان از خدمات و تخصص آنها بهره مند است و حتی به دلیل اهمیت مدیریت بهداشتی در دامپزشکی تعداد زیادی از مدیران دامپزشکی استانها و ستاد دوره تخصصی مدیریت بهداشتی را گذراندند.

حکیم مهر: بحثی که اخیراً باعث بروز تنش میان سازمان دامپزشکی کشور و سازمان نظام دامپزشکی شده، این است که سازمان دامپزشکی تا حدی خود را متمایل به تولیت تولید کرده است. احساس غالب این است که تصمیماتی که گرفته می شود، در عین توجه به دامپزشکی، نیم نگاهی هم به تولید دارد. از طرفی نظام دامپزشکی متولی بخش خصوصی است و فقط به منافع صنفی فکر می کند. احساس ما این است که این موضوع باعث شده تنش ها افزایش پیدا کند.

می خواهم صادقانه قضاوت کنم، سازمان دامپزشکی حاکمیتی بوده و متولی امور دامپزشکی کشور است. این متولی، آگاهانه با کسب همه نظرات اساتید دانشگاه ها، صاحب نظران، پیشکسوتان، بخش خصوصی و بخش دولتی یک ساختار تحت عنوان سازمان نظام دامپزشکی جمهوری اسلامی ایران تعریف کرده است. در زمان آیت الله هاشمی (ره)،ما وقتی طرح آن را در دولت بردیم، آنها نمی پذیرفتند که ما سازمان نظام دامپزشکی تاسیس کنیم. بعد از کلی اصرار و سماجت، گفتند قانونی برای شما می گذرانیم تا شما مقررات جدیدی برای پیشبرد کارهای خود بنویسید. به جلسه دولت رفتیم. قبل از آن هم برخی وزرا را دیدیم و صحبت کردیم. بنده بلافاصله شرح ماوقع دادم. 3 وزیر از ما حمایت کردند و با حمایت رئیس جمهور وقت مرحوم آقای هاشمی موافقت شد لایحه قانونی تاسیس سازمان نظام دامپزشکی تدوین و به دولت ارائه شود . که بلافاصله این کار انجام و اتفاق افتادو پس از تصویب دولت مراحل تصویب در مجلس پیگیری و طی شد.

دو مسئولیت دامپزشکی: اقتصادی و بهداشتی

ما در دامپزشکی به عنوان یک سازمان، همواره دو مسئولیت را در نظر می گیریم. یکی مسئولیت وماموریت اقتصادی ما و دیگری مسئولیت بهداشتی. ماده 2 نیز که باز می گردد به شرح وظایف و ماموریت ها.

یک گروه از مسئولیت های ما این است که تامین بهداشت و سلامت دام، طیور و آبزیان را فراهم کنیم. در اینجا از یک نظر، نگاه ما اقتصادی است. ما حافظ سرمایه های مردم هستیم. اما این حافظ بودن به معنای این است که به عنوان نهاد بهداشتی، مراقبت های خود را انجام دهیم. از همین جاست که مقررات جایگزین می شود. این مقررات از آنجاکه سرمایه ای را حفظ و شرایط حضور سالم فراورده ای را مهیا می کند، تداعی گر مسئولیت بهداشتی ماست. اینجا یک اتفاق افتاده است. سال 79 بحث مرجع ذی صلاح دامپزشکی کشورها عنوان و سازمان OIE به عنوان مرجع بهداشتی سازمان تجارت جهانی مطرح شد. اتحادیه اروپا مقرراتی را در شورای اروپا، کمیسیون غذا و دامپزشکی وضع و اعلام کرد که دامپزشکی کشورها مراجع ذی صلاحی هستند که در واقع باید مجوزها و تاییدیه های سلامت فراورده ها را صادر کنند.

نباید شرایطی ایجاد شود که مثلا  امور دام بگوید دامپزشکی را برای چه کاری می خواهیم!

