حیواناتی که می‌توانند پس از بلعیده شدن زنده بمانند!

حیوانات اندکی هستند که می‌توانند پس از بلعیده شدن توسط شکارچیان جان سالم به در ببرند و این مهارت ممکن است به آنها کمک کند در مناطق جدید پراکنده شوند و اجتماع جدید تشکیل دهند.

به گزارش حکیم مهر به نقل از ایانا، در سال ۲۰۱۲ چند زیست شناس در سفری به تیمور شرقی واقع در جنوب شرق آسیا با یک مار کور هندی مواجه شدند که از معده یک وزغ آسیایی زنده بیرون آمده و لول می‌خورد.

مارک اوشی از دانشگاه ولورهمپتون در انگلستان و همکارانش که این دو را در زیر یک صخره پیدا کردند با این رویداد عجیب روبرو شدند. این نخستین گزارش از نجات یافتن شکار از سیستم هاضمه یک شکارچی بود. یک مار کور از معده یک وزغ که او را بلعیده بود، زنده بیرون آمد. اوشی می‌گوید: "اینکه یک بی‌مهره که شش دارد در این وضعیت زنده بماند بسیار عجیب است".

لاروها و بی‌مهرگان کوچک می‌توانند بدون اینکه آسیب ببینند، از شکم برخی شکارچیان بیرون بیایند. اما احتمال دارد شکارهای بزرگتر به محض ورود به دهان یک حیوان، تا حد مرگ جویده شوند. حتی اگر به نحوی از جویده شده فرار کنند، عبور از مسیر گلوی شکارچی می‌تواند فشار کشنده‌ای به آنها وارد کند.

بیشتر شکارها قادر نخواهند بود از اسید معده که بافت‌های بدن شکار را در شکم شکارچی، متلاشی می‌کند جان سالم به در ببرند. مواجه شدن با کمبود اکسیژن موجود در سیستم هاضمه نیز مشکل دیگری است.

اما برای شکاری که توسط یک وزغ یا یک پرنده بلعیده می‌شود، شانس بقا می‌تواند کمی بیشتر باشد. این حیوانات اغلب پیش از بلعیدن، غذا را به ته گلوی خود می‌رانند که می‌تواند احتمال سالم وارد شدن به معده را افزایش دهد. این امر مطمئنا کمک می‌کند که دریابیم چگونه یک دوزیست بسیار سمی مثل سمندر آبی می‌تواند پس از بلعیده شدن از معده یک قورباغه سالم بیرون بیاید. به محض اینکه سمندر وارد شکم قورباغه شود و پیش از آنکه شیره هضم کننده معده قورباغه به کار بیفتد، سم بدن او قورباغه را می‌کشد. سپس سمندر باید از گلوی قورباغه بالا بیاید و از دهانش خارج شود. بزرگ‌ترین مشکلی که مار کور با آن برخورد می‌کند نبود اکسیژن است. اما مار کور هندی، میزبان خود را نمی‌کشد و مسیر طولانی‌تری را هم برای خروج باید طی کند. ممکن است مار نسبت به بسیاری گونه‌های دیگر، برای این سفر مجهزتر باشد. این مار با داشتن بدنی لاغر و دراز و چند میلی متر پهنا در سوراخ‌های کوچک و شکاف‌های محیط زندگی خود پنهان می‌شود. بنابر این خارج شدن از مسیر هاضمه وزغ نباید کار دشواری برای او باشد.

اوشی فکر می‌کند مار به جای اینکه به‌واسطه عضلاتی که غذا را به جریان می‌اندازند بیرون بیاید، با خزیدن از طریق روده وزغ به بیرون می‌آید.

یکی از عواملی که این مسیر را ساده‌تر می‌کند، عادت وزغ به غذا خوردن در صبح زود است. او ساعت‌ها قبل از اینکه مار را بخورد، چیزی نخورده است که این بدان معنی است که مسیر گوارش در شکم او تمیز است. در این صورت، طی مسیر برای مار ساده‌تر است و او کمتر در مسیر اسیدهای هضم کننده قرار می‌گیرد.

اما مهمترین عامل نجات مار، پوست اوست. پوست او دارای گره‌های ریزی است که به او کمک می‌کند روی زمین راحت‌تر حرکت کند و احتمالا مانع از تاثیر اسید معده وزغ بر روی بافت‌ها و اعضای بدنش می‌شود.

