بازیگران اصلی سریال بازآرایی ژنتیکی ویروس آنفلوآنزا و منتشرکنندگان آن چه کسانی هستند؟
شرایط پاندمی احتمالی آنفلوآنزا در جهان و نکاتی که در کشور ایران بر آن مترتب است:
اینکه بیماری آنفلوآنزا چیست و عامل ایجاد کننده آن چه نوع ویروسی است و یا شرایط انتشار و مرگ و میر ناشی از این ویروس چگونه است، در منابع مختلف بصورت آنلاین و آفلاین قابل دسترس است و به دلیل اینکه مخاطب این مقاله جامعه حرفه ای دامپزشکی می باشد و این اطلاعات اولیه را در اختیار دارند، از پرداختن به آن صرفنظر نموده و به سراغ موضوع اصلی میرویم: «آنفلوآنزا و پاندمی حاصل از آن».
بررسی مهمترین عناوین علمی منتشر شده در خصوص این بیماری، نشان میدهد که در صورت رخداد پاندمی آنفلوآنزا در جهان که سازمان جهانی بهداشت دام رخداد آن را حتمی دانسته است، مطابق با شبیهسازی صورت گرفته توسط موسسه شبیهسازی بیماریهای بیل گیتس و در شرایط بهداشتی حال حاضر جهان، علیرغم پیشرفتهای تکنولوژیک و دارویی موجود قریب به 30 میلیون انسان ظرف 6 ماه قتل عام خواهند شد.
درست یک قرن قبل و در سال 1918 پاندمی آنفلوآنزا که به آنفلوآنزای اسپانیایی معروف بود، یکسوم جمعیت جهان را مبتلا نمود و از این میان بین 50 تا 100 میلیون مرگ انسانی رخ داد و به نظر می رسد که سویه ای که پاندمی بعدی را آغاز نماید، بسیار کشندهتر از سویه های قدیمی باشد. پاندمی سال 1918 تنها و تنها 5 هفته زمان برد تا در سرتاسر دنیا منتشر گردد.
با اینکه علم پزشکی و بهداشت بطور چشمگیری از آن زمان تا کنون پیشرفت نموده است ولی به همان اندازه نیز ارتباطات و رفت و آمدها جهانیتر شده است؛ انسانها سوار بر هواپیما و کشتی های اقیانوس پیما قاره ها را در هم می نوردند و تمامی بیماری ها و پاتوژن هایی که به آن مبتلا شده اند را نیز با خود به همراه می آورند. «بیل گیتس» در اظهار نظری عنوان نموده است: «در صورت رخداد مخاطره بیولوژیک، احساس اضطرار بزرگترین کمبود حال حاضر سیستم ها و افراد می باشد و دنیا نیاز دارد تا همانگونه که برای هر گونه جنگ احتمالی از سوی رقبا و دشمنان خود را مجهز و آماده می سازد، به همان میزان نیز خود را برای پاندمی بیماریهای عفونی آماده سازد و موضوع را جدی بگیرد.».
درست است که قتل عام 33 میلیون نفری در جهان بسیار کمتر از آنچه در پاندمی 1918 اتفاق افتاده است می باشد ولی شبیه سازی صورت گرفته توسط بنیاد شبیه سازی بیماری های بیل گیتس نشان داده است که چگونه پاندمی آینده آنفلوآنزا چگونه در هر گوشه از جهان در حال روال نابودی و قتل عام را ادامه خواهد داد. ویروس های آنفلوآنزایی همانند سویه 1918 به عنوان کاندیداهای اصلی پاندمی جهانی بعدی هستند و این دقیقا همان چیزی است که متخصصین وقوع آن را دیر یا زود حتمی دانسته اند؛ به گونه ای که بر مبنای اطلاعات منتشر شده توسط CDC آمریکا حتی در همین سالهای عادی، آنفلوآنزا بین 291000 تا 646000 نفر را قتل عام می نماید.
