درد یکی از شایع ترین علایم حیوانات بیمار در اتاق اورژانس در کلینیکها میباشد. معمولا در 75 درصد از حیواناتی که به اورژانس مراجعه میکنند این وضعیت مشاهده میشود.
به گزارش گروه بینالملل حکیم مهر، «دکتر بانی رایت»، مشاور طب فیزیکی و دامپزشک، اذعان داشت داروهایی نظیر اپیوئیدها و ضدالتهابیهای غیر استروئیدی دارای نقش حیاتی در مدیریت و کنترل درد در دامپزشکی را به عهده دارند. لازم به ذکر است که طب فیزیکی را به واقع نمیتوان به عنوان جایگزین این داروها به حساب آورد.
اما در استفاده از این داروها نیز محدودیتهایی وجود دارد و اینجاست که طب فیزیکی به کمک آمده و بسیاری از این محدودیتها را جبران مینماید و میتوان گفت این دو عامل دست در دست هم و درکنار یکدیگر کاربرد دارند.
طب فیزیکی شاخههای متعددی در کنترل دردهای حاد حیوانات پیش رو میگذارد، منجمله کنترل درد از طریق دما (سرما یا گرما درمانی)، تغییر شکل بافتها، تحریک اعصاب، تثبیت وضعیت استخوانها و مفاصل و فعالسازی ماهیچهها. دراین میان سرد و گرم کردن ماهیچه یکی از بهترین گزینههای کاهش درد در دامپزشکی محسوب میشود.
کرایوتراپی (سرمادرمانی):
کرایوتراپی و یا استفاده سطحی از سرما در بدن حیوانات، کاربرد زیادی در کاهش دردهای حاد حاصل از زخمهای پس از جراحی و سایر آسیبهای وارده دارد.
دکتر رایت میگوید: در بیمارستان دامپزشکی ما، بعد از اعمال جراحی، هر 6 تا 8 ساعت، به مدت 15 تا 20 دقیقه از کرایوتراپی در موضع جراحی استفاده میشود. همچنین استفاده از این روش، در درمان التهاب ناشی از تمرینات درحیوانات و همینطور در کاهش درد آرتریت مفاصل کاربرد دارد.
حال مکانیسم کرایوتراپی در کاهش درد چگونه است؟ استفاده از یخ باعث انقباض عروق سطح پوست شده که همین امر سبب کاهش التهاب و کند شدن متابولیسم موضعی بافتها و نهایتا کاهش میزان درخواست اکسیژن و کاهش نفوذپذیری عروق خواهد شد. تسکین این درد مستقیما از طریق کاهش سرعت هدایت عصبی و کاهش پتانسیل فعالیت گیرنده های کانالهای کاتیونی انتقال درد، عمل میکند. علاوه بر آن، کرایوتراپی باعث کاهش واسطههای التهابی نیز خواهد شد.
همچنین، این روش تاثیر ویژهای بر عضلات دارد. چنانچه باعث کاهش انقباضات ناشی از سیستم اعصاب مرکزی، کاهش اسپاسم عضلانی و تحریک فعالیت ماهیچههای هیپوتونیک خواهد شد.
ابزار مورد نیاز این روش درمانی شامل بستههای یخ (بستههای ژل، یخ خورد شده، پکهای آب و الکل و کیسه های حاوی گلولههای یخ)، ماساژ سرد توسط لیوانهای کاغذی و دستگاه کمپرس سرما میباشد.
دکتر رایت در سال 2011 نشان داد که درمان با کمپرس سرما در سگهای درگیر استئوتومی سطحی در استخوان تیبیا، باعث کاهش دردو تورم و بهبود لنگش شده و دامنه حرکات مفصلی آنها را افزایش میدهد.
این روش درمانی بایستی حداقل به مدت 10 دقیقه (ایدهآل ترین زمان 20 دقیقه) در هر 4 تا 6 ساعت جهت کاهش تورم صورت پذیرد.
به عنوان یک قاعده کلی در این درمان، بافتهای عمقی آهستهتر خنک میشوند و در مواردی سرمادهی به مدت زمان بیش از 30 دقیقه نیازمند می باشد. به عنوان مثال بافتهای چربی هادی ضعیفی هستند و درنتیجه بافتهای عمیق چربی دار به مدت زمان بیشتری جهت درمان با این روش نیاز دارند. بنا به توصیه دکتر رایت کرایوتراپی بایستی در بیماران دارای نقص گردش خون و یا در بافتهای نازک و در معرض اعصاب با احتیاط استفاده شود.
ترموتراپی (حرارت درمانی):
گرمادهی سطحی باعث افزایش جریان خون و بهبود بیمار پس از گذشت مرحله حاد بیماری خواهد شد.
دکتر رایت معتقد است که پس از گذشت 3 روز از آسیب وارده، گرما جهت بهبود ویسکوزیته بافتهای همبند بسیار مفید خواهد بود. همچنین گرما باعث عملکرد بهتر مفاصل و انعطافپذیری کپسول مفصلی، تاندونها و رباطها خواهد شد.
بافتهای گرم بسیار انعطافپذیر هستند. علاوه برآن حرارت درمانی سبب افزایش متابولیسم شده و درنهایت سرعت بهبود بالا میرود.
در موارد فوق، این روش درمانی توصیه میشود: کاهش دامنه حرکت مفصل و یا کاهش انعطافپذیری تاندونها و لیگامنتها، دردهای مزمن و تورم .
بستههای گرم مورد استفاده در ترموتراپی شامل بستههای برنج، بطریهای آب گرم، بستههای خاک رس و هیدروکولاتورها ( فراهم آورنده حرارت مرطوب) است. این درمان 15 تا 30 دقیقه زمان میبرد. این بستههای گرمایی بایستی طوری باشند که به تدریج گرما را از دست دهند و همچنین بایستی یک لایه محافظ نیز مابین بدن حیوان بیمار و بسته حرارتی قرار میگیرد.
در موارد درد مزمن، ترموتراپی کاربرد ویژهای دارد. در درمان آسیبهای دیسک کمر در سگها حرارت درمانی باعث لذت و کاهش درد حیوان خواهد شد.
منبع: American Veterinarian