بررسی سیر تحول واردات گوشت قرمز در ۵ سال اخیر/ بیشترین واردات مربوط به سال ۹۲ بوده است

«وحید زندی فخر» در خبرگزاری کشاورزی ایران (ایانا) نوشت:

مقوله واردات، در هر زمینه‌ای که باشد – جز در موارد خاص - چندان خوشایند نیست. زیرا علاوه بر خروج ارز از کشور، سهمی از وابستگی را نصیب کشور مقصد می‌کند. حال هرچه مقدار واردات بیشتر شود، درصد وابستگی نیز به تبع آن افزایش خواهد یافت. بر حسب اتفاق، گوشت قرمز نیز یکی از همان کالاهایی است که کشور هنوز به واردات آن احتیاج دارد. با نگاهی به آمار و ارقام منتشر شده توسط اتاق ایران، این نکته به تایید می‌رسد که ورود گوشت به داخل مرزهای ایران، طی سال‌های اخیر روندی سینوسی را طی کرده و در سال‌های ۹۵ و ۹۳ با کاهشی چشمگیر، پایین‎ترین نقطه را تجربه کرده است.

جالب اینجاست که در سال ۹۰ بیش از ۹۵ هزار و ۷۸۵ تن گوشت و تعدادی گوسفند زنده وارد کشور شده که تنها ۳۹ هزار و ۱۸۵ تن آن مربوط به کشورهایی غیر از برزیل است. زیرا این کشور در همین مقطع بیش از ۵۶ هزار و ۶۰۰ تن از این محصول را به ما فروخته است. ارسال کنندگان گوشت در سال ۹۰ به کشور، تقریبا همان‌هایی هستند که در سال ۹۱ نقش آفرینی می‌کنند؛ البته به جای مغولستان و فدراسیون روسیه در سال ۹۱، کشورهایی مانند پرتغال، قزاقستان و قرقیزستان نشسته‌اند. اگر نرخ ارز مبادله‌ای در سال ۹۰ را ۱۰۵۰ تومان در نظر بگیریم، می‌شود ۸۲۵ میلیارد و ۹۳۰ میلیون تومان و یا به عبارتی ۷۸۶ میلیون و ۶۰۰ هزار دلار.

سال ۹۱ بیش از ۱۰۴ هزار تن گوشت قرمز وارد شده که ۱۷ هزار و ۵۰۰ تن آن، از کشور برزیل بوده است؛ کشوری که معمولا در صادرات این محصول به ایران، رتبه‌های بالایی دارد. البته حدود ۲ هزار و ۵۵۰ تن نیز واردات گوسفند زنده از ارمنستان، به ثبت رسیده است. در همین سال، با در نظر گرفتن دام زنده برای کشتار، ۶۳۵ میلیون و ۸۰۰ هزار دلار ارز از کشور خارج شد. با مراجعه به آرشیو بانک ملی و جست‌وجوی نرخ ارز در همان سال، به طور متوسط عدد ۱۲۲۵ تومان به ازای هر دلار به دست می‌آید؛ به عبارتی ایرانی‌ها ۵ سال پیش، ۷۷۸ میلیارد و ۸۵۰ میلیون تومان گوشت خارجی مصرف کرده‌اند! سال ۹۱ واردات این محصول از برزیل، نسبت به حجم کل، بسیار اندک بوده و چیزی حدود ۱۱ درصد را شامل می‌شود.

امارات متحده عربی، استرالیا، ایرلند، ترکیه و هلند، جزو کشورهایی هستند که بیش ترین گوشت قرمز سال ۹۱ را برای ایران تامین کرده‌اند. کشورهای دیگری مانند اتریش، مغولستان، مالزی، بلژیک، لبنان و چین هم هر کدام یک محموله به ایران فرستاده‌اند که لبنان با محموله ۳ هزار تنی و چین با محموله ۲ تنی، به ترتیب بیش ترین و کمترین مقدار را به خود اختصاص داده‌اند. مابقی کشورها نیز به صورت پراکنده و در زمان‌های مختلف، محموله‌هایی با وزن‌های متفاوت به ایران فروخته‌اند.