دامپزشکی حافظ تولید است. نباید شرایطی ایجاد شود که مثلا  فردا امور دام بگوید که دامپزشکی را برای چه کاری می خواهیم؟ تولید در کشور بدون دامپزشکی بی معناست، همان طور که سلامت انسان ها بدون بهداشت و درمان بی معناست. ما در حوزه تولید دو نقش مهم بهداشتی و درمانی و اقتصادی (کاهش ضایعات و بهبود و ارتقاء تولیدات) و هم بخشی از بهداشت و درمان انسان ها را داریم. لذا دامپزشکی در تولید نقش دارد و باید نگران آن باشد.

اگر سیاست های بهداشتی را فدای سیاست های تولیدی کنیم، خطرناک است

اگر نگاه ما به گونه ای باشد که سیاست های بهداشتی را فدای سیاست های تولیدی کنیم، خطرناک است. بنده زمانی که به سازمان دامپزشکی آمدم، هنوز به نوعی سازمان تاثیرپذیر از معاونت امور دام وقت بود.ولی با توجه به مقررات قانونی و مذاکرات بعمل آمده با وزیر وقت  و اعلام شرایط خودم  و اعتقادی که وزیر محترم وقت داشتند و قبلا درحهت ایحاد معاونت دامپزشکی وبهداشت دام در وزارت جهاد به بنده و دونفر از بزرگواران از جمله جناب دکتر صفاریان و مهندس مقدم نیا داده بودند. وزیر محترم رسما استقلال سازمان دامپزشکی را ابلاغ و متعاقب آن با تصویب سازمان اداری و استخدامی کشور ساختار اجمالی و تفصیلی سازمان از جمله ادارات کل و شبکه های دامپزشکی  نیز ابلاغ گردید.حرف من این بود که اگر می خواهید دامپزشکی موفقیت داشته باشد، باید به هزار دلیل تخصصی، مستقل ولی همراه و حامی سیاستها و برنامه های معاونتهای تخصصی ازجمله تولیدات دامی و شیلات  باشد تا تحت تاثیر قرار نگیرد. چرا که دامپزشکی یک مسئولیت نظارتی است نه تولیدی  وبراساس مقررات بین المللی  مسئولیت نظارتی ومرجع ذیصلاح و تولیدی نمی تواند در یک سازمان یا معاونت متمرکز شود. لذا برهمین اساس دامپزشکی مستقل است و قانون مستقل دارد. اعتقاد من این است که اگر دامپزشکی کوتاهی کرد، متولیان تولید باید واکنش نشان دهند. باید سوال کنند که چرا دامپزشکی نتوانسته است؟ چه مشکلاتی دارد؟ سپس باید تمام امکانات را برای کمک به آن بسیج کنیم.

دامپزشکی بدون تعارف حداقل نصف بهداشت و سلامت جامعه است

ما نباید از اینکه مثلا آنفلوانزا همه گیر شده و دامپزشکی نتوانسته کاری انجام دهد، خوشحال شویم. اگر متولی تولید هستیم و اعتقاد به تولید در داخل داریم، باید حتی کت تن خود را خارج کرده و بر تن دامپزشکی کنیم و بگوییم اگر چند پروژه سرمایه گذاری داریم، باید دامپزشکی را در اولویت قرار دهیم. دامپزشکی بدون تعارف حداقل نصف بهداشت و سلامت جامعه است. متولیان برنامه ریزی وزارتخانه باید محاسبه کنند که چه اقداماتی به نفع ماست. آیا توسعه واحدها به نفع ماست یا اینکه بهتر است شاخص های بهداشتی را افزایش داده و تولید در واحد سطح را زیاد کنیم؟ یا دیگر لازم نیست واحد جدید ایجاد کنیم.

