نتایج رمزگشایی از ژنومیکس گاو باستانی با مشارکت محقق ایرانی در مجله ساینس منتشر شد

یک تیم بین المللی از متخصصان ژنتیک شامل «دکتر محمد فرهاد وحیدی»، محقق پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی ایران موفق به رمزگشایی از وقایع پیش از تاریخ در جنس گاو شدند.

به گزارش حکیم مهر به نقل از پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی، یک تیم بین المللی از متخصصان ژنتیک شامل «دکتر محمد فرهاد وحیدی»، محقق پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی ایران (پژوهشکده بیوتکنولوژی جانوری منطقه شمال کشور) موفق به رمزگشایی از وقایع پیش از تاریخ (Prehistory) در جنس گاو شدند.

در این تحقیق که نتایج آن در مجله علمی ساینس منتشر شده ۶۷ ژنوم باستانی از گاو وحشی و اهلی که از یک تاریخچه هشت هزار ساله نمونه گرفته شده بود، تعیین توالی شده است.

آنالیز DNA باستانی نشان داده است که پیشینه بزرگترین حیوان اهلی شده یعنی گاو، با ظهور اولین اقتصادهای پیچیده، شهرها و ظهور و سقوط اولین امپراطوری های انسانی جهان هماهنگ است.

گاو حدود ۱۰ هزار سال پیش اهلی شده اما تجزیه و تحلیل نژادهای مدرن منشأ آنها را آشکار نکرده است. مجموعه داده منحصر به فرد به دست آمده در این مطالعه، این امکان را فراهم آورد تا بدون تکیه بر تنوع ژنتیکی گاوهای مدرن و با نگاه مستقیم به گذشته، تغییرات ژنتیکی در زمان و مکان مشاهده شده و رویدادهای منطقه‌ای قبل از زمان آمیختگی بین جمعیت‌های گاو مدرن Bos taurus و Bos indicus که همچنان مبهم مانده بود، آشکار شود.

مطالعات قبلی نشان داده که نگهداری حیوانات اهلی از خاور نزدیک کهن (Ancient Near East) آغاز شده است.

اولین گاوها Bos taurus هستند که هیچ جد مشترکی از Bos indicus یا زبو(Zebu)  که آن زمان در نواحی مختلفی از Indus Valley پرورش داده می‌شدند، در آنها وجود نداشته است و این در حالی است که هر دو این گونه‌ها در کنار هم در منطقه خاور نزدیک کهن وجود داشته اند.

مشاهدات این تحقیق نشان داد که در عصر برنز - در تقریباً ۴۲۰۰ سال پیش - به دلیل تغییرات آب و هوایی و خشکسالی‌های پی درپی که طی چند قرن اتفاق افتاده بود، آمیختگی سریع و گسترده‌ای بین این دو گونه گاو اتفاق افتاده است.

آن زمان مصادف بوده با فروپاشی اولین امپراتوری جهان در بین النهرین (Mesopotamia) و مصر و استفاده از گاوهای نر زبو مقاوم به شرایط خشکی (arid-adapted zebu bulls) برای انجام فعالیت‌های اصلاحی در گله‌های Bos taurus  که پاسخی به تغییرات آب و هوایی آن زمان توسط گله داران باستانی بوده است.

این نقطه آغاز پراکندگی بزرگ zebu بوده که تا امروز ادامه دارد. نسل گاوهای دره باستانی Indus ، امروزه در تمام مناطق گرمسیری قاره‌ای پرورش داده می‌شوند.

در این تحقیق که به رهبری کالج Trinity در شهر دوبلین ایرلند انجام شده مقایسه ژنوم گاوهای اهلی اولیه با اجداد آنها، نیا گاوها (aurochs)، معرفی و ورود (introgression) مجزای جمعیت‌های وحشی از منشاء‌های متفاوت به جمعیت‌های اهلی را آشکار کرده است.

نتایج این تحقیق طی مقاله‌ای با عنوان« Ancient cattle genomics, origins, and rapid turnover in the Fertile Crescent»  در ۱۲ جولای ۲۰۱۹ در مجله معتبر Science به چاپ رسیده است.