درست به همان اندازه اهمیت قتل عام ویروس آنفلوآنزا، ممکن است پاندمی و یا اپیدمی غیر قابل کنترل بعدی در اثر بیماری باشد که ما قبلاً مشابه آن را ندیده ایم؛ در سالهای اخیر ویروس سارس و مرس اثبات نموده اند که بیماری های جدید چگونه ممکن است انتشار جهانی یابند. «بیل گیتس» در توضیحاتی که در خصوص این مدلسازی ارائه داد، عنوان نموده است که پاتوژنهای جدید با افزایش جمعیت جهان و تجاوز روزافزون انسان به طبیعت به صورت روزافزون در حال ظهور خواهند بود؛ همچنین برای افراد یا گروه های خاصی ایجاد بیماریهای جدید که توانایی استفاده از آنها به عنوان سلاح وجود داشته باشد و توانایی گسترش همانند آتش سوزی غیر قابل کنترل داشته باشند، آسانتر و آسانتر می شود، به عنوان مثال یک بازیگر کوچک غیردولتی در حال حاضر می تواند سویه بسیار کشنده تری از آبله انسانی را در یک آزمایشگاه کوچک ایجاد کند. از سوی دیگر دولت ایالات متحده آمریکا اخیرا ممنوعیت کار بر روی ویروس های اصلاح ژنتیکی شده را برای حادتر کردن آنها برداشته است؛ هرچند برخی اعتقاد دارند که این امر به ما در برابر آماده سازی برای تهدید این ویروس های کشنده جدید آماده کند ولی می تواند خطر ابتلا به چنین بیماری وحشی را نیز افزایش دهد و بر همین اساس یک پاتوژن مهندسی شده جدید که نمی دانیم چگونه می توان آن را درمان نمود، تهدیدی به مراتب بزرگتر و کشنده تر از آنفلوآنزای 1918 خواهد شد.
چنانچه خبرهای سازمان دامپزشکی کشور و وزارت جهاد کشاورزی را دنبال کرده باشید، اطلاع دارید که مقامات و معاونین سازمان دامپزشکی کشور در 29 مهر 1398 در مصاحبه ای که از سوی خبرگزاری ایلنا منتشر شده است، عنوان نموده اند که سیاست گذاری آنها بر مبنای تولید بذر واکسن در کشور است:
«رئیس سازمان دامپزشکی کشور با اشاره به تولید سید واکسن در کشور اذعان کرد: با تجهیز آزمایشگاه ها و برای اولین بار در کشور به زودی تولید بذر یا سید واکسن ها را شروع خواهیم کرد.وی در ادامه تشریح کرد: ما به بذر یا سید واکسن نیاز داشتیم که در سال های گذشته این بذر را وارد می کردیم، تحریم باعث شد شرایط برای تحویل سید یا بذر واکسن برای کشور سخت شود و سازمان دامپزشکی و بخش خصوصی به تولید آن ورود کنند.»
اینکه این بذر در کجا و توسط چه کسانی و تحت کدام مدیریت تولید می شود، اصل داستانی است که ذهن متخصصان را به خود مشغول نموده است، چرا که اصولاً مهندسی اجرام پاتوژن مخصوصا از نوع عفونی کشنده آن قوانین و شرایط خاص خود را می طلبد که عموماً شرکت مسئولیتپذیر ذیصلاح بخش خصوصی در کشور در این خصوص شناسایی نگردیده است و تنها مرجع مسئولیتدار و ذیصلاح نیز مطابق با سیاستهای وزارت فخیمه جهاد کشاورزی، در حال انحلال و واگذاری به بخش خصوصی می باشد، به گونه ای که از سال 1394 وزارت جهاد کشاورزی در حال واگذاری تواناییها و مسئولیت های موسسه رازی به شرکتهای دانش بنیان و بخش خصوصی است و هرگونه تولید در موسسه رازی را از آن زمان تا کنون حرام اعلام نموده اند. واگذاری مسئولیت ها و توانایی های موسسه رازی به بخش خصوصی و یا مراکز به اصطلاح دانشبنیان و یا خصوصی بدون وجود زیرساختها و یا داشتن قوانین و مسئولیت های تعریف شده، نه تنها همان معضلی که در بالا قسمتی از آن را برای شما توضیح دادیم را برای حرفه دامپزشکی و جمعیت دامی ایران به ارمغان خواهد آورد بلکه در سطح بالاتر مخاطره ای را برای 90 میلیون جمعیت انسانی کشور ایران و جمعیت انسانی کره زمین فراهم خواهد ساخت و بر همین اساس هر گونه اعمال سیاست جدید در خصوص واکسیناسیون سویه های جدید آنفلوآنزا و سیاست های مقابله با آن و همچنین ساخت بذر و یا انتقال دانش مهندسی پاتوژن به شرکتهای دولتی یا شبه دولتی و یا مهمتر از دولتی ها به بخش خصوصی، نیازمند دقیقترین برنامه ریزی ها فراتر از مسئولیت افراد، سازمانها و دولت ها می باشد؛ به عبارت دیگر و اگر بخواهیم بسیار شفاف به این موضوع بپردازیم، رفتاری که در خصوص بکارگیری سویه جدید ویروس آنفلوآنزا برای کنترل بیماری در ایران صورت گرفت، به هیچ عنوان با اصول علمی و یا مسئولیت پذیری ملی و جهانی منطبق نبود و ایضاً همین رفتار در خصوص تولید بذر واکسن و یا واگذاری مسئولیت های موسسه رازی به شرکتهای بی نام و نشان به منظور تجاری سازی واکسن هایی که از دانش مهندسی ژن قصد بهره برداری تجاری دارند.