بخشی از اعتبارات بخش سلامت باید در حوزه دامپزشکی هزینه شود

اظهار نظر اخیر وزیر بهداشت مبنی بر اینکه «در موضوع سلامت وضع خوبی داریم و دامپزشکی هم باید خوب باشد» به چه معناست؟ اولا این خیلی ارزشمند است. یعنی پس دامپزشکی هم به اندازه بهداشت برای سلامت جامعه مهم است و سهم دارد. نمی تواند بگوید دامپزشکی سهم ندارد. اینکه می گوید من حرکت کردم و اگر مشکلی پیش آمد، دامپزشکی کوتاهی کرده، پس دامپزشکی هم سهم دارد. لذا بخشی از اعتبارات بخش سلامت باید در حوزه دامپزشکی هزینه شود.

سازمان نظام دامپزشکی مدافع منافع و حقوق تولیدکنندگان نیز است

قانون سازمان نظام دامپزشکی را نگاه کنیم. چه کسی گفته که سازمان نظام دامپزشکی فقط حافظ منافع شاغلین بخش خصوصی است؟ اتفاقا با علم، در شرح وظایف سازمان نظام دامپزشکی آوردیم که این سازمان مدافع منافع و حقوق تولیدکنندگان هم است. هیات بدوی انتظامی دو رو دارد. دامپزشکانی که از مقررات عدول و تخطی کنند را تخطی در خدمت به تولید می داند. اما به اعتقاد بنده، درست است که سازمان نظام به عنوان سازمان عمومی غیردولتی برای ساماندهی شاغلین در بخش خصوصی، شکل گرفته است، اما آن روز که ما مجوز را برای سازمان نظام دامپزشکی گرفتیم، در داخل آن مواردی داشت و دارد که اهداف آن حتی به حاکمیت می رسد. وقتی تمام بحث آموزش، بازآموزی و بخشی ازتامین بهداشت را به عهده شما می گذارد، در مواردی هم به شما تکلیف می کند که در مواقع بحران باید این مجموعه در اختیار دامپزشکی حاکمیتی باشد. می گویید نه. اما بعد چه اتفاقی می افتد؟ رویکرد نظام می گوید، ما برای اینکه حاکمیت یک نفسی بکشد، دیروز اگر یک میز را مدیریت می کرد، امروز باید چند برابر این میز را مدیریت کند. اما مساله این است که با آن امکانی که دیروز میز را مدیریت می کردیم، امروز نمی توانیم. امروز باید فرصت کنیم و به اولویت های دیگری که از ما انتظار است، برسیم.

هم از سازمان دامپزشکی و هم سازمان نظام دامپزشکی گلایه مند هستم

به نظر می رسد که این دو سازمان، هر طور شده باید کنار هم قرار بگیرند. انتظارات ما فراتر از این است. به نظر ما امور دام هم باید امکانات خود را در اختیار سازمان قرار دهد. شیلات که در واقع دستگاه متولی تولیدات آیزیان است، باید بیاید و کمک کند  امنیت غذایی را به معنای واقعی فراهم کنیم. نباید اجازه دهیم سلیقه وارد عمل شود. بنده هم از سازمان دامپزشکی و هم سازمان نظام دامپزشکی گلایه مند هستم. اینها نباید سیستم دافعه را دنبال کنند و همه تلاش آنها باید حرکت در جهت جاذبه باشد. شورای مرکزی سازمان نظام می تواند نقش موثرتری ایفا کند. نباید این را رها کرد. باید کنار هم بود و مسائل را حل و فصل کرد. فرضا در مورد برخی مسائل اختلافی که از مسیر تصویب قوانین تبعی نظام جامع دامپروری و افزایش بهره وری در بخش کشاورزی و منابع طبیعی مطرح است با صفا و صمییت روسای محترم دوسازمان باهم بنشینند امکانات و مقدورات را بررسی و با حمایت همدیگر زمینه اجرای قانون را فراهم نمایند و یا فرضا توافق کنند که اجرای بخشی از قانون به فرصت دیگری موکول شود و هماهنگی های لازم را با مراجع مربوط انحام دهند و اگر هم واقعا به جمع بندی رسیدند در جهت اصلاح قانون اقدام کنند و حتی با توجه به تجویز مقررات قانونی بخشی از پرسنل را در اختیار سازمان نظام قرار دهند تا وظیفه واگذار شده و تفویض شده را بدون نگرانی انجام دهند چرا که باز هم ناظر عالیه  و سیاستگذار سازمان دامپزشکی است.

