ترکیب مورد انتظار و منشور اخلاقی کمیته های مشورتی سازمان دامپزشکی کشور

ترکیب مورد انتظار و منشور اخلاقی کمیته های مشورتی سازمان دامپزشکی کشور

نویسنده: امضاء محفوظ

در روز 26 اسفندماه سال 1396 و درست در زمانی که تقریباً همه به فکر جمع نمودن کارهای باقیمانده سال برای ورود بی دردسر به سال 1397 بودند، پرونده جدیدی در سطح مدیریت سازمان دامپزشکی کشور افتتاح می شود که با رسم مألوف پایان دادن به امور جاری در سازمانهای دولتی منافات دارد، ریاست سازمان دامپزشکی کشور تصمیم می گیرند تا کمیته مشورتی داشته باشند؛ خبر بر روی پورتال سازمان دامپزشکی کشور منتشر می گردد بدون اینکه به اسامی افراد و همچنین تعداد آنها اشاره مستقیمی داشته باشد، ولی قبل از آنکه خبر بر روی پورتال سازمان گذاشته شود، توسط برخی از مشاورین منتخب در رسانه های اجتماعی و پورتال های خبری منتشر می شود و اعلام می نمایند که رئیس سازمان دامپزشکی کشور آنها را به عنوان مشاور انتخاب نموده است؛ سیل تبریک ها و اظهار خوشحالی ها به سمت این معدود اسامی منتشر شده جاری می شود و در این راه برخی از تبریک نویسان حتی لحن آمرانه به خود می گیرند و انتظارات خود را از این مشاورین به صراحت در رسانه ها اعلام می کنند؛ بسان اسپانسرهای مالی که از منتخبین حوزه مورد حمایتشان انتظار برگشت حمایت را دارند.

متاسفانه جز این چند اسم منتشر شده توسط خودشان که حتی سازمان دامپزشکی کشور هم انتصاب آنها را تائید نکرده است، اسامی دیگری را در دسترس نداریم تا بتوانیم بر مبنای افراد منتخب نسبت به ترکیب انتخاب شده قضاوت کنیم. بر این اساس ادامه مطلب را بر مبنای تحلیل وظائف کمیته های مشورتی مرسوم می گذاریم، شاید بتواند گوشه ای از این مطلب جدید را برای همکاران روشن کند.

برای نیل به این منظور نیاز به یکسری تعاریف پایه داریم؛ اصولاً ترکیب کمیته مشورتی شامل چه افرادی است و اعضای این کمیته مشورتی بر چه مبنایی انتخاب می گردند و چه خصوصیاتی باید داشته باشند؟

اصولاً کمیته مشورتی مورد تعریف می بایست در چارت تشکیلاتی سازمان دامپزشکی کشور تعریف گردد تا بتوان به آن نقش رسمی قائل شد. هرچند در قوانین و چارت تشکیلاتی سازمان دامپزشکی سمت مشاور داریم ولی کمیته مشورتی با اعضایی خارج از کارمندان و کارشناسان رسمی سازمان دامپزشکی کشور اولین بار است که در این سازمان تشکیل می گردد و لازم است تا ریاست محترم سازمان برای به رسمیت بخشیدن آن دستور لازم به معاون مدیریت و توسعه منابع را جهت پیگیری مصوب نمودن آن را صادر نمایند تا تشکیل اولیه این کمیته بتواند رسماً پایه گذار تغییرات مثبتی از لحاظ اداری و فنی در سازمان دامپزشکی و ادارات تابعه گردد، چه در غیر اینصورت نهایت خروجی این کمیته ها در بهترین حالت تاثیر گذاری بر روی نظرات مدیریت سازمان خواهد بود و البته برخی مسائل دیگر که در ادامه با هم دنبال می کنیم.

قبل از اینکه یک کمیته مشورتی را تشکیل دهیم، می بایست اهدافی یا پروژه هایی را تعریف کرده باشیم که برای نیل به آن اهداف یا انجام پروژه های مد نظر نیاز داشته باشیم تا از نیروی تفکر درون و برون سازمان در قالب مشاوره بهره برداری کنیم. این تعریف بیانگر خصوصیتی از این کمیته های مشورتی می باشد که لازمه پویایی آنهاست، یعنی موقت و زمان دار بودن اعضای آن (که معمولاً بازه های زمانی 90 روزه در ایران و 130 روزه در سایر کشورها می باشد)؛ به عبارت دیگر نمی توان برای افراد به مدت نامعلوم پست عضو کمیته مشورتی تعریف کرد، مگر اینکه کارشناس رسمی آن دستگاه باشند که برکناری آنها مستلزم انتصاب کارشناس دیگری به جای آنهاست. مشاورین بصورت موقت در این جایگاهها قرار می گیرند تا سازمان دامپزشکی را به دید گسترده تری رهنمون شوند تا اتخاذ تصمیمات مهم با در نظر گرفتن همه جوانب باشد.

