واکسیناسیون آنفلوانزای فوق حاد پرندگان در ماه‌های پایانی امسال آغاز می‌شود/ اگر امسال این اتفاق نیفتد، سال آینده حتماً باید اجرایی شود

حکیم مهر: رئیس سازمان دامپزشکی می‌گوید: واحدهای مرغداری در ۱۰ استان پرخطر باید پراکنده‌تر شود و در کنار آن بهسازی بهداشتی مرغداری‌ها و تزریق واکسن آنفلوانزای پرندگان هم نسخه کوتاه مدت سازمان دامپزشکی برای پیشگیری از این بیماری است.

شاید خیلی‌ از مردم عادی ندانند که صدور مجوز و نظارت بر الف تا یای تولید، توزیع و واردات دام و طیور، آبزیان و محصولات گوشتی برعهده سازمان دامپزشکی کشور است، اما با بروز آنفلوانزای فوق حاد پرندگان که منجر به از بین رفتن 30 درصد مرغ‌های تخم‌گذار در کشور شده، دیگر همه خوب می‌دانند که علت گران شدن تخم‌مرغ چیست.

ویروس آنفلوانزای پرندگان امسال هم کار خود را کرد و در سایه آنچه که برخی آن را بی تدبیری و یا سهل انگاری مسئولان و کمبود بودجه می‌نامند، 2500 میلیارد تومان خسارت روی دست تولیدکنندگان صنعت طیور گذاشت.

اگرچه سازمان دامپزشکی به عنوان متولی نظارت و پیشگیری از این بیماری ترجیح داد، در اعلام زود هنگام یا به هنگام آنفلوانزای پرندگان سکوت رسانه‌ای را در پیش بگیرد، اما پس از آنکه همه دنیا سخن از آنفلوانزای پرندگان در ایران به میان آوردند، سازمان دامپزشکی در نشست خبری و به طور رسمی مهر تأییدی بر این موضوع زد.

حالا علیرضا رفیعی پور رئیس جدید این سازمان که در کارنامه کاری‌‌اش سابقه فعالیت در بخش‌های مختلف دامپزشکی را دارد، معتقد است، اطلاع‌رسانی طبق اصول و تصمیمات ستاد کشوری آنفلوانزای پرندگان به ذی‌نفعان انجام شده است.

پس از پیگیری‌ بسیار موفق شدیم 10 دقیقه‌ای را برای این همه سوال بی پاسخ و مصاحبه با «دکتر علیرضا رفیعی‌پور» رئیس این سازمان بگیریم که البته سوالاتمان سبب شد که او مایل باشد تا نیم ساعتی را در دفتر کارش و در ساعت اوج کاری به  خبرگزاری فارس  برای توضیحات بیشتر در مورد راهکارهای این سازمان برای تکرار نشدن داستان غم‌انگیز آنفلوانزا اختصاص دهد.

فارس: سیاست شما در سازمان دامپزشکی برای اعلام و مهار زودهنگام بیماری‌هایی همچون آنفلوانزای پرندگان که در کشور رخ می‌دهد، چیست؟ چون آنچه تاکنون نشان داده این است که شما یا سکوت رسانه‌ای در پیش می‌گیرید یا موضوع را تکذیب می‌کنید و پس از آنکه همه جا سخن از آنفلوانزا و عدد و ارقام آن پیچید، موضوع را تأیید می‌کنید. چند روز گذشته هم رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق ایران اعلام کرده که 2500 میلیارد تومان خسارت بر اثر وقوع آنفلوانزای پرندگان به مرغداری‌های وارد شده است، شما از این به بعد برای اینکه سناریوی دو سال اخیر تکرار نشود، چه سیاست سخت‌گیرانه‌ای را در پیش گرفته‌اید؟

رفیعی‌پور: بازرسان و مأموران ما به صورت مرتب و موردی از واحدهای تولیدکننده مرغ و تخم‌مرغ بازدید می‌کنند و در جریان آخرین وضعیت بار بیماری‌ها قرار می‌گیرند و شما نگران اطلاع‌رسانی در حوزه تولید و صنعت طیور نباشید؛ ‌چراکه ما به‌محض وقوع موردی از بیماری از طریق شبکه‌ای که داریم به واحدهای ذی‌نفع مراتب را اعلام می‌کنیم تا مراقبت‌های لازم را دو چندان کنند. در سال 95 و 96 همه عزیزانی که در صنعت تولید طیور فعال بودند، از نخستین گزارش کانون بیماری آنفلوانزای حاد پرندگان مطلع شدند و تا آخرین مورد زیرنظر سیستم حاکمیت دولتی به آنها اطلاع‌‌رسانی شد.