پیشکسوتان بیرون از سازمان هم باید کمک کنند

اگر قرار باشد هر یک از اینها مسیر خود را بروند، به جایی نمی رسند و باعث می شود بخش دامپزشکی در حوزه های دیگر مورد کم توجهی قرار گیرد. شاید خیلی از حوزه ها راضی باشند به اینکه میان ما اختلاف وجود داشته باشد. ما یک ماموریت مقطعی داریم که باید در آن زمان بتوانیم مشکلات را حل و فصل کنیم. به نظر می رسد که در این بحث ها جدا از این دو سازمان، از بیرون از سازمان هم پیشکسوتان باید کمک کنند تا نگرانی های سازمان را از بین ببریم و مسئولین سازمان را متقاعد کنیم که در جایی به هم وصل شوند و این هم افزایی را دنبال کنند.

حکیم مهر: ما به دنبال مقصر نیستیم، چراکه به هر حال دیدگاه ها متفاوت است. سوال اینجاست حالا که تنش ها زیاد شده، چرا پیشکسوتان دامپزشکی برای حل این اختلاف حکمیت نمی کنند؟ بهتر نیست قبل از اینکه کار به نامه رسانی کشیده شود، جلسه ای برقرار و موضوع حل شود؟

این مساله چه در دوره روسای پیشین و چه فعلی انجام شده است. مجمع روسای سابق دامپزشکی و نظام دامپزشکی و برخی پیش کسوتان تا کنون هم در این دوره و هم در دوره های قبلی اتفاقا با تدبیر روسای دامپزشکی وقت و فعلی جناب آقای دکتر خلج  چندین بار تشکیل جلسه داده و حتی پیشنهاد کمیته پیگیری مصوبات  تعیین شده است  در برخی موارد پیشرفتهایی داشتیم ولی کافی نبوده و نیست  .از این امکان بایستی بنحو احسن و برای تحقق اهداف سازمانی دامپزشکی استفاده بهینه بشود.

همه گلایه ها و پرخاش ها باید داخل یک اتاق انجام و همان جا تمام شود

همه گلایه مندی ها و پرخاش ها باید داخل یک اتاق انجام و همان جا تمام شود. به نظر شما چرا ما وقتی که شورای مرکزی سازمان نظام دامپزشکی را طراحی کردیم، رئیس سازمان دامپزشکی ورئیس موسسه رازی را به عنوان عضو حقوقی گذاشتیم؟ حتی مورد نقد هم بودیم که چرا این همه افراد دولتی را به کار گرفتیم. حرف ما این بود که شما که در شورا نشسته اید، خودتان هستید و همه هماهنگی ها را آنجا انجام می دهید، سایرین هم نشسته اند و عاقل هستند. مثلاً بگویید به این دلایل نمی توانیم به این موضوع رسیدگی کنیم. نظر می دهند و جمع بندی می کنیم. نه اینکه وقتی به جای حساس رسید، جلسه را قطع کنند و خارج شوند. این راه نیست. ما ما باید در جلسات همدیگر را تحمل کنیم و بایستیم و مشکل را حل کنیم. اگر نمی شود، مقررات پیش بینی کرده و می توان به مرجع بالاتر مراجعه کرد، اما می شود. قطع به یقین همه آن قدر بالغ و عاقل وفهیم ودلسوزهستیم که می توانیم بنشینیم و مشکلات را حل کنیم.

