مکرراً با رئیس‌جمهور و معاون اول نامه‌نگاری کرده و خطر آنفلوانزا را گوشزد کردیم/ مسئولان بلندمرتبه طوری رفتار کردند که انگار هیچ اتفاقی نیفتاده است

حکیم مهر: آنفلوانزای پرندگان دیگر نه تهدید است، نه یک پیش بینی، بلکه یک بیماری فلج کننده است که همواره در صنعت مرغداری ایران وجود دارد و حتی به صورت روزانه به قدرت خود می افزاید و به صورت یک دشمن همواره قدرتمند در این صنعت باقی خواهند ماند.

 به گزارش حکیم مهر به نقل از ITPNews ، این بیماری تنها دشمن صنعت مرغداری ایران نیست و کل دنیای مرغداری با این دشمن در حال جنگ و ستیز هستند، اما آن چیزی که هر یک از کشورها را نسبت به برخورد با این بیماری و تقلیل اثرات آن متفاوت می سازد، نظام مدیریتی و نحوه مواجه شدن با این دشمن موجود است. این نظام فقط به عملکرد مرغدار و سازمان دامپزشکی آن کشور مربوط نمی شود، بلکه نظام حکومتی، اجرایی و قوای تمام دستگاه های کشور را به یک میز می کشاند و هر قوه ای باید با تمام پتانسیل خود نسبت به حل و برطرف نمودن مشکل اقدام نماید. هرگونه کوتاهی و نشان دادن ضعف و تعلل در برخورد با این بیماری، قطعاً عواقبی چندین برابر شدیدتر نسبت به این خسارت هولناکی که به این صنعت وارد نمود را در بر خواهد داشت .

 در اوج برنامه ریزی برای کسب رتبه های خوب در خصوص صادرکننده تخم مرغ در منطقه بودیم؛ در اوج برنامه ریزی برای ایجاد اشتغال بودیم؛ در اوج نگاه به نمودارهای تولید تخم مرغ بودیم؛ در اوج برنامه ریزی برای حذف ترکیه برای بازار تخم مرغ منطقه بودیم؛ در اصل با یک مقاومت اقتصادی داشتیم به پیکر اقتصاد مقاومتی لباس عمل می پوشاندیم که ناگهان...

امسال و تنها طی دو ماه از پاییز 96 خسارتی به صنعت مرغداری ایران وارد شد که میزان آن به اندازه کل این خسارت در سال 95 بود و این نشان می دهد که اگر با همین روش جلو برویم، بدون تردید سال 97 خسارتی بیشتر نسبت به سال 96 خواهیم داشت و این یعنی بسته شدن پرونده اقتصاد مقاومتی در صنعت مرغداری به علت عدم مدیریت کلان کشور .

«مهندس مصطفی سید مصطفوی» رئیس ستاد بحران صنعت طیور ایران، معتقد است نمی توانستیم درگیر این بیماری نشویم، زیرا ایران در مسیر عبور سه گروه از پرندگان مهاجر است.

وی می گوید: سه flying way از روی ایران رد می شود و اینها پرندگانی هستند که مخزن ویروس هستند و می آیند در کنار تالاب ها و یک مدتی را به استراحت می گذرانند و می روند و موضوع از همین جا شروع می شود؛ این در اختیار ماست که چگونه با این پرندگان برخورد کنیم که آلودگی هایشان به پرندگان بومی، محلی و روستایی و از آن طریق به صنعتی های ما وارد نشود.

مصطفوی در خصوص میزان خسارت وارده به این صنعت و اینکه آیا می توانستبم بار سنگین این خسارت را کاهش دهیم، می گوید: بحث بر سر این است که گاهی حتی وقتی ما کارهایمان را درست هم انجام می دهیم، خسارت وارد می شود؛ برای اینکه ما با یک پدیده طبیعی رو به رو هستیم. شاید عمر این پرندگان، بیشتر از عمر انسان باشد و آن ها راه ورود را بهتر از ما می دانند؛ اما این خسارتی را که ما در سال ۹۶ به خصوص از تابستان به بعد به آن برخوردیم، می توانستیم متحمل نشویم، به شرطی که در سال های قبلش برنامه های مقابله با بیماری را به درستی انجام می دادیم و حتی سال ۹۵ هم نسبت به سال ۹۴، اگر برنامه های مقابله با این ویروس را به درستی اجرا می کردیم، می توانستیم خسارت های کمتری را متحمل شویم.