کرونولوژی وضعیت فعلی آنفلوآنزای انسانی در کشور ایران:
بخش اعظم نگرانی ما دقیقا از منظر بهداشت عمومی و قابلیت انتقال آن به انسان است؛ ما می خواهیم از تغییرات ویروس جلوگیری کنیم. ما می خواهیم از تبعات احتمالی بین المللی و انسانی آن جلوگیری کنیم. یکی از مهمترین اهداف واکسیناسیون جلوگیری از مبحثی بنام تغییر ماهیت ژنتیکی ویروس می باشد. یکی از نتایج مهم واکسیناسیون در کشوری مثل ویتنام، قطع موارد انسانی بود. من تاکید می کنم آنچه باعث نگرانی ماست این است که ادامه روند فعلی بیماری فوق حاد پرندگان گردش و پخش افسار گسیخته ویروس را بدنبال خواهد داشت که تبعات بین المللی وحشتناکی را بدنبال خواهد داشت (دکتر علی صفر ماکنعلی، حکیم مهر 18 دی 1396)
هاشمی، بر ضرورت نظارت بر اماکن عمومی همچون مهدهای کودک، مدارس و دانشگاهها، تاکید کرد و گفت: آنفلوانزای خوکی از نوع H ۱N ۱ یک بیماری ویروسی بوده که در چند دهه گذشته همچون آنفلوانزای پرندگان به طور اختصاصی از حیوان ناقل این ویروس، که در این مورد خوک بوده، قابل انتقال است، کما اینکه بیشتر در جاهایی که مردم با خوک زندگی میکنند یا محل سکونت آنها به این مناطق نزدیک باشد، مشاهده میشود.(دکتر هاشمی عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس 20 بهمن 1397 مصاحبه با خبرگزاری مهر)
دو روز قبل خبری از قول همایون هاشمی عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، بر روی خروجی سایت خانه ملت قرار گرفت، مبنی بر اینکه مواردی از ابتلا به آنفلوانزای خوکی در کشور مشاهده شده است. اما، یک روز بعد، این با انتشار خبری بر روی خروجی سایت وزارت بهداشت (وبدا)، این نقل قول تکذیب شد. محمدمهدی گویا رئیس مرکز مدیریت بیماری های واگیر وزارت بهداشت، گفت: تمامی تمهیدات لازم برای مواجهه با همه گیری آنفلوانزا از ابتدای فصل سرما تاکنون بکار گرفته شده است. (محمد مهدی گویا، رئیس مرکز مدیریت بیماریهای واگیر وزارت بهداشت، 20 بهمن 1397 مصاحبه با خبرگزاری مهر)
رئیس مرکز مدیریت بیماریهای واگیر وزارت بهداشت درباره همه گیری جهانی این بیماری افزود: در وزارت بهداشت در حال تهیه برنامه استقرار واکسیناسیون در حوزه آنفلوآنزا با همکاری یک تیم متخصص و کارشناس هستیم. سازمان جهانی بهداشت به همه کشورها تاکید کرده که پاندمی (همه گیری جهانی) آنفلوآنزا در آینده نه چندان دور رخ خواهد داد. وی در مورد آمادگی کشور برای مقابله با این بیماری افزود: مطالعه امسال ما تاکنون مواردی که تشخیص قطعی داده شده، H ۱N ۱ بوده و این انتظار را هم داشتیم چون سال قبل اکثر موارد H ۳N ۲ بود و موارد H ۱N ۱ کم بود، این انتظار را داشتیم که احتمالا امسال اولین موج آنفلوآنزا در کشور از نوع H ۱N ۱ باشد. این نوع آنفلوآنزا قدری شدیدتر از نوع H ۳N ۲ است و بنابراین انتظار داریم موارد آنفلوآنزا در کشور امسال نسبت به سال قبل در مجموع شدیدتر باشد. رئیس مرکز مدیریت بیماریهای واگیر وزارت بهداشت اظهار داشت: سازمان جهانی بهداشت به همه کشورها اعلام کرده که باید خود را برای مواجهه دوباره با همه گیرشدن آنفلوآنزا آماده کنند و این پاندمی حتما رخ خواهد داد. به نظر میرسد این بار پاندمی آنفلوآنزا حتی زودتر از دوره قبل رخ دهد و شرایط ویروس آنفلوآنزا چنین موضوعی را نشان میدهد (محمد مهدی گویا ، سمپوزیوم کشوی آنفلوآنزا 29 مهر 1398 )