حکیم مهر: منظورتان از مرجع بالاتر وزیر جهاد کشاورزی است؟

حکیم مهر: آقای دکتر، نزدیک به 8 سال است که از طرح ماده 19 آیین نامه نظارت بهداشتی در هیات وزیران می گذرد و هنوز اجرا نشده که عدم اجرای آن دلایل مختلفی داشته است. اخیرا هم تولید کنندگان آن را مخل تولید دانسته اند و آن را به کمیته ماده 76 کشانده اند. حرف ما این نیست که قانون موجود ایده آل است و به طور قطع اشکالاتی در آن مطرح است. اما حرف ما این است که اجرای یک قانون بد، بهتر از عدم اجرای آن است و در مسیر می توان آن را اصلاح کرد.

اعتقاد شخصی من این است که این موضوع به راحتی قابل حل است و لزومی ندارد که این همه بحث را کش داد. ماده 19 اصلاً مخل تولید نیست. اگر خوب آن را تشریح کنیم، عین تولید و برای تولید است. برای حفظ تولید و حفظ سرمایه هاست (طبیعی است در تدوین قوانین و مقررات و آئین نامه ها همیشه منافع اصولی تولید کننده ها  و صاحبان صنایع مورد توجه بوده و خواهد بود). نوعی رفع بلاتکلیفی و شخصیت دادن به عواملی است که می خواهند نظارت بهداشتی داشته باشند. قبلاً هم گفتم که بحث ناظرین راهکارهای مختلف دارد. ما خیلی سال ها تلاش کردیم در مقررات بگنجانیم که واحدهای تولیدی حتما باید یک نفر فارغ التحصیل دکتر دامپزشکی به عنوان مسئول بهداشتی داشته باشند. این را الزام داشتیم. زمانی قانون نداشتیم و خیلی سخت بود. ظاهرا تولیدکننده فکر می کرد یک بازرس را می گذاریم در کشتارگاه که این شخص سرمایه مردم را که به شکل دام کشتار می شود، حذف می کند. برای آن هم چاره اندیشی کردیم و گفتیم اگر دام شما حذف می شود، ما به شما غرامت می دهیم. اما اجازه دهید کار خود را انجام دهد چراکه سلامت جامعه بسته به آن است و فرزندان شما هم جزئی از جامعه هستند.

مصوبه اخیر برنامه ششم توسعه تاییدی بر جایگاه محکم مسئولین بهداشتی در فرآیند تولید است

اخیرا با مصوبه ای که در برنامه ششم آمد، خود به خود تاکید و تایید بر این بحث شد که مسئول بهداشتی باید یک جایگاه محکم در فرایند تولید داشته باشد. می گوید اگر مثلاً لاشه مرغی که از یک واحد تولیدی بیرون آمده، آلودگی داشته باشد، هم آقای متولی تولید و هم مسئول فنی بهداشتی پاسخگو هستند. مفهوم آن این است که محصول بهداشتی مسئولیت، تکلیف و ماموریت دارد. از این فرصت باید استفاده کنیم و به شکل شفاف جایگاه محکم ناظرین را جا بیندازیم تا الزام بر حضور آنها باشد. آنها باید توجیه شوند و اگر توجیه شوند، احدی از آنها مخالفت نمی کند. حضور آنها اهمیت و آرامش است.

در بحث اجرای آیین نامه ماده 19 دوستان سازمان باید سرعت بیشتری داشته باشند. برداشت من این است که دعوایی میان سازمان نظام و سازمان دامپزشکی نیست. سازمان دامپزشکی مقررات را محکم کاری و تبیین کند و ماموریت ها و مسئولیت های مسئول بهداشتی را جا بیندازد.