وی ادامه داد: خسارت ها را تقریبی برآورد می کنند و بعضی از کسانی که در این زمینه اظهار نظر کرده اند، به نوعی حالت کلی این خسارت را برآورد کرده اند؛ اما ما در مورد سال ۸۹، یک طرح مطالعاتی را اجرا کردیم و با توجه به مستندات، به یک عددی رسیدیم و آن خسارت ها در سال ۸۹ از نظر گروهی که این موضوع را مطالعه کردند، ۳۰۰ میلیارد تومان برآورد شد و امروز آنهایی که در این رابطه اظهار نظر می کنند، معتقدند که میانگین سن تلفات در گله های تخم گذار، حدود ۵۴ - ۵۳ هفته است و این سن میانه تولید در یک گله تخم گذار است و مثلاً گله می توانسته از ۲۰ هفته تا ۸۰ هفته، ۲۰ کیلوگرم تخم مرغ تولید کند که نیمی از آن را تولید کرده و نیمی از آن را تولید نکرده و می گویند آن نیمه ای را که تولید نکرده، ضرب در یک قیمت متوسط کنیم؛ مثلاً اگر ۲۰ میلیون مرغ تخم گذار معدوم شده، ۲۰ میلیون تا ۱۰ کیلوگرم، تخم مرغ تولید نشده که می شود ۲۰۰ هزار تن و این ۲۰۰ هزار تن را ضرب در کیلویی ۴ هزار تومان می کنند و مثلاً می گویند که این عدد را ما زیان کرده ایم‌. این یک عدد واقعی نیست و یک عدد تقریبی است؛ به دلیل اینکه ۷۰ تا ۷۵ درصد از هزینه های این تولید، از قبل انجام شده و آن حدود ۲۰ درصدی که انجام نشده، در واقع همان دان روزانه ای است که باید می خورده تا آن گله به تولیدش ادامه دهد؛ بقیه هزینه هایش از قبل انجام شده است؛ بنابراین عدد درستی را کسی الان نمی تواند اعلام کند زیرا هنوز جریان بیماری و معدوم سازی هست، ولی فقط مرغ تخم گذار هم نیست و اگر حدود ۲۰ میلیون مرغ تخم گذار از دست دادیم، 1.5میلیون مرغ مادر هم از دست داده ایم که این 1.5 میلیون مرغ مادر می توانست در زمانی حدود یک سال، ۱۳۰ میلیون جوجه تولید کند که این جوجه را تولید نکرده و اینجا هم مثل گله های مرغ مادر، هزینه های تولید، قبلاً پرداخت شده ولی آن تولید به دست نیامده است. آن تولید، باعث تولید مرغ گوشتی می شده و آن مرغ گوشتی هم حاصل نشده است. بنابراین می توانیم اعلام کنیم که چیزی در حدود ۲۰۰۰ میلیارد تومان خسارت فقط از تابستان به بعد، هم به صنعت مرغداری و هم به جامعه مان وارد شود؛ چون همین باعث افزایش قیمت ها شده و خود به خود به علت کاهش تولید، قیمت ها بالا رفته و این مردم هستند که هزینه این عدم مدیریت مقابله با این بیماری را پرداخت می کنند.

رئیس ستاد بحران صنعت طیور در خصوص تعلل و اعلام و اطلاع رسانی دیرهنگام ورود و توسعه بیماری اعلام کرد: این موضوعی است که در اختیار حاکمیت است؛ شاید به دلیل اینکه ما حدود ۵۰ - ۴۰ هزار تن تخم مرغ در سال صادر می کردیم و ۵۰ - ۴۰ هزار تن گوشت مرغ صادر می کردیم و برای اینکه ما تولید و صادراتمان حفظ بشود و اگر اعلام می شد، کشورهای خریدار ممکن بود که ما را از فهرست موارد خریدشان حذف می کردند، تصمیم به عدم اعلام بیماری نمودند و قطعاً این تصمیم اشتباه بوده و این تصمیم باعث افزایش میزان خسارت در صنعت مرغداری ایران گردید.

