آیا زندگی با حیوانات برای ما مفید است؟
مصطفی قلاوند (دانشکده دامپزشکی دانشگاه آزاد واحد کرج)
محمد پویا غفاری (دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی کردستان)
با در نظر گرفتن زمان و انرژی که بیشتر ما صرف نظافت محیط اطراف و خودمان و اعضای دوپا و چهارپای خانواده خود میکنیم، تصور موقعیتی که در آن ممکن است بیش از حد تمیز باشیم دشوار است. با این حال یک نظریه بسیار جالب با عنوان فرضیه بهداشت وجود دارد که نشان میدهد ما میتوانیم در این زمینه زیادهروی کنیم. نظریه فرضیه بهداشت که در اواخر دهه 80 مطرح شد این است که افزایش شدید اختلالات آلرژیک در قرن گذشته تا حدی به دلیل استانداردهای پاکیزگی وسواسگونه ما میباشد. از زمان ظهور محصولات آنتیباکتریال برای هر استفاده قابل تصور، ما برای جلوگیری از مواجهه با هر نوع میکروبی در محیط اطراف خود بیش از اندازه دقیق شدهایم. در ظاهر این مسئله ممکن است یک روش عاقلانه به نظر برسد اما تمام افراد اینگونه فکر نمیکنند. اعتقاد بر این است که تماس زودرس با باکتریها و انگلها سیستم ایمنی نابالغ را برای مبارزه با عفونتهای خطرناک آماده میکند. علاوه بر این آمادهسازی سیستم ایمنی به تشخیص تفاوت بین خطرهای جدی مانند عفونت ذاتالریه و محرکهای بیضرر مانند موی حیوانات خانگی و گرد و خاک کمک میکند. زمانی که سیستم ایمنی به دلیل عدم تماس با عوامل بیماریزای واقعی بیتجربه باشد احتمال اینکه در برابر محرکهای محیطی خوشخیم حملاتی را آغاز کند بیشتر است.
کودکانی که در خانههایی زندگی میکنند که در آنها سگ وجود دارد دارای باکتریهای رودهای متنوعی میباشند
تحقیقات زیادی انجام شده که به نظر میرسد از فرضیه بهداشت حمایت میکنند، به عنوان مثال مطالعات متعدد در طی 20 سال گذشته نشان میدهند. کودکانی که در خانه سگ دارند در مقایسه با کودکانی که در خانههای بدون حیوان خانگی بزرگ میشوند حساسیت و آسم کمتری بروز میدهند.
در سال 2013گروهی از محققین با سرپرستی آنیتا کزیسکی اپیدمیولوژیست کودکان و استاد دانشگاه آلبرتا ادمنتون کانادا نمونههای مدفوع 24 نوزاد از جمله 15 نوزادی که در خانه حداقل یک سگ و یا گربه داشتهاند را مورد ارزیابی قرار دادند. محققین مشاهده کردند که نوزادانی که با حیوانات خانگی زندگی میکنند ترکیب گستردهتری از میکروبهای روده نسبت به نوزادان بدون حیوان دارند که مسئله مثبتیست.
توسعه سیستم ایمنی مستقیما تحت تاثیر میکروبیم روده است که جمعیت زیادی از باکتریهای ساکن دستگاه گوارش میباشند احتمال اینکه سیستم ایمنی کودکانی که تماس کافی با میکروبها ندارند( به عنوان مثال باکتریهای موجود در کت یک سگ خانگی و یا پنجههای آن) باکتریهای بیضرر را به عنوان مهاجمان خارجی در نظر بگیرد بیشتر است که این به معنای بروز حساسیت و آسم میباشد. اخیرا کزیرنسکی مطالعه گستردهای را منتشر کرده که شامل 746 نوزاد بود و نیمی از آنها در خانههایی با حیوانات خانگی و سگ زندگی میکردند با تایید یافتههای مطالعات کوچکتر او متوجه شد که نوزادن سهماههای که با حیوانات خانگی زندگی میکنند تنوع گستردهتری از باکتریهای روده نسبت به نوادانی دارند که در خانه فاقد حیوان خنگی میباشند. نکته جالب توجه دیگر این بود که نزادن با حیوان خانگی سطوح بالاتری از میکروبهای مرتبط به آلرژی (رومینوکوکوس باکتریا) و چاقی( اوسیلوس پیرا باکتریا) را داشتند.
