آیا کلینیسینها متهم اصلی ایجاد مقاومت آنتیبیوتیکی هستند؟!
دکتر بهروز کبیری
دامپزشک فعال در بخش خصوصی استان اصفهان
چندی پیش گفت وگویی با جناب آقای دکتر امیرحسین آرین در سایت حکیم مهر منتشر شد با این مضمون که: «کلینیسین ها از روی حدس و گمان، دارو تجویز می کنند و باعث مقاومت آنتی بیوتیکی شده اند» (اینجا).
در پاسخ، باید در ابتدا عرض کنم که مطلب جناب آقای دکتر دارای دو بخش است:
1- مقصر دانستن درمانگران در ایجاد مقاومت آنتی بیوتیکی
2- عدم حمایت بخش دولتی از آزمایشگاه ها
در بخش اول، لازم است یادآور شوم زمانی که سیاست و راهبرد حاکم بر سیستم حرفه دامپزشکی در کشور، «اقتصاد محور» و نه «درمان محور» است؛ شاید گلایه ایشان بی انصافی باشد و به نوعی نشاندهنده مظلومیت حاکم بر عرصه درمان در دامپزشکی کشور است.
حدود 8 سال است دارو به صورت آزاد و بدون رعایت ضوابط در سراسر کشور در دسترس عموم قرار دارد و سیستم درمان دامپزشکی کشور را به شدت تحت تأثیر خود قرار داده است و عملاً در حال کشاندن حیطه «درمان» حرفه دامپزشکی به ورطه نابودی و جایگزین ساختن «دارو» بجای آن است.
وضعیت به گونه ایست که در هر گاوداری سنتی و صنعتی، گوسفند داری سنتی و صنعتی، مرغداری های صنعتی و سنتی و غیره، با یک دپوی دارو مواجه می شویم که هیچ منطقی ندارد؛ طبعاً به دنبال آن درمان های غیرمجاز و عدم برخورد با آنها، ساپورت دارویی و در دسترس قرار گرفتن راحت دارو برای هر فرد عادی و سایر مسائل مرتبط پیش می آید.
حال سؤالم از شما جناب آقای دکتر آرین، این است که جایگاه درمانگران در این تجویزها و خوددرمانی ها و احتمالاً مقاومت های دارویی کجاست؟!
حدود 8 سال است تلاش فعالان درمانگر حرفه دامپزشکی در خصوص اصلاح ضوابط و قوانین حاکم در این موضوعِ بخصوص، به ثمر ننشسته است، از جمله:
- اجرایی کردن دستورالعمل نسخه پیچی و نسخه نویسی مصوب ۱۳۹۱،
- تاکید بر اجرا کردن مواد ۱۱ و ۱۲سازمان دامپزشکی برای جلوگیری از درمان های غیرمجاز،
- اجرا کردن تبصره ۵ ماده ۶ قانون افزایش بهره وری کشاورزی و منابع طبیعی و نامه های تاکیدی سازمان در اجرایی کردن نسخه پیچی و نسخه نویسی در سیستم حاکم بر دارو و کنترل بر توزیع دارو از مبدا تا مقصد و مصرف درست و صحیح آن با تجویز درمانگران،
و ...
متاسفانه تاکنون اجرایی شدن این اقدامات به دلایل مختلف که مهمترین آن، اقتصاد محور بودن ضوابط حاکم بر این حرفه در دستگاه حاکمیتی دولت بوده، با موفقیت روبرو نشده است.
همانطور که حضرتعالی و اکثر همکاران فعال در حرفه دامپزشکی مطلعید، آزمایشگاه و دارو زیرمجموعه درمان محسوب می شوند؛ تا جایی که مطلعم، در کشورهای مطرح، پروانه مستقلی به نام داروخانه و آزمایشگاه نداریم بلکه آنها زیرمجموعه درمان تعریف شده اند...
لذا با توجه به اینکه به نظر می رسد در کشور ما در رشته دامپزشکی، پذیرش دانشجو بدون برنامه، چشم انداز و اهداف مشخص و منسجمی بوده است، اقدام به ایجاد صنوف جدید و صدور پروانه و ایجاد حق صنفی برای آنها نیز می تواند به دلیل صرفاً اشتغال زایی بوده باشد تا بر اساس نیازسنجی کشوری و مبانی علمی و تحقیقی و پژوهش و...
در هر حال پسندیده تر است که پیش از اینکه نوک پیکان اتهام را به سمت درمانگران سخت کوش و بی ادعا و مظلوم حوزه درمان بگیریم (که با زحمت های فراوان در خط اول این حرفه و درگیری با انواع و اقسام بیماریهای مشترک و سایر مصائب آن قرار دارند)، کمی بر حال و روز این حرفه بیشتر تعمق و تامل کنیم...
و جناب آقای دکتر، لازم است شما نیز از همکاران محترم خود بخواهید که از تجویز و ارایه پروتکل و راهنماییهای درمانی و دادن جواب آزمایش های بعضاً صوری جهت ارایه به بیمه و غیره پرهیز کنند، و بیشتر و بیشتر به ارایه آزمایشات باکیفیت تر جهت جلب نظر درمانگران و مجاب کردن آنها به ارایه اقدامات پاراکلینیکی همت گمارند.
درمورد بخش دوم که سیستم دولتی حمایتی از آزمایشگاهها نمی کند:
همانطور که حضرتعالی فرمودید، یکی از دلایل و مشکلات بخش خصوصی، تصدی گری بخش دولتی است؛ اگر واقع بینانه به این موضوع نگاه کنیم، علیرغم اینکه بارها بخش دولتی اعلام کرده است که «ما تشخیص و درمان (شامل درمان، دارو و آزمایشگاه) را از مدتها پیش به صورت ۱۰۰٪ به بخش خصوصی واگذار کرده ایم»، اما عملاً آنچه اتفاق افتاده، تبدیل نظارت غیرمستقیم به نظارت مستقیم و اعمال تصدی گری بیشتر و ادامه اجرای روش های مدیریت سنتی بوده است تا واگذاری به بخش خصوصی...
از همین رو، بایستی فعالین بخش خصوصی به ویژه در حیطه تشخیص و درمان، با اهمیت دادنِ بیشتر به فعالیت های صنفی خود، فعالانه تر عمل کنند و ضمن همکاری بیشتر با سازمان نظام دامپزشکی (به عنوان تنها نظام صنفی و قانونی حرفه دامپزشکی در کشور)، به تفکیک بیشتر وظایف دو ارگان حاکمیتی این حرفه (سازمان دامپزشکی و سازمان نظام دامپزشکی) بپردازند و با عبور از مسایل بین صنفی، نه تنها مشکلات موجود در بخش تشخیص و درمان، که مشکلات کل حیطه حرفه دامپزشکی در کشور را قدم به قدم از میان بردارند.