مطالعه تاثیر‌گذاری شیوه‌های آموزشی غیر‌آسیب‌رسان به حیوان در آموزش دامپزشکى

استفاده از حیوانات در آموزش دامپزشکى که در نهایت موجب صدمات شدید یا مرگ می شود، نقش کلیدی در تاریخ رشته هایی نظیر جراحی، فیزیولوژی، بیوشیمی، آناتومی، فارماکولوژی و انگل شناسی ایفا کرده است.

به گزارش حکیم مهر به نقل از موسسه جایگزین‌های آموزش روی حیوانات، گرچه در حال حاضر تعداد زیادی از روش‌های جایگزین بدون‌آسیب‌رسان به حیوانات وجود دارند، از قبیل:

- شبیه سازهای کامپیوتری

-  فیلم های ویدیویی با کیفیت بالا

- اجساد با منشاء اخلاقی (حیوانات صاحب‌داری که به دلیل کهولت سن، بیماری لاعلاج یا صدمات جدی فیزیکی مرده باشند)

- نمونه های آماده‌سازی و حفظ‌ شده (فیکس شده)

- مدل ها و شبیه سازهای جراحی

- خودآزمایی‌های غیر‌تهاجمی (انجام بعضی تمرین‌ها و آزمایش‌ها روی خود دانشجو مانند تمرین خون‌گیری و تزریق)

- و تجربیات کلینیکی تحت نظارت‌های دقیق و سوپرویژن،

دانشجویانی که به دنبال استفاده از این نوع روش‌های آموزشی هستند، در بیشتر موارد با مخالفت شدید مسئولینی در دانشکده‌ها روبرو می‌شوند که نگران موثر بودن شیوه آموزش خود هستند.

به همین سبب، مطالعاتی در مورد نتایج حاصل از استفاده از شیوه‌های آموزشی بدون آسیب‌رسان به حیوانات، با روش‌های آموزشی آسیب‌رسان به حیوانات، روی دانشجویان دام‍پزشکی انجام شد.

از ١١ مقاله ی چاپ شده در فاصله زمانى سال های ١٩٨٩ تا ٢٠٠۶،
٩ مقاله آموزش‌های جراحی را که بیشترین آسیب را به حیوانات می‌رسانند، ارزیابی کردند:

۴۵.۵ درصد یعنی ۵ مقاله از ١١ مقاله فوق الذکر، نشان می دهند که استفاده از شیوه‌های جایگزین و انسانی بدون‌آسیب‌رسان، سطح یادگیری بالاتری را نشان می‌دهند.

۴۵.۵ درصد یعنی ۵ مقاله دیگر سطح آموزشی مساوی را نشان دادند و البته ٩.١ درصد یعنی یکی از مطالعات صورت گرفته نشان از سطح یادگیری پایین‌تری را نشان داد.

در فاصله زمانی بین ١٩۶٨ تا ٢٠٠۴، ٢١ مطالعه از دانشجویان غیر دامپزشکی در رشته‌های دانشگاهی مرتبط به خودشان نیز منتشر شد:

٣٨.١ درصد یا به بیان دیگر ٨ مقاله سطح یادگیری بالاتر، ۵٢.۴ درصد یعنی ١١ مقاله سطح یادگیری مساوی و
تنها ٩.۵ درصد یعنی ٢ مقاله استفاده از روش های جایگزین را همراه با یادگیری ضعیف‌تر ارزیابی کرده اند.

٢٩ مقاله که در آن‌ها مقایسه با شیوه‌های آسیب‌رسان صورت نگرفته، نشان از فایده‌های فراوانی برای روش‌های جایگزین و انسانی و غیر‌آسیب‌رسان در آموزش دامپزشکی دارند:

- صرفه جویی در وقت و هزینه

- امکان بیشتر شبیه سازی و تکرار آزمایشات

- اعتماد به نفس و رضایت بیشتر دانشجو

- هماهنگی بیشتر با قوانین استفاده از حیوانات

- حذف اعتراضات نسبت به کشتن هدف‌مند حیوانات

- ادغام زود‌هنگام چشم‌انداز‌های کلینیکی و اخلاق در برنامه درسی

شواهد نشان می دهد که اساتید دامپزشکی زمانی می توانند به بهترین شیوه به دانشجویان و حیوانات خدمت کنند که از شیوه‌های آموزشی‌ای که به خوبی طراحی شده و متکی به استفاده آسیب‌رسان به حیوانات نیستند و هم‌زمان هزینه و بار مالی و زمانی را به حداقل می‌رسانند، استفاده کنند.

ترجمه: نارک زرگریان، دانشجوی دامپزشکی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم تحقیقات

نگین صدیق نیا، دانشجوی دامپزشکی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم تحقیقات

منبع: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17728975