بزرگترین مشکلی که مار کور با آن دست به گریبان است کمبود اکسیژن است. این مار به خاطر جثه کوچکش، نسبت به بسیاری از حیوانات دیگر، نیاز کمتری به اکسیژن دارد. اما تحمل او هم حد و اندازه‌ای دارد. اوشی می‌گوید:" به لحاظ نظری مدت زمانی که صرف خارج شدن از شکم وزغ می‌کند، تعیین می‌کند که زنده می‌ماند یا می‌میرد". محققان نمی‌دانند چقدر زمان می‌برد که مار از معده وزغ خارج شود. آنها با اینکه دیدند که مار زنده از شکم وزع بیرون آمد اما حدود ۵ ساعت بعد مرد. درباره علت مرگ، روی مار مرده آزمایشی انجام نگرفت اما محققان فکر می‌کنند او به خاطر کمبود اکسیژن مرده است.

حلزون‌ها می‌توانند مسیر معده شکارچی را از مار بهتر طی کنند زیرا با اکسیژن کمتری زنده می‌مانند.

در آزمایشی که شینیچیرو وادا از دانشگاه توهوکو در ژاپن و همکارانش انجام دادند و در سال ۲۰۱۱ چاپ شده آنها به پرنده‌های چشم سفید، حلزون زمینی دادند تا ببینند آیا می‌توانند از معده آنها زنده بیرون بیایند. حدود ۱۵ درصد از حلزون‌ها، از این مسیر که بین ۲۰ تا ۱۲۰ دقیقه به طول انجامید زنده ماندند که برای نخستین بار ثابت می‌کند حلزون‌ها می‌توانند از سیستم هاضمه، زنده بیرون بیایند. وادا می‌گوید:" حلزون‌ها می‌توانند در زمان کوتاه هضم دوام بیاورند، بدون اینکه کاملا در معرض اسید معده قرار گیرند".

مقاومت حلزون‌ها احتمالا به خاطر صدف آنهاست که یک زره طبیعی است. اما وادا و همکارانش دریافتند که اندازه حلزون هم در نجات یافتن او موثر است. آنها صدف انواع حلزون‌ها را آزمایش کردند آنهایی که حدود ۲,۵ میلی متر ضخامت داشتند از معده پرنده زنده بیرون آمدند اما صدف های بزرگتر معمولا خرد می شوند. آنها فکر می کنند که حلزون ها همچنین می توانند ماده لزجی ترشح کنند که از آنها در برابر محیط اسیدی محافظت می کند اما این فرضیه نیازمند مطالعه بیشتری است.

با این حال به نظر می‌رسد گاه حلزون‌های بزرگتر هم از دستگاه هاضمه نجات پیدا می‌کنند. جسنا سیمونوا از دانشگاه چارلز در پراگ در جمهوری چک دریافت که حلزون‌هایی با قطر صدف تا ۱۷ میلی‌متر گاه از معده انواعی از پرندگان زنده بیرون می‌آیند.

گونه دیگری که از دستگاه گوارش شکارچی خود زنده بیرون می‌آید نوعی کرم نماتود به نام Caenorhabditis elegans  است. هنریش شولنبرگ از دانشگاه کیل در آلمان و همکارانش، کرم نماتودهایی را در روده نوعی حلزون در شمال آلمان یافتند. آنها از اینکه دیدند این کرم‌ها از شکم حلزون‌ها زنده بیرون آمدند شگفت زده شدند.

شولنبرگ می‌گوید: " به‌نظر می‌رسد حلزون‌ها این کرم‌ها را درسته قورت داده‌اند زیرا یک عضو خرد کننده دارند که قاعدتا باید این کرم‌ها را خرد می‌کرد. ما نمی‌دانیم آنها چگونه از شرایط اسیدی نجات یافته‌اند". این تیم همچنین از اینکه می‌دیدند علاوه بر نماتدهای کوچک، نماتدهای بزرگ‌تر هم نجات پیدا کردند شگفت زده شدند. لاروها یک لایه بیرونی ضخیم دارند که از آنها طی مرحله رشد حفاظت می‌کند؛ آنها همچنین قادرند در شرایط سخت نسبت به نماتدهای بالغ بیشتر مقاومت کنند.

زنده بیرون آمدن از روده شکارچی در بین جانوران خشکی کم پیش می‌آید اما در محیط‌های آبی شایع‌تر است. کاسپر ون لیوون از دانشگاه اوترخت در هلند و همکارانش دریافتند که برخی حلزون‌های آبی بالغ پس از خورده شدن توسط مرغابی‌های وحشی از معده آنها زنده بیرون می‌آیند. جنس ماده یک نوع میگو هم می‌تواند از روده یک ماهی مکنده سفید زنده خارج شود.

ون لیوون و تیم او معتقدند که ویژگی‌های لازم برای بقا در محیط آبی ممکن است به بی مهرگان کمک کند در محیط مرطوب روده شکارچی زنده بمانند. به علاوه سیستم هاضمه برخی جانوران که یکباره مواد غذایی زیادی می‌خورند مثل برخی پرندگان کمک می‌کند که غذا زودتر مسیر معده و روده را طی کند و بخشی از غذا هضم نشده بیرون بیاید.

ترجمه: محسن حدادی