فارس: یعنی شما می‌خواهید بگویید به مرغداران اعلام کرده‌اید، این اتفاق افتاده، اما به مردم و به مردم و رسانه‌ها نگفتید.

رفیعی‌پور:  نه این طور نیست، هر کس با من مصاحبه کرده و سؤال کرده، آنفلوانزای حاد پرندگان را کتمان نکرده‌ام.

فارس: ولی دکتر فکر می‌کنم دو هفته قبل از اینکه شما نشست خبری برگزار کنید و به‌عنوان آخرین دستگاه اعلام کنید که آنفلوانزای پرندگان چقدر خسارت در بر داشته، یکی از رسانه‌ها با شما مصاحبه کرده بود و شما گفته بودید آنفلوانزای پرندگان به آن شدتی که باشد، نداریم و بروز و شیوع‌ و معدوم‌سازی در وضعیت نرمال همیشگی است. درصورتی‌که طبق آخرین آمار می‌گویند 2500 میلیارد تومان خسارت به بار آورده است. این چیز عادی است؟

رفیعی‌پور : شما در مورد گزارش آنفلوانزای پرندگان در فصل پاییز می‌گویید، ولی من می‌گویم از 12 ماه سال قبل؛ که می‌شود از شهریور سال 95 تا شهریور سال 96. این مدت‌زمان وقوع بیماری به صورت رندومی منظم و مرتب کانون‌هایی گزارش شده و حجم بیشتر درگیری در یکی ـ دو، سه ماهی است که شما فرمودید، ولی اینکه بخواهیم در اطلاع‌رسانی برای بروز و وقوع بیماری کتمان کنیم، چنین چیزی نبوده است، مضاف بر آنکه برای برنامه‌ریزی و اطلاع‌رسانی آنفلوانزای پرندگان، ستاد کشوری داریم که ریاست آن برعهده معاون اول رئیس‌جمهور است و وزرای جهاد کشاورزی، کشور، بهداشت، سازمان دامپزشکی و ادارات کل در آن حضور دارند که به صورت هفتگی به‌ویژه در این چند وقت اخیر تشکیل جلسه داده است و هر زمان که ستاد تشکیل شده، خبرنگاران در کنار ما بوده و اطلاع‌رسانی کرده‌ایم!

فارس: بنده که از خبرنگاران حوزه کشاورزی هستم و بسیار هم در این حوزه پیگیری کردم، به بنده اطلاع‌رسانی نشده است و همیشه به من گفته شد که هیچ خبری نیست .

رفیعی‌پور: در طول 4 ماه اخیر من به 16 استان کشور سفر کرده‌ام و 16 مصاحبه و نشست خبری با استان‌های مختلف داشته‌ام و در همه آن جلسات هم سؤالی که از بنده شده این بوده که آخرین وضعیت آنفلوانزای فوق حاد پرندگان چیست و در همان زمان اطلاعات به‌روزی را که داشته‌ام، در اختیار خبرنگاران قرار داده‌ام، مضاف بر آنکه هفته‌ای یک‌بار در سازمان دامپزشکی جلسه ستاد آنفلوانزای پرندگان را برگزار کرده‌ایم و هر دو هفته یک‌بار با حضور وزیر جهاد کشاورزی و معاونان ایشان، وضعیت آنفلوانزا گزارش می‌شد که تشکل‌های بخش خصوصی نیز در این ستاد حضور دارند و اتفاقاً در این 3 ماه اخیر بیشترین جلسات و تصمیم‌گیری‌ها در حوزه آنفلوانزای پرندگان انجام گرفته است.

