ضرورت ایجاد رشته میان‌رشته‌ای حیات‌وحش متشکل از دامپزشکی، منابع طبیعی، محیط زیست و جغرافیا در دانشکده دامپزشکی

هر چند حفاظت از حیات وحش در گفتمان عمومی جامعه امری پسندیده و به خطر انداختن جان حیوانات وحشی و انقراض نسل آنها مذموم و ناپسند است اما در عمل گاه شاهد رفتارهایی هستیم که ناقض این اصل کلی است.

به گزارش حکیم مهر به نقل از ایرنا، هر از چند گاهی تصاویری از آسیب رساندن و کشتار حیوانات وحشی در فضای مجازی منتشر و دست به دست می شود که اخباری نظیر کشتن توله خرس قهوه ای یا شکار غیر قانونی انواع قوچ و آهو از این دست است.

گاه گاهی نیز پویش هایی در حمایت از حیوانات شکل می گیرد که موجی را به راه می اندازند و بعد از فرو نشانده شدن عطش کنجکاوی مردم، اخبار و اهداف آن گروه ها نیز به سکوت خبری فرو می رود و باز تا آسیب و کشته شدن حیوانی و موج خبری دیگری.

عده ای معتقد هستند این پویشها بیشتر از این که به دنبال حمایت از حیوانات باشند به دنبال کسب منفعت های مالی از طریق رسانه ای کردن آنها در خارج از مرزهای کشور هستند.

اما آنچه که خود نمایی می کند عدم دستور العمل واضح و روشن در مواجهه با حیوانات مجروح و وحشی است. بعضی افراد از سر کنجکاوی به آنها نزدیک می شوند و گاهی نیز برای راندن آنها به سنگ پرانی روی می آورند و فراموش می کنند از نزدیک شدن به آنها باید پرهیز کرد زیرا این حیوانات برای دفاع از خود به هر روشی از حمله تا  فرار روی خواهند آورد.

به روز رسانی سامانه ۱۵۴۰

افراد می توانند از هر نقطه‌ کشور با تماس رایگان با سامانه ارتباطاتی ۱۵۴۰ که از اسفند سال ۱۳۹۳ راه اندازی شده است تخلفات، مشکلات و معضلات زیست محیطی را به سازمان محیط زیست اطلاع دهند ولی بعد از گذشت پنج سال از راه اندازی این سامانه ایرادهای غیر قابل توجیهی در آن وجود دارد که بعضی از کارشناسان آن را به عدم تجهیز کافی سامانه مرتبط می دانند و لازم است مسئولان در به روز رسانی این سامانه و اطلاع رسانی به عموم مردم برای شناخت بیشتر آن تلاش کنند.

سرپرست اداره بازرسی محیط زیست استان خراسان رضوی گفت: از ابتدای سال ۱۳۹۸ تا کنون بیش از ۸۰۰ مورد تماس مردمی در موضوعات مختلف زیست محیطی از طریق راه های مختلف ارتباطی شامل سامانه ۱۵۴۰، تماس با تلفنخانه اداره کل سازمان محیط زیست و یا اطلاع به فرماندهی یگان حفاظت از محیط زیست استان گرفته شده است.

«ابوالفضل جمالی» افزود: در این ارتباط ۲۶۹ مورد از تماسها مربوط به آلودگی محیط زیستی بوده است و همچنین از ۵۰ مورد گزارش دریافتی مربوط به شکار غیر مجاز ۲۰ مورد آن به تائید ماموران و کارشناسان این سازمان رسیده است.

وی ادامه داد: بیش از ۲۰۰ تماس نیز در ارتباط با آسیب های جسمی حیوانات وحشی دریافت شد که بسیاری از آنها پس از زنده گیری و بهبود دوباره در محیط حیاتشان رها سازی شدند.