یکی دیگر از مهمترین خصوصیاتی که در مورد مشاوران اعمال می گردد داشتن گزارش مالی از فعالیت های اقتصادی و دارایی های آنهاست که در ابتدای حکم مشاوره و پس از آن بصورت سالیانه توسط عضو مشاور به مشورت گیرنده تحویل می گردد تا دنبال نمودن تخلف های مالی ناشی از این حکم مشاوره امکان پذیر گردد. این ارائه گزارش مالی افراد برای جلوگیری از سوء استفاده در زمینه مورد مشاوره (Criminal Conflict of Interest Statutes) یکی از مهمترین اسناد برای رسیدگی های آتی خواهد بود و مشاورین را مجاب به رعایت بسیاری از قوانین خواهد نمود.

موارد تعقیب قانونی متخلف در راستای تامین منافع شخصی

- کارکنان دولتی و مشاورین منتخب دولت از دریافت هرگونه ارزش و دارایی به منظور متاثر شدن در راستای عمل به وظایف قانونی منع شده اند.

- مشاوران از دریافت هر گونه ارزش و دارایی در جاهایی که به عنوان نماینده دولت عمل می نمایند منع شده اند، به عنوان متال بررسی بورسیه ها و یا قراردادهای دولتی و یا هرگونه تامین های مالی مشابه همچون توصیه و یا تائید بررسی های علمی، پروژه های دولتی، آزمایشات کلینیکی، آزمایشات فارمی و میدانی دارویی و یا هر گونه رفتاری که شامل مشورت، تصمیم گیری و یا عمل در مواردی است که منافع منابع خارجی و داخلی را تحت تاثیر مثبت یا منفی قرار دهد (بر این اساس بسیاری از اساتیدی که بررسی های فارمی به سفارش انجام می دهند و یا همکاری پاره وقت با منابع خارجی دارند، نمی توانند عنوان عضو کمیته مشاورتی را دریافت دارند) و همچنین در مقابل موضوعاتی است که بر منافع طبقه گسسته یا قابل شناسایی افراد یا نهادها متمرکز است ولی شامل برخی افراد خاص نمی شود، مثال در این خصوص شامل توصیه یا توجه به پیشنهادات قانونی، ابتکارات قانونی یا توسعه سیاست است که بر صنعت، گروه تولید کنندگان یا ارائه دهندگان خدمات دامپزشکی تاثیر می گذارد.

- مشاوران یا عضو کمیته مشاوره نمی تواند نماینده یک حزب یا جریان خاص باشد؛ برای روشن تر شدن موضوع به دلیل اینکه دولت از سوی ملت برای استیفای حقوق آنان انتخاب شده است و فی نفسه نماینده مردم ایران برای محافظت از آنها در برابر سودجویی افراد و نهادها و شرکتهاست، نمی تواند از میان نمایندگان شرکت ها، احزاب و گروههای خاص برای خود مشاور انتخاب کند، چرا که بدیهی است که در این موارد این نمایندگان تامین کننده مناقع احزاب و گروههای خاص خود خواهند بود و هرگونه پرداخت مالی و اعتباری به آنها از محل درآمدهای عمومی کشور ممنوعیت قانونی دارد؛ نمونه واضح این نوع سودجویی ها را در پیگیری ماده 19 سازمان دامپزشکی کشور که زمانی برخی افراد مشاور رئیس سازمان بودند و یا نماینده تشکل های کارفرمایی بودند را شاهد بودیم و یا در بعد دیگر تامین منافع گروهی که انتخابات سازمان نظام دامپزشکی به سبب وارد آمدن ضرر مادی غیر قابل جبران به افراد (عین حکم قاضی دیوان عدالت اداری که در فضای اینترنتی منتشر شده است) به مدت نزدیک به سه سال تا کنون به تعویق افتاده است و همه اینها از جمله دلایلی است که نمی توان برای افرادی با سابقه فعالیت های گروهی یا حزبی عنوان مشاور را انتخاب نمود.