وی ادامه داد: در این خصوص با چند نوع خسارت مواجه شدیم؛ یکی این که خریدارانمان را از دست دادیم ولی اگر برخورد درستی را با این بیماری انجام می دادیم، می توانستیم مثل خیلی از کشورهایی که مثل ما دچار این بیماری شدند، بعد از ۴ - ۳ ماه، بگوییم که با بیماری مقابله و آن را حذف کرده ایم و دوباره به روال عادی برگردیم و این خسارت را نخوریم‌. دوم اینکه ما به دلیل کاهش سطح روابطمان با جوامع عمومی در دنیا، وقتی اعلام نمی کنیم، از کمک های آنها هم برخوردار نمی شویم. ترکیه ۴ - ۳ سال پیش آمد اعلام کرد و بودجه سنگینی را از سازمان های بین المللی برای این مقابله گرفت و الان ۲ سال است که آلودگی نداشته و کار صادراتش هم به قوت خود، باقی است‌.

سؤال: ما به خاطر عدم اعلام، آن چیزی که می ترسیدیم، به سرمان آمد و خسارت دیدیم. هم خسارت داخل کشوری دیدیم و هم بازارهای منطقه را از دست دادیم که به نوبه خودش خسارت است. الآن از نظر شما به عنوان رئیس ستاد مقابله با بحران صنعت طیور، بعد از اعلام و علنی تر شدن این بیماری، آیا تمام ارگان ها، تمامی کمک هایشان را کردند تا این قضیه ریشه کن شود و آیا این بیماری را جدی گرفته اند؟

 دقیقاً این اصلی ترین موضوع ما در خصوص عدم توانایی ما در مقابله با این بیماری است؛ یعنی این که یک تعاریف بین المللی وجود دارد که مثلاً در آن می گویند که باید قرنطینه صورت گیرد اما پایش، باید فعال باشد. اقداماتی که باید صورت بگیرد، به تنهایی از دست یک سازمان بر نمی آید. سازمان دامپزشکی، در حدود وظایف اساس نامه ای اش با توجه به اعتباراتی که در اختیار داشت، کارهای خودش را در گذشته، خیلی بهتر از شرایط ۲ سال اخیر انجام می داد؛ در همین جهت بود که بیماری می آمد و در یک مقطعی شاید درگیری های صنعتی هم داشتیم ولی کنترل می شد و بعد تمام می شود. اما ما در ۳ - ۲ سال اخیر، به دلیل کاهش کمک هایی که باید از طرف همه ارگان ها انجام می گرفت، با مشکل مواجه شدیم.

 مصطفوی با تاکید شدید اظهار داشت: ستاد ملی آنفلوانزا اصلاً تشکیل نشد، در حالی که به علت اهمیت موضوع، این ستاد قطعاً باید به ریاست خود رئیس جمهور تشکیل می شد.

 وی ادامه داد: ما از اواخر سال ۹۵، مکرراً با رئیس جمهور و معاون اول، نامه نگاری داشتیم و به آن ها اطلاع می دادیم و خطر را گوشزد می کردیم ولی شاید مسائل مهمتری از نظر آن ها وجود داشت که به این مسئله آنقدر که باید، توجه نشد و نهایتاً حتی من در یک نامه ای این خطر را گوشزد کردم که این آنفلوانزایی که آمده، حتی ممکن است باعث بشود که انتخابات سال ۹۶ به درستی انجام نشود ولی این امر، دیر اتفاق افتاد؛ یعنی آن جهش ناگهانی قیمت تخم مرغ، اگر در فروردین و اردیبهشت امسال اتفاق می افتاد، شاید این انتخابات با آن استقبال رو به رو نمی شد. یعنی تا این حد ما این پیش بینی را کردیم؛ ولی شاید مسئولان بلند مرتبه کشور، پیش خودشان این طور فکر کنند که این فرد نمی داند که ما مسائل خیلی مهم تر از این را داریم؛ بنابراین طوری رفتار شد که انگار هیچ اتفاقی نیفتاده و نهایتاً این ویروس  H5N8 ای که سال ۹۵ وارد شده، آنقدر خودش را تقویت کرد که به حالت انفجار رسید و آن انفجارش عملاً باعث از بین رفتن ۲۰ میلیون مرغ تخم گذار در عرض ۶ - ۵ ماه شد و تعداد 1.5 میلیون مرغ مادر هم از بین رفت که ما هرگز چنین عددی را در گذشته نداشته ایم، زیرا مرغ مادر قرنطینه ای کامل و استاندارد و جدی دارد طوری که بهداشت آن باید شدیداً تحت کنترل باشد که متاسفانه حتی این دیوار قرنطینه آن ها، شکست.