امسال نسبت به سال گذشته ویروس آنفلوآنزا با شدت بیشتری فعال است. به گزارش ایسنا، محمدمهدی گویا رییس مرکز مدیریت بیماریهای واگیر وزارت بهداشت امروز در یک نشست خبری در وزارت بهداشت، گفت: امسال نسبت به سال گذشته ویروس آنفلوآنزا با شدت بیشتری فعال است تا جایی که هفته گذشته ۱۵ نفر بر اثر این بیماری فوت کردند که عمده این افراد دارای بیماری زمینهای بوده و یا سن بالایی داشتهاند. وی افزود: هفته گذشته ۳۹۱۵ نفر انواع مختلف بیماری تنفسی گزارش شد که ۳۴۲ مورد آن آنفلوانزا بود، از این تعداد ۱۵ نفر فوت کردند که بیشترین تعداد فوتیها از استانهای تهران، مازندران و آذربایجان شرقی بوده است. دکتر گویا با بیان اینکه حدود سه هفته از آغاز موج اول آنفلوآنزا در کشور میگذرد، اظهار کرد: موج آنفلوآنزا با شدت هرچه تمامتر شروع به کار کرده است و علاوهبر منطقه خاورمیانه و کشور ما، حتی در کشورهای اروپایی نیز گستره زیادی داشته است. گویا با اشاره به اینکه هفته گذشته نشستی در مورد بیماری آنفلوآنزا در کشور مراکش برگزار شد که نمایندگان کشور ما نیز در آن حضور داشتند، تصریح کرد: با توجه به آخرین مطالعات بیان شده در این جلسات و شواهد آزمایشگاهی موجود ما دریافتیم که این ویروس دچار تغییراتی شده که همین مورد باعث تشدید آن شده است . (محمد مهدی گویا ، نشست خبری وزارت بهداشت 4 آذر 1398)
معاون بهداشت وزارت بهداشت، گفت: تعداد مرگ و میر ناشی از آنفلوانزا در کشور به ۱۹ نفر رسید.به گزارش تابناک به نقل از مهر، علیرضا رئیسی، با اشاره به شیوع ویروس آنفلوانزا در کشور، افزود: هموطنان برای پیشگیری از ابتلا به آنفلوانزا، بهداشت فردی و عمومی را رعایت کنند.وی با اشاره به آمار ۱۹ فوتی ناشی از آنفلوانزا در کشور، گفت: همه فوت شدگان مبتلا به بیماریهای زمینهای بوده اند.معاون وزیر بهداشت، تاکید کرد: داروی آنفلوانزا در بیمارستانهای کشور موجود است و نگرانی از بابت تامین دارو وجود ندارد. (علیرضا رئیسی معاون وزیر بهداشت ، تابناک 10آذر 1398)
معاون بهداشت وزارت بهداشت در پاسخ به سوال دیگر ایسنا درباره آخرین آمار فوتیها به دلیل ابتلا به آنفلوانزا گفت: بیشترین آمار فوتی ناشی از ابتلا به آنفلوانزا که به ما اعلام شده از ابتدای سال تاکنون حدود ۳۷ مورد بوده است. (دکتر علیرضا رئیسی در حاشیه هفتمین کنگره ملی پیشگیری و درمان چاقی ایران ، ایسنا ، 6 آذر 1398)
تبریز - ایرنا - معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی تبریز از مرگ ۱۰ نفر بر اثر ابتلا به آنفولانزا در آذربایجانشرقی خبر داد. دکتر روزبه رجایی روز سه شنبه در گفتوگو با خبرنگاران اضافه کرد: این ۱۰ نفر در بیمارستانهای سطح شهر تبریز از جمله بیمارستان امام رضا (ع)، کودکان، سینا و شمس به دلیل ابتلا به آنفلوانزای نوع A جان خود را از دست داده اند . (5 آذر 1398)
مرگ ۶ نفر در گیلان بدلیل ابتلا به آنفلوانزا معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی گیلان گفت: از ابتدای سال ۹۸ تا پنجم آذر، حدود هزار و ۳۹۰ مورد بیمار مبتلا به آنفلوآنزا در گیلان گزارش شده و ۴۰۱ مورد منجر به بستری شدند. از این تعداد ۵۳ بیمار نیز مثبت و شش مورد فوتی که بیماری زمینه ای داشتند، گزارش شده است. (ایسنا 07 آذر 1398)