اما سال ۹۲ که اوج واردات گوشت، طی ۶ سال گذشته را به نمایش می‌گذارد، پراکندگی کشورهایی که به ایران گوشت فروختند، نسبت به ۲ سال قبل از آن بسیار بیش تر شد. به طوری که کشورهایی مانند تیمور شرقی، بوتسوانا و گرجستان نیز این فهرست را رنگین‌تر کردند. ایران در این مقطع زمانی، علاوه بر ارمنستان، از افغانستان و امارات نیز گوسفند زنده می‌خرد. با این حال، روند خرید گوشت از برزیل، همچنان ادامه داشته و به بیش از ۲۸ هزار تن می‌رسد. ایران در سال ۹۲ در مجموع، ۱۰۶ هزار و ۵۰۰ تن گوشت قرمز و گوسفند زنده از کشورهای متنوع وارد کرده و برای این مقوله ۵۴۲ میلیون و ۴۷۰ هزار دلار ارز اختصاص داد. نرخ ارز در سال ۹۲ به طور متوسط، ۲ هزار و ۴۸۰ تومان بود.

آلمان و پاکستان، کشورهایی هستند که بابت فروش گوسفند زنده به ایران در سال ۹۳ به این فهرست اضافه شده‌اند. واردات ۴۹ هزار و ۱۵۲ تن گوشت و البته گوسفند زنده در این سال به ثبت رسیده که تنها یک هزار و ۹۰۰ تن آن مربوط به برزیل است. در مقابل، کشورهایی مانند مغولستان، بلژیک، تیمور شرقی، بوتسوانا و گرجستان از فهرست واردکنندگان حذف شده‌اند. با این حال، ایران برای خرید این محصول ۲۴۳ میلیون و ۳۰۵ هزار دلار ارز پرداخته است؛ ارزی که در آن سال، دست کم ۲ هزار و ۶۰۰ تومان قیمت داشت. البته نباد فراموش کرد که در این برهه از زمان، اوج سقوط قیمت جهانی گوشت اتفاق افتاد که بر اساس گزارش فائو، این نرخ با سال ۲۰۱۰ برابری می‌کند.

واردات ۱۰۰ هزار و ۳۸۱ تن گوشت قرمز و گوسفند زنده در سال ۹۴ به کشور، نشان از کمی رشد در این عرصه دارد که البته این اوج‌گیری بیشتر مربوط به افزایش چشمگیر واردات گوشت از برزیل است؛ کشوری که ۲۵۲ میلیون و ۳۸۸ هزار دلار از مجموع ۴۲۹ میلیون و ۵۶۴ هزار دلار را از ایران گرفت. البته میزان خرید گوسفند زنده در این سال بسیار کاهش یافته و فرانسه در کنار افغانستان، دو کشوری هستند که این محصول را به ایران می‌فرستند. بنابراین وقتی خرید گوشت از برزیلی‌ها در این سال به بیش از ۵۰ درصد کل واردات می‌رسد، قیمت آن به مراتب کمتر از مقداری می‌شود که این محصول از کشورهای دیگر به ایران می‌آید.

اما سال ۹۵ را می‌توان به نوعی خیز ایران برای کاهش واردات گوشت قرمز دانست. زیرا در این سال، به طور ناگهانی میزان واردات به حدود ۵۰ هزار تن رسیده که البته بیش از ۴۲ هزار تن آن مربوط به برزیل است. البته نباید از نظر دور داشت که شانتاژهای رسانه‌ای به ویژه در نیمه دوم سال ۹۵ برای گرانی گوشت قرمز، موجب شد که به طور ناگهانی واردات این محصول افزایش یابد وگرنه قطعا مقدار واردات از این میزان کمتر می‌شد.

به هر حال جداول توزیع گوشت خارجی در ۶ سال گذشته نشان می‌دهد که هر وقت سهم برزیل از کل واردات، کاهش می‌یابد، میزان پرداخت پول برای خرید این محصول از دیگر کشورها به تناسب حجم خریداری شده افزایش پیدا می‌کند. برعکس وقتی برزیل، نقشی پررنگ در ارسال گوشت به ایران داشته، ارز کمتری به نسبت حجم خرید از ایران خارج شده است.

هم‌اکنون ۹۰ تا ۹۵ درصد نیاز کشور با تولید بیش از ۸۱۵ هزار تن گوشت داخلی تامین می‌شود که ۵ تا ۱۰ درصد واردات نیز بیشتر در صنایع و مکان‌های پرمصرف مانند پادگان‌ها و بیمارستان‌ها به مصرف می‌رسد. بنابراین امید می‌رود سیر نزولی واردات در سال‌های آینده به وقوع پیوسته و ادامه‌دار باشد تا خودکفایی در این زمینه نیز رقم بخورد.