بهترین نرم‌افزار جیره‌نویسی، چه خصوصیاتی دارد؟

اکنون به واسطه پیشرفت‌هایی که در علوم کامپیوتر صورت گرفته، متخصصان تغذیه دام نرم‌افزارهایی را طراحی کرده‌اند که در جیره‌نویسی به آنها کمک می‌کند.

به گزارش حکیم مهر به نقل از ایانا، گذشت آن زمانی که تغذیه‌چی‌ها نیازهای غذایی دام یا طیور را به صورت دستی و با کمک چهار عمل اصلی (جمع، تفریق، ضرب و تقسیم) تخمین می‌زدند. امروز علم برنامه‌نویسی به یاری متخصصان تغذیه آمده و با طراحی برنامه‌های مختلف، کار این کارشناسان را سهل‌تر کرده است؛ البته کار با این نرم‌افزارها به مهارت خاصی بستگی دارد که از عهده هر کسی ساخته نیست.

تا سال ۲۰۰۰ میلادی، احتیاجات غذایی برای دام‌های مختلف، بر اساس نیازهای ثابت و محاسبات ساده بود، اما از آن به بعد NRC  (انجمن ملی تحقیقات آمریکا) به عنوان نخستین مرجع، نرم‌افزاری را ارائه کرد که بر اساس شرایط محیطی، احتیاجات حیوان را تغییر می‌داد. بنابراین تعداد بسیاری از معادلات خطی و غیرخطی مطرح شد که در آن عواملی مانند نژاد، محیط، ارتفاع، میزان رطوبت هوا، جریان باد، طول دوره شب و روز و... را به مدل‌هایش اضافه کرد. زیرا این عوامل تاثیر قابل توجهی روی شرایط فیزیولوژیکی حیوان دارند. از آن به بعد شرکت‌های گوناگونی به این عرصه ورود کردند و نرم‌افزارهای متنوعی را به بازار فرستادند. حال پرسش اینجاست که انتخاب پرورش‌دهندگان دام و طیور در این بازار، چگونه و بر اساس چه مبنایی باید باشد؟

عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی کرج، در این ارتباط به ایانا می‌گوید: "به نظر می‌رسد نرم‌افزارهای ایرانی، از ارجحیت بیشتری برخوردار باشند. زیرا آنها ویژگی کیفی مواد اولیه را مطابق میانگین‌های موجود در داخل کشور طراحی می‌کنند. ضمن اینکه این نرم‌افزارها به واسطه بومی‌سازی شدن، خطای سیستماتیک کمتری دارد."

به گفته «نیما ایلا»، باید شیوه محاسباتی نرم‌افزارهایی که پرورش‌دهندگان طیور می‌خواهند انتخاب کنند، به شکل برنامه‌ریزی باشد نه معادلاتی. زیرا روش معادلاتی بسیار قدیمی است و در فارم‌ها امکان تنظیم جیره اقتصادی را محدود می‌کند. ضمن اینکه در شیوه برنامه‌ریزی، با کمک مبحثی به نام تحلیل حساسیت، امکان تنظیم جیره با توجه به وضعیت اقتصادی بازار خوراک برای متخصص وجود دارد.

دومین عاملی که این متخصص تغذیه از آن نام می‌برد، به مدیریت داده‌ها مربوط می‌شود. به عبارتی جداول ورودی که از اپراتور جیره‌نویسی درخواست می‌کند و یا نحوه خروجی جداول بسیار مهم است. حتی نرم‌افزارهایی وجود دارند که خروجی را به صورت PDF  ارائه می‌دهند تا از به‌هم ریختگی فونت‌ها جلوگیری شود.

ایلا با بیان اینکه لازم است نرم‌افزارها زبان فارسی و انگلیسی را با هم داشته باشند، گفت: مهم است که نویسندگان و تهیه‌کنندگان هر نرم‌افزاری، سایت معتبری را طراحی کنند تا مشتریان بتوانند در مواقع لزوم، به آن مراجعه کرده و آخرین اطلاعات روز نرم‌افزار خود را دریافت کنند.

وی ادامه می‌دهد: "موضوع جیره‌نویسی در ارتباط با پرورش گاو شیری، بسیار پیچیده‌تر از طیور است. بنابراین گاوداران ضمن توجه به اصولی که پیش از این گفته شد، باید دقت کنند که نرم‌افزار مربوطه به گونه‌ای باشد که متخصصان بتوانند با کمک گرفتن از آن، شرایط محیطی، اطلاعات ژنتیکی و اطلاعات گروه‌های مختلف تولیدی را وارد محاسبات خود کنند."

وی از نرم‌افزارهای CNCPS ، آمینوچیک، CPM ، آمینوکاو و UFFDA  به عنوان معروف‌ترین نرم‌افزارها نام برده و می‌گوید: "برخی‌ها مانند CPM  خطای سیستماتیک بالایی نسبت به دیگر نرم‌افزارها دارد و برخی مثل آمینوکاو از درصد خطای کمتری برخوردارند. البته تفاوت آنها در قیمت و خدمات پس از فروش بسیار بیشتر است. اگرچه نرم‌افزارهای عادی در ایران معمولا بین ۳۰۰ تا ۵۰۰ هزار تومان به فروش می‌رسد، اما بعضی باید بعد از هر ۳۰ بار استفاده، دوباره به روزرسانی شده و مشتری مجبور است برای این منظور سالانه ۱۰۰ هزار تومان هزینه پرداخت کند. برخی نیز مانند UFFDA  به صورت رایگان عرضه می‌شود. تعدادی هم اگرچه هزینه‌ای برای به روزرسانی دریافت نمی‌کنند، ولی تاریخ انقضا دارند."

ایلا معتقد است: قیمت نرم‌افزارها در کشورهای مختلف و بر اساس نوع کارکردشان متفاوت است. به عنوان مثال، حتی در اروپا نرم‌افزارهایی وجود دارد که تا هشت هزار یورو نیز به فروش می‌رسند.

این استاد دانشگاه در پایان می‌افزاید: "به طور کلی احتیاجات غذایی در موجودی مانند طیور که تک معده‌ای است، تقریبا به صورت ثابت بوده و با نشخوارکنندگان تفاوت دارد. زیرا آنها به واسطه برخورداری از شکمبه، احتیاجات غذایی‌شان به شکل دینامیک در نظر گرفته می‌شود. بنابراین جیره‌نویسی در گاو بسیار پیچیده‌تر از طیور است.