خبرگزاری فارس: علیرضا رئیسی معاون وزارت بهداشت درخصوص اخبار متناقض منتشر شده درباره آمار افراد فوت شده به دلیل ابتلا به بیماری آنفلوآنزا توضیح داد: از ابتدای آغاز موج شیوع آنفلوآنزا تاکنون ۵۶ نفر به دلیل ابتلا به این بیماری جان خود را از دست دادهاند.رئیسی افزود: طی یک هفته اخیر یعنی از دوم تا هشتم آذر ماه ۲۷۳ نفر به دلیل آنفلوآنزا در بیمارستانها بستری شدهاند و متاسفانه ۱۹ نفر جان خود را از دست دادهاند و ۳۷ نفر نیز پیش از این تاریخ (از ابتدای سال تا اواسط هفته گذشته) فوت شده بودند. (علیرضا رئیسی ، خبرگزاری فارس ، 10 آذر 1398)
آنفلوآنزا در چه شرایطی میتواند به مرگ منجر شود؟ عرفانی رییس اداره مراقبت مرکز مدیریت بیماریهای واگیر وزارت بهداشت در پاسخ به این سوال که آنفلوآنزا در چه شرایطی میتواند منجر به مرگ شود، گفت: این بیماری در ۹۷ تا ۹۸ درصد موارد معمولا یک بیماری عفونت فوقانی تنفسی است که بهبود مییابد، اما در بعضی موارد تبدیل به سینه پهلو میشود که بیماری شدید است و باید فرد در بیمارستان بستری شود. تعدادی از این موارد نیز میتوانند دچار عارضه بیماری شوند؛ چراکه این بیماری میتواند روی قلب تاثیر بگذارد و التهاب عضله قلب ایجاد کند، میتواند روی مغز تاثیر بگذارد و آنسفالیت ایجاد کند و میتواند روی کلیه و کبد تاثیر بگذارد یا نهایتا تبدیل به یک نارسایی حاد تنفسی شود. این نارسایی میتواند علایم شدیدی داشته باشد و در مواردی که بیمار به این سمت رود، میتواند کشنده باشد. (ایسنا 10آذر 1398 )
خبرگزاری مهر: مدیرکل امور دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو، از توزیع یک میلیون قرص «اسلتامیویر» برای بیماران مبتلا به آنفلوانزا خبر داد. غلامحسین مهرعلیان، در مورد کمبود یک نوع داروی آنفلوانزا(اسلتامیویر)، گفت: بر اساس تفاهمنامه بین سازمان غذا و دارو و معاونت بهداشتی وزارت بهداشت، سازمان غذا و دارو مکلف به تامین داروی آنفلوانزا مورد نیاز بیماران از منابع معتبر است تا معاونت بهداشت این دارو را در مراکز بهداشتی در اختیار بیماران قرار دهند. (خبرگزاری مهر 11 آذر 1398)
آنفلوآنزای طیور و مخاطرات انسانی آن:
تجارت بین المللی و مسافرت های سریع و کوتاه با مسافت های طولانی باعث شده که بیماری آنفلوآنزا که در گذشته برای گسترش جهانی نیاز به یک سال زمان داشت، اکنون در عرض چند هفته این گسترش و انتقال در سطح جهان اتفاق می افتد. همچنین تجارت پیچیده و قاچاق حیوانات مختلف و پرندگان این انتقال و گسترش سویه های بسیار بیماریزای آنفلوآنزا را سرعت می بخشد.
از سوی دیگر مخاطراتی که انسانها و سایر حیوانات در معرض تماس با حیوانات آلوده را تهدید می کند بر اساس گونه و وضعیت تماس متفاوت می باشد ولی در کل هر چقدر این تماس نزدیک تر و طولانی تر باشد، مخاطره انتقال بیماری افزایش می یابد و همچنین از سوی دیگر در حالی که منتظر نتایج آزمایش نمونه های ارسالی برای تائید وقوع بیماری هستیم، علاوه بر قرنطینه شدن حیوانات مشکوک می بایست حیوانات اهلی و سایر حیوانات موجود در آن واحد پرورشی، مالک فارم و کارکنان و اعضای خانواده وی از نظر علائم بیماری تحت نظر قرار بگیرند. همچنین مهمترین قشر دیگری که می بایست از این نظر مورد ارزیابی قرار بگیرند، کارکنان دامپزشکی دولتی و همچنین دامپزشکان بخش خصوصی می باشند.