ایجاد رشته حیات وحش

دانشیار گروه آموزشی علوم درمانگاهی، بهداشت و پیشگیری بیماریهای دامی دانشکده دامپزشکی دانشگاه فردوسی مشهد گفت: هیچ آمار دقیقی از تعداد گونه های حیات وحش ایران موجود نیست و دانشگاهیان برای حل معضلات موجود در حیات وحش باید پیشقدم شوند و نیاز است یک رشته میان رشته ای متشکل از دامپزشکی، منابع طبیعی و محیط زیست و جغرافیا برای حفظ و ارتقای حیات وحش ایران ایجاد شود.

«دکتر جواد خوش نگاه» افزود: شناخت رشته دامپزشکی در مورد حیوانات موجود در قرنطینه و فضای بسته ای مانند باغ وحش است و در مورد حیوانات رها در حیات وحش هیچ آموزش صحیحی به دامپزشکان داده نشده است و حتی نمی دانیم در برخورد با یک حیوان زخمی رها در حیات وحش  چگونه رفتار کنیم.

وی با اشاره به گونه های مختلف حیوانات وحشی موجود در ایران که بعضی از آنها بسیار نادر هستند گفت: با توجه به تجربیات دیگر کشورها در مورد برخورد با این حیوانات به جای رفتار سلیقه ای باید الگو برداری مناسبی انجام شود.

به جز در موارد ضروری نمی توان حیوانات را کشت

عضو هیات علمی گروه قرآن و حدیث دانشگاه فردوسی مشهد هم گفت: در اجرای احکام اسلامی در حوزه محیط زیست باید به مسایل فلسفی، عرفانی، فقهی و اخلاقی روز نیز توجه شود زیرا در احکام فقهی به حفاظت از محیط زیست و حیوانات تاکید شده و حتی برای ذبح حیوانات حلال گوشت نیز توصیه‌ها و شرایطی تعیین شده است.

«دکتر علیرضا آزاد» افزود: علمای اخلاق توصیه می‌کنند به جز در موارد ضرورت، جان حیوانی را نباید گرفت و برخی از آنان حتی اجازه ذبح حیوانات حلال گوشت را در منزل خود نمی‌دادند و شهادت آزار دهندگان به حیوانات را در دادگاه نمی‌پذیرفتند.

وی اضافه کرد: از نکات جالب توجه درباره نگاه دینی به طبیعت و حقوق حیوانات حدیثی از حضرت امام رضا (ع) درباره حیوانات در حال انقراض است که عدم شکار آنان را به خاطر اینکه تعدادشان اندک است و بیم آن می‌رود که نسل شان منقرض شود توصیه می‌کنند یعنی گاهی به دلیل حفاظت از ذخایر حیات وحش، باید از شکار کردن دست کشید.

احساس می شود کشتن حیوانات وحشی گناه و جرم نیست

رئیس دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد هم در این ارتباط گفت: در سالهای گذشته قوانینی برای حمایت از حیوانات به تصویب رسیده است که هم اکنون با شرایط روز جامعه تطابق لازم را ندارد و  وضع قوانین جدید برای شرایط روز نیاز است.

«دکتر عبدالرضا جوان جعفری» افزود: احساس ضرورت برای تهیه چنین لوایح قانونی در مجلس و یا قوه قضائیه باید حس شود تا اقدام لازم صورت پذیرد و اگر احساس ضرورت در بین افراد تصمیم ساز پیدا شود با تصویب لوایحی می توان قوانین جدیدی ایجاد کرد.

وی ادامه داد: انتشار تصاویر و فیلم های مرتبط با آزار حیوانات احساسات مردم را جریحه دارمی کند و متاسفانه بعضی افراد احساس می کنند کشتن حیوانات وحشی گناه نیست و جرمی ندارد.

همچنین مدیر کلینیک حقوقی دانشگاه فردوسی مشهد معتقد است به جای مجازات نقدی اگر مجازات حبس الزامی برای افرادی که به حیوانات آسیب وارد می کنند اعمال شود ممکن است بازدارندگی بیشتری داشته باشد زیرا صرف خود مجازات کردن به تنهایی بازدارندگی لازم را ایجاد نمی کند و وقتی متهم احساس کند اگر دستگیر شود با ملایمت با او برخورد می شود آن وقت قانون بازدارنده نیست.

