حکیم مهر- محسن طاهرمیرزایی: ارتقاء وضعیت علمی جامعه شاید یکی از پیششرطهای اصلی دستیابی به توسعه باشد اما افزایش بیرویه دانشگاهها و دانشکدهها، قطعاً مسیر درستی برای نیل به این هدف نیست. کمااینکه تجربه چندین ساله رشد قارچگونه مراکز علمی و جذب بی حساب و کتاب دانشجو در ایران، نه تنها هیچ انگیزهای در تولید علم ایجاد نکرده، بلکه موجی از فارغالتحصیلان بیکار را در رشتههای مختلف دانشگاهی به جریان انداخته که البته رشته دامپزشکی را میتوان گل سر سبد این موج محسوب کرد. امروز پیشکسوتان و متولیان دامپزشکی ایران، بیمهابا ادامه سیاست تاسیس دانشکدههای دامپزشکی را دامن زدن به بحران میدانند و بلاتکلیفی قریب به هزار فارغالتحصیل در سال را یک زنگ خطر به شمار میآورند.
مدیر امور درمان و ساماندهی دامپزشکی غیر دولتی سازمان دامپزشکی کشور در گفتوگو با حکیم مهر، به اهمیت برنامهریزی در اجرای سیاستهای سازمان اشاره و اذعان میکند که سازمان با یک ارزیابی به این نتیجه رسید که کنترل لازم در مورد تعداد فارغالتحصیلان دامپزشکی نداشته است. به گفته «دکتر محسن مشکوة» درآمد پایین دامپزشكان باعث میشود که آنها برخلاف اخلاق حرفهای، به تجارت تمایل پیدا کنند.
حکیم مهر: آقای دکتر، مهمترین شاخص برای ارزيابي عملکرد سازمان دامپزشكي جمهوری اسلامی ایران چیست؟
مهمترین شاخص برنامهريزي است. برنامهریزی همواره به عنوان بالاترين اولويت در هر سازماني قرار دارد. در واقع برنامهريزي فرايندي است كه در قالب آن همه فعاليتها جهت نيل به وضعيت جديد يا مطلوب و طي كردن مسيري درست و منطقي، صورت ميپذيرد. برنامهريزي هدف نيست، بلكه وسيلهاي است براي رسيدن به وضعيت مورد انتظار. در برنامهريزي ۴ ويژگي آيندهنگري، جهتگيري، هدايتگري و استمرار، مورد نظر است. تحليل و ارزيابي وضعيت موجود در برنامهريزي اولين گام به شمار ميرود.
حکیم مهر: با این تفاسیر، آيا تاكنون عملكرد يا خدمات دامپزشكي در ايران با روشي علمي مورد ارزيابي قرار گرفته است؟
بله. اين ارزيابي توسط سازمان جهاني بهداشت دام (OIE) تحت عنوان PVS انجام پذيرفته است.
حکیم مهر: PVS به چه معناست؟
PVS مخفف يا برگرفته از Performance of Veterinary Services و به مفهوم ارزیابی عملکرد يا خدمات دامپزشکی است که توسط سازمان جهانی بهداشت دام با یک نرمافزار که براساس کد (نظامنامه) OIE طراحی شده است، صورت میپذیرد.
حکیم مهر: ارزیابی عملکرد دامپزشکی در ایران که به آن اشاره کردید، در چه سالي و چگونه انجام شد؟
این ارزیابی بنا به درخواست سازمان دامپزشکی ايران از سازمان جهانی بهداشت دام، با حضور گروهی متشکل از ۳ نفر از کارشناسان ارشد و خبره OIE، به مدت ۳ هفته در مهر ماه سال 1389 انجام پذیرفت. این گروه در ۳ مسیر زمینی از 15 استان کشور بازدید و با ارایهدهندگان خدمات دامپزشکی در عرصههای مختلف اجرایی، پژوهشي و آموزشی در بخشهای دولتی و غیردولتی و همچنين ذينفعان (دامداران، مرغداران و...)، مصاحبه و گفتوگو كردند.
حکیم مهر: نتیجه چه بود؟ آیا در این ارزیابی به تعداد مراكز آموزشي دامپزشكي و تعداد فارغالتحصيلان آنها نيز پرداخته شده است؟
ارزیابی فراتر از عملکرد سازمان دامپزشکی کشور بود. به عنوان نمونه در این ارزیابی در مورد تعداد دانشكدههاي دامپزشكي و فارغالتحصیلان آنها این نتایج به دست آمد:
در مورد تعداد فارغالتحصیلان جدید دامپزشکی کنترل لازم به عمل نمیآید. این موضوع نگرانی اصلی در مورد آینده دامپزشکی در كشور بوده و میتواند منجر به افت کیفیت آن در کوتاه مدت شده و تأثیر منفي در دهههای آینده داشته باشد. تعداد 11 دانشکده دامپزشکی دولتی و 8 دانشکده دامپزشکی غيردولتي در ایران فعال هستند. البته این تعداد دانشكدهها مربوط به بازه زمانی انجام مطالعه بوده و درحال حاضر اين تعداد به 23 دانشكده افزايش يافته است. حدود 900 فارغالتحصیل دامپزشکی در سال وجود دارد. تعداد بیش از نیاز دامپزشکان فارغ التحصيل در حال حاضر نیز یک معضل است. کمااینکه این موضوع تأثیر بسیار منفی روی کیفیت خدمات دامپزشکی خواهد داشت. چرا که جايگاه، منزلت و اعتبار دامپزشكان را نزد ذينفعان مرتبط کاهش داده، دامپزشكان درآمد پائینتری خواهند داشت و برخلاف اخلاق حرفهای به تجارت تمایل پیدا خواهند کرد.
حکیم مهر: راهکار پیشنهادی شما برای برونرفت از شرایط فعلی چیست؟
تعداد زیاد دانشکدهها و فارغالتحصیلان دامپزشکی در مقایسه با نیازها، یک نقطه ضعف محسوب شده و توصیه میشود با انجام نيازسنجي تعداد دانشکدهها و فارغالتحصیلان رشته دامپزشكي به میزان متناسب با نیاز کشور، سریعاً کاهش یابد.
حکیم مهر: ممنون از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید.