هنوز روشی برای کاهش آفلاتوکسین در فرآورده‌های لبنی وجود ندارد

یک متخصص تغذیه گفت:‌ سم آفلاتوکسین که از طریق گوشت به انسان منتقل می‌شود، می‌تواند افراد را به بیماری سرطان کبد مبتلا کند.

به گزارش حکیم مهر به نقل از آنا، در سال ۱۳۹۵ بود که بیش از ۱۲۰ هزار تن ذرت وارد بندر امام شد اما با کنترل و انجام آزمایش‌های متعدد، وجود سم آفلاتوکسین بالای این محموله به اثبات کارشناسان استاندارد رسید و بر همین اساس گواهی انطباق برای این محموله صادر نشد.

اما ماجرا به این‌جا ختم نشد و بسیاری از افراد سودجو تلاش می‌کردند به هر طریقی این ذرت‌ها وارد کشور شود. با اصرار این افراد بیش از ۲ هزار آزمایش بر روی این ذرت‌ها انجام گرفت که همه حاکی از غیراستاندارد بودن و مضر بودن این محموله بر سلامت مردم بود.

باقی ماندن این ذرت‌ها در گمرک و شرایط جوی سبب شد که آلودگی این ذرت‌ها بیشتر شود و کار به‌ جایی رسید که با دستور مستقیم دولت، دستور امحاء این محموله‌ها داده شد زیرا به گفته کارشناسان ورود این محموله می‌توانست دام‌ها را آلوده و این سم را از طریق دام به انسان منتقل کند.

اما سم آفلاتوکسین چیست و چه خطراتی برای انسان و محیط زیست دارد؟ در کدام محصولات مورد استفاده انسان‌ها بیشتر است و چگونه می‌توان آن را از بین برد؟

بر همین اساس «سید محمدحسین باقری» در تعریف سم آفلاتوکسین گفت: بسیاری از قارچ‌ها مواد سمی تولید می‌کنند که به آن‌ها مایکو توکسین می‌گویند.

وی افزود: مایکوتوکسین‌ها، متابولیت ثانویه کپک‌ها هستند که اهمیتی در رشد یا متابولیسم آن‌ها ندارند و فقط برای کاهش مقدار پیش‌سازهای متابولیکی اولیه که دیگر جهت متابولیسم مناسب نیستند به‌کار می‌روند.

این متخصص علوم تغذیه اضافه کرد: در بین مایکوتوکسین‌ها، ۱۴ نوع از آن‌ها سرطان‌زا هستند که در این میان آفلاتوکسین‌ها از قوی‌ترین سرطان‌زاهای این ترکیبات به حساب می‌آیند.

باقری با تأکید بر این‌که در سال ۱۹۶۰ در انگلستان وجود آن‌ها به اثبات رسید، اضافه کرد: در آن زمان بیش از ۱۰۰ هزار بوقلمون پس از خوردن بلغور بادام‌زمینی وارداتی از آمریکای جنوبی تلف شدند.

وی خاطرنشان کرد: سم آفلاتوکسین‌ها بیشتر از کپک‌های «آسپرژیلوس فلاووس» و «پارازیتیکوس» تولید می‌شود و بسیاری از محصولات از جمله فرآورده‌های مختلف لبنی، نانوایی، آب‌میوه‌ها، غلات و دانه‌های گیاهی محیط مناسبی برای رشد نژادهای سمی هستند.

این متخصص تغذیه عنوان کرد: کبد یکی از اعضای اصلی بدن است که مورد حمله این سم قرار دارد و این سموم به DNA هسته سلول‌های کبدی متصل و ایجاد جهش کرده و موجب اخلال در عملکرد این عضو از بدن می‌شود.

وی اضافه کرد: علائم مسمومیت با این سم در کوتاه‌مدت بروز نمی‌کند. خستگی و بی‌اشتهایی، سیتروز کبدی و نهایتاً سرطان کبدی می‌تواند نتیجه ورود این سم به بدن باشد. سرطان روده بزرگ ناشی از مصرف این سم بوده و هم‌چنین تضعیف سیستم ایمنی بدن از دیگر مضرات ورود این سم به بدن است.

این متخصص اضافه کرد: اگر مواد غذایی آلوده با این سم مصرف شود نمونه آن در ادرار و مدفوع یا شیر انسان مشاهده خواهد شد.

وی خاطرنشان کرد: ثابت‌ شده که اگر آفلاتوکسین در گوشت تازه گاو یا گوشت‌های عمل‌آوری‌شده به دمای خاصی برسد، ممکن است این سم تولید شود.

باقری تصریح کرد: برای حذف آفلاتوکسین در فراورده‌های لبنی و حتی گوشت دام باید مواد غذایی مورد استفاده دام عاری از آفلاتوکسین باشد.

وی به حذف آفلاتوکسین از فراورده‌های دامی گفت: روش‌هایی برای تجزیه آفلاتوکسین از مواد غذایی وجود دارد، مثلاً پرتودهی با اشعه ماورا بنفش و یا روش‌های شیمیایی که در صنعت متداول‌تر هستند؛ برای کاهش آفلاتوکسین در ذرت اگر آن‌ها را به‌مدت ۴ دقیقه در ۱۰۰ درجه تحت اثر سدیم هیدروکسید ۳ درصد قرار دهیم و سپس دانه‌ها را بو بدهیم ۹۹ درصد آفلاتوکسین آن‌ها نابود خواهد شد.

این متخصص تغذیه اضافه کرد:‌ متأسفانه در بسیاری از مواد غذایی از جمله فرآورده لبنی، نان‌ها، آب‌میوه‌ها و غلات دانه‌های گیاهی این سم می‌تواند وجود داشته باشد؛ محصولاتی مانند ذرت پنبه، دانه آجیل، پسته، فندق، انجیر خشک و غلات مانند گندم نیز می‌تواند حاوی این سم باشد.

وی افزود: متأسفانه روشی برای کاهش آفلاتوکسین در فرآورده‌های لبنی وجود ندارد، مثلاً پاستوریزه‌کردن شیر هیچ‌گونه تغییری بر آفلاتوکسین ندارد فقط می‌توان با کنترل خوراک دام از ورود آفلاتوکسین به فرآورده‌های لبنی جلوگیری کرد.