- استفاده از عنوان مشاور و یا اشاره به عناوین دولتی خود توسط مشاورین برای تحت تاثیر قرار دادن مراودات تجاری و یا استفاده از آنها در فضای مجازی به هیچ عنوان مجاز نیست؛ افرادی که بنا به نامه رسمی در جمع مشاورین نهادهای دولتی قرار گرفته اند بنا به هیچ وسیله ای نمی توانند و مجاز نیستند از این عنوان برای تحت تاثیر قرار دادن افراد، سازمان های مردم نهاد و یا تبلیغ و سفارش محصول مرتبط و یا خدمات حرفه ای مرتبط و یا سیستم های تصمیم گیر مدیریتی استفاده نمایند (انتشار خبر انتصاب به عنوان مشاور سازمان دامپزشکی کشور در فضای مجازی به منظور تحت تاثیر قرار دادن افراد فعال در حرفه).

- نظر به اینکه معمولاً مشاورین سازمان های دولتی و غیر دولتی به اطلاعات دولتی و غیر دولتی بیشتری نسبت به افراد فعال در آن حرفه دسترسی دارند، اصل محرمانه بودن اطلاعات می بایست بصورت صد در صد از سوی آنان تامین گردد؛ هرگونه سوء استفاده از این اطلاعات و یا درز اطلاعات به بیرون و یا استفاده در راستای منافع شخصی صلاحیت آنان را از ادامه مشاوره ساقط می نماید و به محض مشاهده و اثبات از این سمت اخراج می شوند. یک مثال بسیار واضح در این خصوص، سوء استفاده از بانک های اطلاعاتی سازمان نظام در انتخابات یکی از سازمان های مردم نهاد و همچنین سوء استفاده از اطلاعات اعضای نظام دامپزشکی یکی از استان های مهم در سرکوب افرادی که نظر متفاوتی در مقابل این افراد داشته اند، در حالیکه اطلاعات شخصی افراد در سازمان ها محرمانه است و حتی رئیس سازمان مزبور نیز اجازه خروج آنها را از آن سازمان ندارد، چه برسد به انتشار آنها در میان هم حزبی های خویش.

- بسیاری از سازمان های مردم نهاد در حرفه دامپزشکی دارای کمیته های تخصصی در حرفه دامپزشکی می باشند؛ نظر تخصصی این کمیته ها پس از مشورت با یکدیگر و رای گیری به عنوان نظر رسمی این سازمان ها محسوب می شود، بخصوص وقتی در قالب بیانیه صادر می شود و حتی در صورتی که رئیس آن سازمان مردم نهاد نظری متفاوت نسبت به کمیته داشته باشد، اجازه بیان آن را با عنوان رئیس سازمان مردم نهاد ندارد؛ امری که در خصوص آنفلوآنزای طیور اخیر در کشور از سوی رؤسای برخی سازمان های مردم نهاد برخلاف نظر کمیته تخصصی شان بیان شد. این اتفاق به هیچ عنوان نباید در خصوص مشاورین سازمان های دولتی اتفاق بیافتد؛ به عبارت دیگر مشاورین سازمان های دولتی اجازه ندارند در همایش ها، مصاحبه ها و یا سخنرانی های خود و یا حتی مکالمات عادی با افراد و مسئولین، از عنوان مشاور دولتی خود برای ابراز نظرات شخصیشان سوء استفاده نمایند.

- در زمینه جرائم انتخاباتی استفاده از اتوریته عناوین دولتی به منظور تحت تاثیر قرار دادن نتایج انتخابات در هر سطحی برخلاف قوانین می باشد و سوء استفاده کنندگان از این قانون تحت تعقیب قرار خواهند گرفت.

ترکیب کمیته مشورتی سازمان دامپزشکی کشور:

اصولا ترکیب کمیته مشورتی سازمان دامپزشکی کشور می بایست منطبق بر اهداف بلند مدت و کوتاه مدت و همچنین وظائف و مسئولیت های سازمان دامپزشکی کشور باشد. مطابق با نص صریح قانون سازمان دامپزشکی کشور که در ماده 1 این قانون ذکر شده است، سازمان دامپزشکی کشور به منظور تامین بهداشت دام کشور و فرآورده های مربوط به آن و پیشگیری و مبارزه با بیماریهای دامی تاسیس گردیده است؛ بر این اساس وظیفه اول سازمان دامپزشکی کشور حفظ و حراست از بهداشت عمومی جامعه است و اصولاً تقویت تولید و افزایش میزان تولیدات از محصولات جانبی این تقویت بهداشت عمومی می باشد. سازمان دامپزشکی کشور در حال حاضر دارای سه معاونت اصلی می باشد که دفاتر مستقلی زیر نظر این معاونین، امور فنی و اداری سازمان دامپزشکی کشور را مدیریت می کنند. انتخاب مشاورین بر مبنای دفاتر موجود در سازمان دامپزشکی کشور می تواند نقش بسیار مهمی در تامین نیازهای مشورتی سازمان دامپزشکی کشور داشته باشد.

همچنین سازمان دامپزشکی کشور می تواند دستور تشکیل این کمیته های مشورتی را در ادارات کل استان ها صادر نماید تا از توان و فکر نحبگان موجود در استان ها نیز به نحو احسن استفاده نماید، چرا که بعد مسافتی یکی از عوامل محدود کننده بهره برداری از نظرات این مشاورین نخبه در سطح سازمان دامپزشکی کشور خواهد بود ولی بهره برداری از نظرات آنها در استان ها بسیار راحت تر و با هزینه کمتر خواهد بود.

بصورت خلاصه عنوان کنیم که تشکیل کمیته مشورتی در استان ها بسیار مهمتر از کمیته مشورتی سازمان دامپزشکی کشور خواهد بود و همچنین انتخاب افراد بر مبنای پروپاگاندایی که برای سازمان دامپزشکی درست می کنند می تواند چاه بزرگتری باشد که سازمان به خیال خروج از چاله موجود در آن خواهد افتاد؛ بر این اساس انتخاب مشاوران بر مبنای تخصص، سابقه و تجربه و همچنین مقبولیت به عنوان پیشکسوت در تخصص های مختلف دامپزشکی می تواند راهگشای مناسب تری نسبت به روال های دیگر باشد. بر این اساس انتخاب مشاورانی با تجربه بالا و پیشکسوت در حوزه درمان، امور آزمایشگاهی، تولید، واردات و پخش دارو و مواد بیولوژیک، اساتید با تجربه و بازنشسته دانشگاهی، کارشناسان با تجربه قرنطینه دامپزشکی، روسای سابق سازمان دامپزشکی کشور و سازمان نظام جهت بازنگری قوانین و انتقال تجربیات و ... می تواند راهگشای بسیاری از مسائل در زمینه مشاورتی باشد. اصولاً تجربه و سابقه در یکی از زیرشاخه های دامپزشکی مهمترین مولفه در گزینش افراد است وگرنه همه در دانش پایه مشترک می باشند.

وجود پست دبیر کمیته مشورتی سازمان دامپزشکی جهت هماهنگی 33 کمیته مشورتی استانی و کمیته مشورتی سازمان و مستند نمودن اسناد و مدارک و خروجی ها، از دیگر نکات مهم این کمیته مشورتی خواهد بود.

یکی دیگر از مهمترین مسائلی که در این نوع کمیته های مشورتی مشاهده می گردد، عدم تعیین صورت مسئله مورد نظر خواهی قبل از برگزاری جلسات خواهد بود که می تواند زمانی را در اختیار این مشاوران به منظور جمع آوری و آماده سازی اطلاعات جهت ارائه نماید و همچنین عدم نگارش مکتوب نظرات از سوی مشاوران می باشد. اصولاً قرار نیست که مباحث مورد مشاوره هر از چندگاهی دوباره به مشاوره گذاشته شوند و برای جلوگیری از این اشکال، معقول به نظر می رسد که موضوع جلسه آتی که در تاریخ معینی برگزار خواهد شد، حداقل 10 روز جلوتر از جلسه به اطلاع مشاوران رسانده شود و همچنین مشاوران نیز موظف باشند تا نظرات تخصصی خود را جمع بندی نموده و بصورت مکتوب به دبیر مشاوران ارائه نمایند تا در بانک اطلاعات کمیته مشاوران سازمان دامپزشکی ثبت گردد و قابل دسترس برای افراد مجاز در حال و آینده باشد و جلسات مشاوره از حالت گفتگوی دورهمی خارج گردد. همچنین مشاوران نیز لازم است تا مسائل ارجاع شده را بدون هیچ فرضیه ای و پیشداوری بررسی کنند و نتایج آن را به صورت مکتوب ارائه نمایند.