وی با تائید این موضوع که دولت بحث بیماری آنفلوانزای پرندگان را جدی نگرفت و نگرفته است، افزود: در این زمینه، خیلی از سازمان ها دخالت دارند و مهمترین سازمان، سازمان مدیریت و برنامه ریزی است که باید منابع مقابله و پایش های فعال را فراهم کند. پایش های کشوری که در مسیر عبور پرندگان مهاجر است، در تمام فصول باید مرتباً نمونه گیری هایشان را انجام بدهند، نه اینکه منتظر باشند که واحدی دچار مشکل بشود و خبر بدهد و بعد بیایند وجود این بیماری را تایید کنند. ما به این نمی گوییم پایش! پایش یعنی این که بدون اینکه اعلام بیماری بشود، آن ها بیایند نتایج را بررسی کنند و کارهای آزمایشی و نمونه برداری را انجام دهند و بگویند سالم است یا بگویند که ما موردی از بیماری را دیده ایم .

سؤال: بعضی از کارشناسان معتقد هستند که ما در سال ۹۷ و ۹۸، سال های سختی را برای صنعت طیور تخم گذار کشورمان خواهیم داشت. آیا شما هم به این مسئله اعتقاد دارید؟

در بحث مرغ تخم گذار، یک استثنائاتی وجود دارد من می خواهم آن را توضیح دهم؛ در دنیا سال هاست که مزارع تولید تخم مرغ بسیار بزرگی هستند؛ یعنی مزارع چند میلیونی هستند و این مجموعه ها در اراضی خیلی بزرگی طراحی می شوند، زیرا مرغ تخم گذار باید کودش از سالن بیرون بیاید و در جایی تغییر داده شود تا بتوان از آن استفاده بهینه کرد. مثلاً خود کشور آمریکا، یکی از تولید کنندگان بزرگ تخم مرغ است. کشور چین بزرگترین تولید کننده تخم مرغ دنیاست. این ها از سال های قبل راهکارهایی را برای این معضل خودشان که این کود روزانه را چه باید بکنند، پیدا کرده اند. چین دارد از کود مرغ تخم گذار، بیو‌گاز تولید می کند. از کوچکترین واحد آن تا بزرگترین واحد آن دارند این کار را می کنند و آنجا کود را پخش نمی کنند که کسی این کود را بعد از خشک شدنش بردارد و ببرد. این کودی که به این طریق از سالن بیرون می آید و در یک اراضی کوچک تخلیه می شود، دقیقاً منشاء اشاعه بیماری به سایر واحدها در منطقه خودش است. پرندگان کوتاه پرواز از اینجا تغذیه می کنند و به جای دیگری می روند و در نتیجه، بیماری را با خودشان به جای دیگری می برند.

ما بعد از سال ۷۷ که اولین درگیری را در مرغ تخم گذار داشتیم تا به امروز، هیچ تغییری در روند این کارمان در واحدهای تخم گذار نداده ایم. به خاطر اینکه مزارع، کوچک هستند و همچنین به خاطر مقررات دست و پاگیری که شهرداری ها وضع کرده اند و به خاطر خیلی از مسائل دیگر، نتوانسته اند این کار را بکنند. در نتیجه اگر همین رویه ادامه داشته باشد، قطعاً سال آینده، سال بدتری خواهد بود؛ مگر اینکه الآن دولت به واحدهایی که درگیر شده اند، کمک هایی بکند و برای این کودشان، یک فکری کنند تا بتوانند یک قرنطینه مناسب برای خودشان ایجاد کنند. اینکه مرغداران تخم گذار بگویند که ما لباس کار و چکمه و دوش داریم، این برای تخم گذار، قرنطینه نیست. قرنطینه به این معنی است که چه فکری برای آن کودی که هر روز دارد از سالن خارج می شود، کرده اند؟

سؤال: چند روز پیش در خصوص استفاده از واکسن آنفلوانزای پرندگان، خبر داغی شده بود که گروهی موافق و گروهی مخالف آن هستند. الآن شما بفرمایید که آیا آنفلوانزای پرندگان، واکسن دارد یا خیر؟