در کشور ایران پس از گزارش مورد مشکوک آنفلوآنزای طیور به مقامات دولتی که قانوناً وظیفه مقابله با بیماری آنفلوآنزای طیور بر عهده آنها است، مدیریت کار به آنها سپرده شده و دامپزشک بخش خصوصی از پروسه مدیریت بهداشتی آن واحد مشکوک و یا آلوده بصورت موقت خارج می گردد تا زمانی که تائیدیه مثبت بودن بیماری از سوی آزمایشگاههای بخش دولتی صادر شده و ادامه روند بسته به سیاست های فصلی، سالانه و یا استراتژیک بخش دولتی دامپزشکی پیاده سازی شده و به مورد اجرا گذاشته می شود و بخش دولتی پس از اعمال نمودن سیاست ها و ضوابط از پیش تعیین شده خود، پس از حصول اطمینان از پیاده سازی درست این سیاست ها مجدداً مدیریت فارم و مدیریت بهداشتی آن را به مالک و دامپزشک فارم واگذار می نماید. به نظر می رسد این روند جداسازی دامپزشکان بخش خصوصی از روند مدیریت فارمی که ممکن است سال ها و مدت ها در آن بهداشت و ضوابط بهداشتی را اعمال نموده اند نیاز به بازنگری دارد و همین روش نابجا و نادرست مدیریت فارم های مشکوک و مبتلا در خصوص معدوم سازی و یا سایر روش های کنترلی، خود از عاملان اصلی انتشار و گسترش بیماری باشد، چنانکه استفاده از کارگران فصلی و محلی که به دلیل نبود نیروی کار از سوی ادارات کل بر این موارد دامن می زند، در سابقه این نحوه تعامل وجود داشته و دارد.
بر این اساس و با توجه به توضیحاتی که ارائه گردید، در هر گونه رخداد بیماری آنفلوآنزای پرندگان با سه قشر جمعیتی با اهمیت از نظر اطلاع رسانی و آموزش روبرو هستیم که متاسفانه از سوی سازمان دامپزشکی کشور که متولی مسئولیتدار و قانونی مقابله با بیماری های عفونی دام می باشد، به ندرت اطلاع رسانی و یا حتی دستورالعملی در این خصوص و از منظر بهداشت عمومی طبقه بندی شده مشاهده می شود و اغلب مصاحبه های مطبوعاتی و تلویزیونی بر مبنای تائید یا تکذیب صورت می گیرد، در صورتی که جامعه انسانی و دامی و همچنین دامپزشکان خصوصی و دولتی دخیل در امر رخدادهای بهداشتی نیازمند اورژانسی دستورالعمل های بهداشتی از منظر بهداشت عمومی می باشند تا بتوانند خود و خانوادهشان را از گزند چنین بیماری های مهلکی در امان نگه دارند. به همین دلیل بر آن شدیم تا بتوانیم تا با توجه به این حقیقت انکارناپذیر که بیماری آنفلوآنزای پرندگان و آنفلوآنزای انسانی بصورت همزمان در این فصل از سال در کشور ایران گسترش می یابد و همچنین با توجه به گسترش شیوع نوع حادی از آنفلوآنزای انسانی H1N1 (که در جامعه ایران به نام آنفلوآنزای خوکی معروف شده است) که در عصر حاضر منجر به مرگ بیش از 50 میلیون انسان گردیده است، نکات آموزشی مهم حقوق و وظایف دامپزشکان در قبال آنفلوآنزای طیور و نگرانی های سرایت انسانی آن را در درجه اول برای همکاران بخش خصوصی و سپس همکاران بخش دولتی منتشر سازیم.
اطلاعات مورد نیاز برای افرادی که در معرض تماس با پرندگان آلوده به ویروس آنفلوآنزای طیور قرار دارند (از منظر بهداشت عمومی):
علت اینکه این اطلاعات در حال انتقال به شما می باشد به این دلیل است که شما به هر دلیلی در معرض تماس با پرندگان آلوده به ویروس آنفلوآنزای طیور بوده اید؛ برخی از ویروس های آنفلوآنزای طیور باعث ایجاد بیماری آنفلوآنزا در انسان بصورت نادر و پراکنده شده است. سویه های مختلف ویروس آنفلوآنزای طیور به دلیل توانایی آنها در ایجاد بیماری های انسانی و همچنین به دلیل پتانسیل ایجاد اپیدمی و پاندمی مورد توجه ساختار حرفه دامپزشکی و وزارت بهداشت قرار گرفته اند. پرندگان آلوده به ویروس آنفلوآنزای پرندگان، ویروس را در بزاق، مخاط و مدفوع خود ترشح می کنند، هرچند ابتلای انسانی با ویروس های آنفلوآنزای پرندگان نادر است اما در زمانی که به اندازه کافی به چشم، بینی یا دهان فرد وارد شود و یا استنشاق شود، می تواند اتفاق بیافتد. هرچند مواردی از انتقال ویروس به انسان از طریق تماس غیر مستقیم هم وجود داشته است ولی عمدتا این انتقال از طریق تماس با مخاطاتی همچون چشم، دهان یا بینی اتفاق افتاده است.