فارس: آقای دکتر! زمان وقوع بحران بحث دیگری است، اما از این به بعد شما چه تصمیم کوتاه‌مدت و ضرب‌الاجلی برای پیشگیری از خسارات سنگین آنفلوانزای پرندگان در دستورکار دارید؛ چراکه نسخه‌های بلندمدت زمان‌بر است و باید به‌مرور انجام شود که سال آینده دوباره شاهد این خسارات سنگین نباشیم .

رفیعی‌پور : در حوزه بیماری آنفلوانزای حاد پرندگان وظیفه ما این است که به‌محض گزارشی از بیماری، خود را به محل آن رسانده، نمونه‌برداری کنیم و پس از تأیید بیماری، نسبت به معدوم‌سازی آن بیماری اقدام کنیم تا بتوانیم آن را کنترل کنیم. در عین‌حال امسال پیشنهاد استفاده هدفمند از واکسیناسیون را برای طیور داده‌ایم، ‌یعنی برخی از واحدهای مرغداری درگیر آنفلوانزا که 85 درصد آن را واحدهای مرغ تخم‌گذار تشکیل می‌دهد، به طور هدفمند در استان‌های با ریسک بالا پوشش دهیم. الآن به دنبال آن هستیم که کارهای کارشناسی تهیه واکسن انجام شود و پس از آنکه تأیید نهایی را گرفت ثبت سفارش آن انجام شود که این کار راه برون‌رفت طغیان بیماری خواهد بود که این نسخه کوتاه‌مدت ماست.

فارس: یادم می‌آید که رئیس سابق مؤسسه رازی با دکتر خلج (رئیس سابق سازمان دامپزشکی) بر سر فروش واکسن طیور درگیر بود؛ چراکه رئیس سابق سازمان دامپزشکی ادعا می‌کرد، قیمت تمام‌شده این مؤسسه بالاست و موارد مشابه خارجی چینی را ترجیح می‌دهند و آنها هم ادعا می‌کردند مشابه خارجی کم‌اثر است، چرا الآن شما هم سخن از واردات به میان می‌آوریم، مگر مؤسسه رازی اگر از الآن واکسن را به آن سفارش دهید، توان تأمین ندارد که می‌خواهید واکسن وارد کنید؟

رفیعی‌پور : الآن در مدل آنفلوانزای حاد پرندگانی که ما با آن درگیریم و سال گذشته و امسال تلفات زیادی از ما گرفت....

فارس: 17 میلیون قطعه !

رفیعی‌پور : بله، آن چیزی که وجود دارد این است که این واکسن با این نوع تحت تیپ  H5N8 در کشور ما نبوده و در کشورهای دیگر تولید و استفاده شده است. ما پیشنهاد دادیم که یک راه‌حل آن واکسن است.

فارس: پس قرار است مؤسسه واکسن‌ و سرم سازی رازی هم در حد توان این نوع واکسن را تولید کند؟

رفیعی‌پور:  بله، اگر مؤسسه رازی توان تولید را داشته باشد، قطعاً تولید داخل را ترجیح می‌دهیم و کمبود را طبق ضوابط ثبت سفارش کرده و وارد می‌کنیم.

فارس: از کی قرار است تزریق واکسن آنفلوانزای پرندگان آغاز شود؟

رفیعی‌پور:  طبق کارهای کارشناسی که انجام شده، امیدواریم در ماه‌های پایانی منجر به سال 97، واکسیناسیون آغاز شود و اگر امسال این اتفاق نیفتد، سال آینده حتماً باید اجرایی شود.

فارس: آیا قرار هست که ضوابط سخت‌گیرانه‌ای هم برای مرغداری‌های سنتی با ساختار قدیمی و مرغداری‌های بدون مجوز که خود عامل شیوع این بیماری هستند، اعمال شود؟

رفیعی‌پور:  دقیقاً. ما الآن برای برون‌رفت از مشکلات صنعت طیور، باید تجمیع واحدهای طیور در 10 استان پرخطر را منفک کنیم و پراکنش را افزایش دهیم و پراکنش همگن در استان‌های دیگر داشته باشیم. وزیر جهاد کشاورزی هم دستور این موضوع را داده است و معاون تولیدات امور دامی وزارت جهاد کشاورزی هم پیگیر انجام این موضوع هست.