کودکان در سن مدرسه که سگ دارند به میزان قابلتوجهی کمتر به آسم مبتلا میشوند
در سال 2015 یک گروه از محققین سوئدی سعی کردند تا میزان کاهش بروز آسم در کودکانی که در کنار سگها بزرگ میشوند را تخمین بزنند. محققین سوابق پزشکی بیش از 1 میلیون کودک متولد در سوئد بین سالهای 2001 و 2010 را بررسی کردند. چیزی در حدود 275 هزار کودک در سن مدرسه در یک میلیون مورد بررسی شده وجود داشت و محققین دیافتند که کودکان در سن مدرسه که سگ دارند چیزی در حدود 13 درصد کمتر از کودکان فاقد سگ به آسم مبتلا میشوند. بنا به گفته سوجاتا گوپتا در مجله نیچر:
این ایده که حیوانات قادرند میکروبیوم را افزایش دهند زمانی معنادار به نظر میرسد که بر اساس فرضیه دوستان قدیمی که یک نسخه اصلاح شده از فرضیه بهداشت است در نظر گرفته میشود در این دیدگاه تکامل همزمان انسان با دام و حیوانات ما را برای سلامتی و حتی بقا به میکروبهای آنها وابسته کرده است. از دست دادن تماس با این دوستان قدیمی ممکن است توازن ظریف تکاملی را بر هم زند بعضی از محققین بر این باورند از آنجایی که ا سگ و انسان سابقه طولانی کار و زندگی با یکدیگر را دارند احتمالا میکروبیومهای آنها به نحوی در هم تنیده شده است به عبارت دیگر به تعبیر گوپتا یک کودک بدون سگ و یا یک توله سگ بدون انسان در بعضی سطوح ناقص محسوب میشوند.
اعضاء انسانی خانوادههای دارای سگ باکتریهای پوستی مشابهی دارند بنابراین دقیقا چگونه باکتریهای بیضرر بین سگ و انسان رد و بدل میشوند؟ هیچکس دقیقا نمیداند.
یک مطالعه در دانشگاه بولدر کلورادو نشان داد که افراد صاحب سگ باکتریهای پوستی متنوعتر و بیشتری نسبت به سایرین دارند. این میکروبهای مورد نظر ترکیبی از باکتریهای بیضرر از زبان سگ کوچک (بتاپروتئو باکتریا) و پنچه(اکتینوباکتریا) هستند.
شرکتکنندگان این مطالعه شامل 159 نفر 36 سگ از 60 خانواده بودند که در 4 گروه متفاوت دستهبندی شدند: خانوادههایی با بچههایی از 6 تا 18 سال، خانوادههای بدون فرزند اما با یک یا چند سگ، خانوادههایی با بچه و سگ و خانوادههایی بدون سگ و بچه.
محققین نمونههایی از پوست(پیشانی، کف دست، پنجه و زبان) و نمونه مدفوع از تمام شرکتکنندگان (دو و یا چهار پا) تا باکتریهای موجود در هر قسمت را تعیین کنند تجزیه تحلیل نمونهها نشان داد که اعضاء خانوادههای انسانی میکروبهای مشابهی را در مدفوع پوست و دهان دارند. محققین دریافتند که میکروبیوم پوستی خانوادههای دارای سگ نسبت به افراد فاقد آن شباهت بیشتری دارند که این نشان میدهد که این سگها هستند که میکروبهای دوستانه را در اطراف انتشار میدهند. محققین مشاهد کردند که بیشتر باکتریهای مشترک بین انسان و سگ از طریق لیسیدن منتقل میشوند و راه دیگر انتقال زمانی رخ میدهد که سگها باکتریها را از بیرون به داخل آورده و در خانه به انسانها منتقل میشوند. پنجه و پیشانی سگ منبع غنی از تعداد زیادی از باکتریهای متنوع است.
آیا داشتن سگ برای باکتریهای رودهای بزرگسالان نیز مفید است؟
این که میکروبیومهای سگها علاوه بر میکروبیوم کودکان افراد بزرگسال را نیز تحت تاثیر قرار میدهند یا نه هنوز مشخص نیست.یک مطالعه مختصر توسط دکتر چارلز رزن از گروه تحقیقاتی رزون نشان میدهد زمانی که فرد به یک سن مشخصی رسید دیگر این موضوع تاثیر چندانی ندارد. تحقیقات رزن 20 بزرگسال بین سنین 50 و 80 سال را در شامل میشد که طی یک دوره سهماهه از سگهای بیخانمان مراقبت کردند (با امکان نگهداری دائم در پایان تحقیقات) نمونههای مدفوع بزاق و خون شرکتکنندگان در این مطالعه قبل از دریافت سگها با وقفههای یکماهه به مدت سه ماه آزمایش شد. نکته قابلتوجه این است در حالی که صاحبان موقت سگها با مزایای احساسی و فیزیولوژیکی را با داشتن سگ تجربه کردند اما در میکروبیوم آنها تاثیری نداشت رزون اظهار داشت که سگها مشخصا سیستم ایمنی افراد را تحت تاثیر قرار دادند اما نه از طریق میکروبیوم آنها این یافتهها مطالعات قبلی را که نشان میداد در انسانها میکربیوم روده در چند سال اول زندگی شکل میگیرد را تایید میکند.
منابع:
1. http://www.nature.com/nature/journal/v543/n7647_supp/full/543S48a.html
2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23607879
3. https://www.microbiomejournal.biomedcentral.com/articles/10.1186/s40168-017-0254-x
4. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26523822
5. https://www.elifesciences.org/articles/00458