من خودم هم مثل شما در این جلسات شرکت کرده ام؛ من هم از صحبت متخصصان امر برداشت هایی را دارم. من فکر نمی کنم که کسی مخالف استفاده از واکسن باشد، منتها اینکه ما فکر بکنیم که واکسن، تنها راه استفاده برای کنترل این بیماری است، از نظر متخصصانی که صحبت کرده اند، نمی تواند تنها راه باشد. اگر ما به صحبت های دکتر همت زاده، دکتر کارگر، دکتر شوشتری، دکتر باغبان زاده و ..‌. که در این جلسات صحبت کرده اند توجه کنیم، همه معتقدند که اول بایستی بیوسکیوریتی ها را تقویت کنیم و پایش هایمان را به طور فعال انجام دهیم و به مرغدارها و کسانی که با مرغداری ها در ارتباطند و مدیران و کارگران و نیروهای انسانی که در واحدهای مرغداری رفت و آمد می کنند، آموزش دهیم و در کنار آن ها، استفاده از واکسن هم به عنوان یک زنجیره مقابله با این بیماری، می تواند صورت گیرد. یعنی قبل از واکسن، خود ایمن سازی از همه چیز مهم تر است. اگر آن کارها صورت نگیرد، واکسن نمی تواند هیچ کمکی بکند.

دبیر ستاد بحران طیور کشور ادامه داد: ما واحدهای تخم گذارمان، خیلی نزدیک به هم هستند و در یک مناطقی مجتمع شده اند؛ مثل شاد آباد تبریز و کهک قم و ملارد و علی شاه عوض در تهران که اینها خیلی نزدیک به هم هستند و واحدهای کوچکی هستند که یک کامیون تخم مرغ می آید و ۱۰ کارتن از این و ۲۰ کارتن از آن و ۳۰ کارتن از آن بار می زند و یک کامیون ۳۶۰ کارتنی را راه می اندازد. شانه و کارتن را هم یک وانت می آید و بخشی اش را اینجا و بخشی اش را آنجا خالی می کند؛ اگر یکی آلوده باشد، به این ترتیب این آلودگی منتقل می شود. باید آمایش سرزمینی برای این جور واحدها، فکری بکند و برای این کار، حضور نماینده تام الاختیار شهردار و امور اراضی و قوه قضاییه برای انجام بعضی از کارهایی که نیاز به احکام قضایی دارد و حضور نماینده بانک مرکزی و هر بانکی که می خواهد منابع مالی را تامین کند، در آنجا لازم است.

بعضی از واحدها را باید تجمیع و بعضی دیگر را باید حذف کرد، زیرا ما ظرفیت های مازاد داریم که اصلا بودنشان ضرورتی ندارد‌. آن فردی که واحدش را حذف می کنیم، باید به او اجازه دهیم که از آن زمین و منابعش به شکل دیگری استفاده کند.

وی در خصوص استفاده از واکسن آنفوانزای پرندگان اظهار داشت: این مسئله در مقررات بین المللی هم بوده و چیز جدیدی نیست، اما شما تصور کنید که ما یک کانونی را تشخیص می دهیم و این کانون، می شود مرکز یک دایره و شعاع این دایره هم ۳ کیلومتر بوده است؛ یعنی باید یک دایره به شعاع ۳ کیلومتر و هر آنچه در داخلش است را از سالم و غیر سالم و از اهلی و روستایی و صنعتی، از بین برود تا میزبان آن کانون، از بین رفته باشد. آن محیط دایره را باید واکسن بزنند که اگر احیاناً چیزی از این دست رفته، حداقل مرغ های آن حاشیه به سلامت عبور کنند و بعد همان مرغ های واکسینه شده هم در پایان عمرشان باید معدوم شوند و نباید اجازه انتقال آن ها را داد.

در مقررات بین المللی هم ایجاد کردن این رینگ واکسیناسیون، از قدیم وجود داشته است، منتها واکسنی که امروز صحبتش می شود، با توجه به اینکه ما در کشورمان سابقه بیماری  H9N2 را داشته ایم و سابقه بیماری  H5N1 و  H5N8  و اخیراً هم در تالاب های بوجاق در کیاشهر گیلان صحبت از  H5N6 شده و خوشبختانه خود آن پرندگانی که آمده بودند، همه شان تلف شده اند و انشالله به مرغ های بومی ما نرسیده، اگر که آن شرایط و رینگ واکسیناسیون، کاملاً رعایت بشوند، اشکالی ندارد که از واکسن هم استفاده کرد؛ ولی به شرطی که بحث آموزش و بیوسکیوریتی و پایش های فعال، با جدیت و با بودجه خیلی خوب و با نفرات مسئول کاملا رعایت شود.