دوم اینکه باید به سراغ مرغداری‌های غیرمجاز برویم، یا آنها باید طبق ضوابط و مقررات پروانه دریافت کنند که تحت پوشش و نظارت دامپزشکی قرار گیرند یا اینکه باید تعطیل شوند که حتماً باید یکی از این دو راه‌حل را باید در مورد این نوع مرغداری‌ها اعمال کنیم.

در مورد خیلی از مرغداری‌هایی هم که حریم‌های فنی و مسافت رعایت شده، باید بهسازی بهداشتی محیط انجام گیرد؛ چراکه اصلاح ساختاری در یک مرغداری هم می‌تواند به اینکه در معرض آنفلوانزا قرار نگیرد، کمک کند.

فارس: آقای دکتر به بحث نظارت و بازرسی اشاره کردید. یکی از مشکلاتی که ما اکنون داریم، این است که نماینده مستقر سازمان دامپزشکی در شرکت‌های مرتبط از جمله کارخانه‌های سوسیس، کالباس، ‌فرآورده‌های خام دامی و شرکت‌های بسته‌بندی گوشت و مرغ، حقوق‌بگیر آن شرکت هستند که ممکن است در نتیجه بررسی‌ها و آزمایشات این فرد تأثیرگذار باشد و ممکن است دامپزشک مستقر مجبور شود یکسری گزارشات را رد نکند. لطفاً بفرمایید اکنون وضعیت تعداد و دوره‌های بازرسی شما و نظارت بر این‌گونه موارد در چه وضعیتی است. آیا نیروی کافی برای نظارت دارید؟

رفیعی‌پور:  تخلف انسانی را در هیچ حوزه‌ای نمی‌توان رد کرد، ولی چیزی که در سازمان دامپزشکی با جاهای دیگر متفاوت است، این است که ما دو نوع نظارت داریم؛ یکی نظارت عالیه حاکمیتی است که مربوط به ادارات و پست‌های سازمان دامپزشکی در کل کشور است که در تمام مراکز که تولیدات دامی یا فراورده‌های دامی وجود دارد، دامپزشکان ما مستقر هستند و جمعیت سیستم حاکمیتی سازمان دامپزشکی کشور 7 هزار نفر است که باز بر روی مسئولان فنی بهداشتی مستقر در مکان‌های مختلف نظارت می‌کنند که در کشتارگاه‌ها، مرغداری‌ها، مراکز بسته‌بندی و حتی مراکز تولید داروهای دامی نظارت می‌کنند.

این بازرسان از مسئول فنی نمونه‌های محصول را خواسته و بدون آنکه مشخص باشد چه زمانی بازرس حضور می‌یابد، آزمایشات لازم انجام می‌گیرد. حتی از محصولات موجود در بازار نیز به صورت رندومی نمونه‌گیری و آزمایش انجام می‌دهیم. جالب‌تر اینکه اکنون طبق ماده 18 و 19 آیین‌نامه بخشی از مسئولان فنی از شرکت منفک شده و حقوق‌شان را از مسیر دیگری توسط نظام دامپزشکی دریافت می‌کنند و نظارت‌های دوره‌ای ما به صورت هفتگی، ماهانه و یا فصلی انجام می‌شود و هیچ گاه مشخص نیست بازرس دامپزشکی چه زمانی ممکن است به مجموعه‌های موردنظر مراجعه کند. بازرسان ما طبق فرمول مشخصی که داریم، از کارگر گرفته تا مجموعه تولید و مدیرعامل سوالات لازم را انجام می‌دهند و حتی با برداشت‌های خود در مورد نحوه عملکرد مسئولان فنی، بهداشتی مستقر اظهارنظر می‌کند و مواردی داشته‌ایم که با گزارش تخلف مسئولان فنی را از کار برکنار کرده‌ایم.

فارس: پس می توان امیدوار بود که نظارت ها با کمبود نیرو و بودجه که بهانه بسیاری از دستگاه هاست کمرنگ نمی شود و مردم می توانند با خیال راحت محصولات خام دامی و فراورده‌های گوشتی را مصرف کنند .

رفیعی‌پور:  به مردم این اطمینان را می‌دهم که وقتی روی محصولی مهر و نشان سازمان دامپزشکی درج می شود، با اطمینان محصول را مصرف کنند.