از آنجایی که عفونت و ابتلای انسانی با این سویه های طیور امکانپذیر است، همه افراد در معرض پرندگان آلوده به ویروس های آنفلوآنزای پرندگان از نقطه نظر بهداشت عمومی تا 10 روز پس از آخرین تماس با سطوح آلوده و یا پرندگان آلوده می بایست تحت نظر قرار بگیرند.
ادارات دولتی موجود در هر استان و شهرستان به دلیل اینکه این بیماری و سویه های آن بیماری شغلی برای دامپزشکان و کارکنان دامپزشکی محسوب می شود، موظفند تا اعتبارات لازم برای تامین واکسن مورد نیاز برای بالا بردن ایمنی این افراد را فراهم سازند و این امر شامل مسئول فنی بخش خصوصی نیز می شود؛ به دلیل اینکه سازمان دامپزشکی کشور مسئولین فنی دامپزشکی را بازوی اجرایی خود در بخش های تولیدی می داند، پس از انجام واکسیناسیون و تمهیدات مترتب بر آن، ادارات کل دامپزشکی موظفند تا بخش مختص مرتبط با سیستم بهداشت انسانی را تدارک دیده و کلیه کارکنانی که در معرض تماس با پرندگان آلوده و یا تجهیزات آلوده بوده اند را به مدت 10 روز تحت نظر داشته باشند و در صورت مواجهه با علائم مشکوک نسبت به اجرای پروتکل بهداشتی مورد نیاز و اتخاذ روند درمانی قانونی، خود را متعهد بدانند.
لطفا دستورالعمل ذیل را به دقت مطالعه نموده و از آن پیروی کنید:
1. بهداشت و سلامتی خود و هرگونه نشانه بیماری در خود را به دقت تحت نظر داشته باشید: در طول زمانی که با پرندگان و یا سطوح آلوده به بیماری آنفلوآنزای پرندگان در تماس بوده اید، علائم و نشانه های ذیل را در خود به دقت زیر نظر بگیرید و این نظارت را حداقل به مدت ده روز ادامه دهید: تب یا احساس تب و لرز، سرفه و حالت تهوع، گلو درد و استفراغ، آبریزش بینی و احساس خستگی، عطسه و تشنج، درد بدنی یا عظلانی و جوش، سردرد، آبریزش چشم، سرخی یا التهاب در چشم ها، مشکل در تنفس یا تنگی نفس.
شما می بایست تمام قوانین و دستورالعمل های مراقبت و محافظت فردی را رعایت کرده کنید و تمامی تجهیزات محافظتی را استفاده کرده و به کلیه دستورالعمل های امنیت زیستی اشراف داشته باشید و از آنها پیروی کنید و همینطور اگر مجددا در معرض پرندگان آلوده قرار گرفتید، دوره مراقبت ده روزه را مجددا از ابتدا آغاز کنید.
2. به محض اینکه هر یک از علائم ذکر شده فوق را در دوره مراقبت ده روزه از زمان بروز بیماری آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان در واحد تحت مدیریت شما را در خودتان مشاهده نمودید، مقامات بهداشتی مرتبط با محل فعالیت خود را در جریان گذاشته و آنها موظفند تا دستورالعمل های مراقبت از شما در خصوص آنفلوآنزای فوق حاد را به مورد اجرا بگذارند و تا حصول اطمینان از بهبود شما این مراقبت ادامه خواهد داشت.
موارد مهم ذیل را به خاطر داشته باشید:
- بسیاری از نشانه های بیماری آنفلوآنزای فوق حاد طیور با بیماری سرماخوردگی فصلی همپوشانی دارد.
- حتی اگر نشانه هایی که شما به مقامات مسئول در محل کار خود گزارش می کنید اشتباه بوده باشند و شما درگیر آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان نشده باشید، از اهمیت مراقبت از شما در این خصوص نمی کاهد.
- اداره شما موظف است در طی زمانی که جواب آزمایشات شما در حال استحصال است، از شما بخواهد که در خانه بمانید و کمترین تماس را با اطرافیان داشته باشید.
- پس از تائید ابتلای شما به این سویه خطرناک از آنفلوآنزا، شما تحت درمان با داروهای ضد ویروس قرار خواهید گرفت که دریافت این دارو در سه روز ابتدایی ابتلا به بیماری بسیار مهم و حیاتی می باشد.