پیشنهاد تاسیس یک شرکت سهامی خاص برای حل مشکل ماده 19

در این کشور نهادهای مختلف حقوقی شکل می گیرد. زمانی هم سازمان نظام به عنوان یک تشکل شکل گرفت. پیشنهاد من این است که برای رفع این مشکل، یک سازمان مردم نهاد مانند یک شرکت سهامی خاص شکل بگیرد. این شرک سهامی خاص می تواند در کل کشور یکپارچه یا برای هر استان مجزا باشد و دامپزشکان مسئول بهداشتی در کشتارگاه سهامدار آن شوند و این شرکت با همه واحدها قرارداد ببندد. سازمان نظام مهندسی یا کانون وکلا به چه شکل کار می کنند؟

زیباترین شکل آن، بحث حسابرس های سازمان حسابرسی است. شما درخواست می کنید، به شما چند نفر صاحب صلاحیت معرفی می کند. ناظر بر اساس استعلام رسمی انتخاب شده، با اقتدار قرارداد می بندد و نظارت می کند. اینجا هم همین ساختار را باید اجرا کنیم. شرکت ها و واحدهای صاحب صلاحیت و مجوز در هر منطقه توسط دامپزشکی اعلام و خدمت گیرندگان و صاحبان واحدهای تولیدی آزادانه از بین آنها انتخاب و عقد قرارداد بکنند که آن واحد دامپزشک مورد نیاز را به واحد اعزام و برابر مقررات نسبت به ارائه خدمت اقدام می نماید. به شکلی که شرکت در منافع هم شریک باشد و تعرفه وضع کند. در واقع به ازای هر قطعه طیور که بازرسی می شود، این تعرفه دریافت و به حساب شرکت برود. حقوق ناظر را بدهیم و هرچه ذخیره می ماند، او هم سهم داشته باشد. چرا صندوق حمایت از صنعت طیور شکل داده اند؟ حتی شاید بشود یک صندوق حمایت شکل داد و هر یک از ما سهمی در آنجا داشته باشیم. ناظر طرف حساب صاحب کشتارگاه نیست، بلکه طرف حساب فلان شرکت خدمات بهداشتی است که یک شخصیت حقوقی است.

پیشنهاد تاسیس شرکت های خدمات ممیزی بهداشتی برای نظارت بر فعالیت مسئولین فنی

بنده خدمت ریاست محترم سازمان جناب آقای دکتر خلج پیشنهاد دادم که یک گروه ناظر ممیزی را پیش بینی کنید. افراد پیشکسوت و با تجربه را جمع کنید و به عنوان شرکت های خدمات ممیزی سازمان دهید. این افراد ده ها شرکت خدمات بهداشتی را ممیزی و نظارت می کنند. به این شکل مساله حل می شود. البته ایشان هم دستوراتی را صادر کرده اند برای پیگیری و پیش بینی قانونی و تدوین و ابلاغ دستورالعمل اجرایی که امیدوارم به زودی تحقق پیدا بکند.

حکیم مهر: یعنی یک شرکت باشد؟

می تواند در قالب یک صندوق باشد که همه سهامدار آن شوند. می تواند ملی یا استانی باشد. سازمان دامپزشکی هم بخشنامه کند و بگوید شما مکلف هستید با شرکت های خدمات فنی بهداشتی و ... شکل گرفته، قرارداد عقد کنید.

حکیم مهر: آقای دکتر، به نظر می رسد مسئولین فنی اقتدار لازم را ندارند. مسئول فنی که فرضاً ماهیانه 500 هزار تومان حقوق می گیرد، دیگر نمی تواند آنچنین که باید و شاید نظارت خودرا به درستی انجام دهد. در برنامه ششم نیز چه دامپزشک و چه کارفرما به شکل تضامنی مسئولیت نظارت بر تولیدات را پذیرفتند. در نتیجه باید روی بحث ماده 19 کار کرد. در ماده 2 و 5 شاید سازمان بتواند بگوید ما حاکمیتی را از دست داده ایم اما ماده 19 و آیین نامه نظارت بهداشتی می تواند حامی سازمان باشد.