«سید مهدی سیدزاده» گفت: مجازات شکار غیر مجاز در ماده ۶۸۰ قانون مجازات اسلامی پیش بینی شده است و هر کس بر خلاف مقررات و بدون مجوز قانونی اقدام به شکار یا صید حیوانات کند برایش مجازات حبس از سه ماه تا سه سال و جزای نقدی از یک و نیم میلیون ریال تا ۱۸ میلیون ریال پیش بینی شده است و همچنین در قانون شکار و صید جزای نقدی تا ۱۲۰ میلیون ریال برای این نوع شکار پیش بینی شده است.

هیجانات سرکوب شده

دانشیارگروه آموزشی روانشناسی و مشاوره تربیتی دانشگاه فردوسی مشهد هم به برخی از زمینه های رفتاری  آسیب رساندن به حیوانات اشاره کرد و گفت: افراد ممکن است دارای یک سری هیجانات سرکوب شده باشند که در طول زمان به شکل حیوان آزاری خود را نشان می دهد.

«حسین کارشکی» افزود: آنها از این رفتار لذت می برند و از این طریق به خواسته لذت جویی خود دست پیدا می کنند همچنین برخی افراد نیز با تکرار یک سری آزار رساندن ها به حیوانات در طول زمان، ترمز اخلاقی خود را از دست می دهند و به تدریج به یک شکنجه گر قهار تبدیل می شوند.

وی ادامه داد: در شرایط خاصی حیوان آزاری، بیماری تلقی می شود ولی آسیب رساندن به حیوانات در قالب بزهکاری نمی تواند نابهنجاری رفتاری نامگذاری  شود.

منافع انسان‌ها در تخریب حیات وحش

عضو هیأت علمی گروه محیط زیست دانشگاه فردوسی مشهد گفت هم در این خصوص گفت: افزایش جمعیت انسانی و گسترش آن منجر به هم پوشانی بین زیستگاه‌های حیات وحش و انسان‌ها شده است و به دلیل این که منافع انسان‌ها با حفاظت از حیات وحش در یک راستا قرار نمی‌گیرد در نتیجه انسان‌ها سعی می‌کنند ویژگی های حیات وحش را از زیستگاه آنها خارج کنند و یا آنها را از بین ببرند.

«آزیتا فراشی» افزود: اکوسیستم ایران در گذشته جولانگاه گونه‌های با ارزشی چون شیر ایرانی و ببر مازندران بوده است ولی به دلیل کشتار و تخریب در زیستگاه این حیوانات، نسل آنها دچار انقراض شده است و متأسفانه هنوز این نگاه به زیستگاه حیات وحش ادامه دارد.

وی با اشاره به وجود گونه خرس قهوه‌ای در ایران ادامه داد: این حیوان جز معدود گونه‌های پستانداران درشت جثه است که در وضعیت قابل قبولی از نظر حفاظتی به سر می‌برد و شاید بتوان علت آن را رژیم غذایی همه چیز خواری، زندگی در تیپ‌های زیستگاهی متنوع و همچنین مناطق دور از دسترس و صعب‌العبور دانست که باعث شده خرس قهوه‌ای در حال حاضر با انقراض رو به رو نباشد.

فراشی افزود: آنچه که در مورد خرس قهوه‌ای جای نگرانی دارد مغایرت بین نیازهای زیستی و بوم شناسی این گونه جانوری با منافع انسانی است به طوری که تحقیقی که در سال ۱۳۹۵ انجام شده است نشان داد که در منطقه زاگرس و در یک بازه زمانی ۹ ساله تعداد ۱۵ خرس توسط مردم محلی کشته شده است که این آمار بسیار نگران کننده است.