ابتلای انسانی به سویه های آنفلوآنزای طیور از مهمترین دغدغه های بهداشت عمومی در کشور محسوب می شود و البته نه فقط بخاطر بیماری که ایجاد می کند بلکه بخاطر توان بالقوه ایجاد پاندمی در کشور است که حائز اهمیت مراقبت می باشد. برخی از ویروس های آنفلوآنزای طیور میزان ابتلاء بالاتری در جمعیت انسانی ایجاد می کنند و به همین دلیل ریسک بالاتری از نقطه نظر بهداشت عمومی دارند (1) ویروس هایی که به عنوان عوامل ایجاد بیماری شدید در انسان شناخته می شوند سویه آنفلوآنزای فوق حاد H5N1 و سویه آنفلوآنزای تحت حاد H7N9 (2) سویه های آنفلوآنزای طیور معروف که بیماری شدیدی در انسان ایجاد می کنند به دلیل پتانسیل شناخته شده آنها برای ایجاد بیماری مهلک در انسان نگران کننده هستند که شامل سویه های H5 و H7 می باشد که در سال های اخیر در گردش بوده اند (3) سایر ویروس های آنفلوآنزای طیور بر اساس شرایط خاص ممکن است از نظر بهداشت عمومی مهم تلقی شوند.
اطلاعات مورد نیاز و توصیه های لازم برای کارگران واحدهای تحت مخاطره و نحوه استفاده از تجهیزات محافظت فردی به منظور کاهش تماس با سویه های آنفلوآنزای فوق حاد:
به منظور کاهش مخاطره ابتلاء به ویروس آنفلوآنزای فوق حاد H5 کلیه کارکنان مرغداری ها و همچنین افرادی که در عملیاتهای مبارزه و قرنطینه و معدوم سازی دخیل هستند می بایست کلیه موارد ذیل را رعایت نمایند:
1. جلوگیری از تماس فیزیکی مستقیم و محافظت نشده با پرندگان بیمار، لاشه پرندگان مرده در اثر بیماری، و همچنین مدفوع پرندگان و یا بستر آنها
2. پوشیدن کلیه تجهیزات محافظت فردی شامل عینک، ماسک N95 ، لباس بهداشتی سرتاسری ضد نفوذ مایعات، چکمه، دستکش های یک بار مصرف به منظور ورود و انجام عملیات مبارزه، نمونه برداری و یا معدوم سازی در واحدهای مشکوک یا مبتلا و یا ساختمانهای جانبی آنها
3. کلیه تجهیزات محافظت فردی قبل از ورود به فارم آلوده می بایست پوشیده شوند و پوشیدن آنها داخل فارم آلوده بیشتر به مزاح شباهت خواهد داشت تا عملیات فنی اصولی
4. استفاده از ماسک های تنفسی با درجه N95 یا بالاتر می بایست مواردی را به عنوان مشخصه با خود داشته باشند که عبارتند از: امکان جایگذاری و استفاده مناسب و قابل قبول بر روی صورت، امکان برداشتن ایمن از روی صورت، امکان معدوم سازی ایمن و یا ضدعفونی نمودن موثر در خصوص ماسک های چندبار مصرف،
5. کارگران می بایست آموزشهای درست، کافی و به موقع را در خصوص نحوه استفاده از تجهیزات محافظت فردی دریافت دارند و همچنین آموزش های لازم در خصوص نحوه معدوم سازی یا ضدعفونی نمودن برای استفاده مجدد و البته دستورالعمل ها و آموزشهای لازم برای نگهداری از این تجهیزات و نیز محدودیت های مترتب بر آنها را دریافت دارند.
6. خوردن، آشامیدن، سیگار کشیدن و یا استفاده از سرویس های بهداشتی در زمان استفاده از تجهیزات محافظت فردی ممنوع است.
7. ترتیب در آوردن تجهیزات محافظت فردی به ترتیب عبارتست از: ابتدا پیشبند یا گان در صورتی که پوشیده شده است، تمیز کردن و ضدعفونی نمودن چکمه ها، خارج نمودن چکمه ها، خارج نمودن و معدوم سازی دستکش ها، شستشوی دستها با آب و صابون، خارج نمودن عینک و ماسک تنفسی، ضدعفونی نمودن ماسک و عینک های چند بار مصرف، شستشوی مجدد دستها با آب و صابون، ضدعفونی نمودن دستها و صورت با استفاده از ضد عفونی کننده توصیه شده با پایه الکلی ، دوش گرفتن در انتهای شیفت کاری و باقی گذاشتن کلیه تجهیزات و لباس های مورد استفاده در محل رخداد بیماری و عدم استفاده از هیچ یک از آنها در خارج از واحد.