به نظر من باید یک جمعی بنشینند، تجربه ها را کنار هم بگذارند و حتی آن را به طرح و لایحه تبدیل کنند و به مجلس ببرند. ما تعرفه های خدمات دامپزشکی در بخش دولتی و خصوصی داریم. 20 آیتم نیز در حوزه نظارت بهداشتی اضافه می کنیم و بعد می گوییم شرکتی که شکل گرفته مکلف است بر اساس تعرفه های سازمان دامپزشکی خدمات خود را ارائه کند.

حکیم مهر: آموزش دامپزشکی را چطور ارزیابی می کنید؟

استحضار دارید نیروی انسانی محور اصلی توسعه پایدار است. نیروی انسانی در حوزه دامپزشکی اولین و اساسی ترین نقش را عهده دار است. امروز علاوه برآنکه دامپزشکی فوق العاده تخصصی شده است ابعاد خیلی وسیعتری هم پیدا کرده است. خوشبختانه متولیان امور آموزش دامپزشکی اقدام شایسته ای در جهت راه اندازی رشته های تخصصی دامپزشکی انجام دادند. امروز می بیبنیم درصدد پاسخگویی به نیاز بخش هستند. در موضوع دکتری حرفه ای با توجه به تحولات مطرح شده و در جهت پاسخگویی به نیازها در فیلد و حوزه های اجرایی و حتی آموزشی و پژوهشی نیاز به بازنگری مجدد در سرفصل های آموزشی می باشد که گروه محترم دامپزشکی و دانشکده تهران  این کار را شروع کرده اند. قطعاً تجدید نظر و گنجاندن دروس و سرفصل های ضروری و تقویت برخی درس ها   انتظارات بر آورده خواهد شد. پیش نویس اصلاحات و تغییرات به فرهنگستان و سازمان نظام هم ارائه شد و نظرات اصلاحی داده شد که انشاالله مورد توجه قرار می گیرد.

گرایشی کردن دوره دکترای عمومی دامپزشکی، با وجود دوره های تخصصی دامپزشکی به صلاح نیست

اینطور برداشت می شد که در تجدید نظر قرار است دامپزشکی حرفه ای در سال آخر تخصصی شود. با وجود مقاطع تخصصی شاید این دیدگاه به مصلحت نباشد و آن وقت دکتری تخصصی تضعیف می شود. البته ظاهرا با توجه به نظرات ارائه شده از مراجع مختلف اصلاحاتی به عمل آوردند. بنظر می رسد توجه به پایان نامه و دوره کارورزی در موضوعات مورد علاقه دانشجویان بتواند موضوع تخصصی کردن سال آخر را مرتفع نماید. البته این موضوع نیاز به وقت کافی دارد که همه ابعادش دیده شود و بهتر است به متولیان امر آموزش کشور واگذار کنیم. البته یک تدبیر خوب برای دوره کارشناسی در قانون افزایش بهره وری به عنوان یک ترم کارورزی و کارآموزی تخصصی پیش بینی شده که مشابه آن می تواند برای دکتری حرفه ای دامپزشکی در واحدهای تولیدی، کارخانجات، کلینیک ها و... موثر باشد.

حکیم مهر: به عنوان حرف آخر...

وظیفه همه ماست که سازمان دامپزشکی و سازمان نظام دامپزشکی را حمایت کنیم. امروز کسی که مسئولیت می پذیرد، واقعا ایثار می کند. تنها انتظار ما این است که دوستان از تجربه پیشکسوت ها استفاده بیشتری کنند. تعصب زیادی در دامپزشکی است.

امروز جمعیت کثیری دامپزشک داریم و این مجموعه را باید به کار گرفت. دوستان سازمان نظام هم تلاش می کنند که یار باشند و عطش این را دارند که کمک کنند. مجموعه کشور، وزارت جهاد کشاورزی، سازمان مدیریت، مجلس و... باید بیش از این به دامپزشکی توجه کنند. اگر قبول داریم که بحث سلامت غذا اهمیت دارد قطع به یقین باید در یک موقعیت ویژه روی آن کار شود.