ضرورت تاسیس دفتر تخصصی مدیریت بیماری‌های زئونوز در سازمان دامپزشکی - دکتر حسین یاوری

پیشنهاد:

ضرورت تاسیس دفتر تخصصی مدیریت بیماری‌های زئونوز در سازمان دامپزشکی

دکتر حسین یاوری

دامپزشک، متخصص بهداشت و بیماری‌های آبزیان

آیا می‌توانید زمانی را به خاطر بیاورید یا حتی آینده‌ای را تصور کنید که در مقابله با بحران‌های ناشی از شیوع بیماری‌های مشترک بین حیوان و انسان، دامپزشکی در صف نخست مبارزه نباشد؟ آیا نمی‌توان مدعی شد در عصر کنونی و زمانه ما، دامپزشکی، بیشتر از طریق این دسته بیماری‌ها در حال مطرح شدن در جامعه است؟

این سناریوها دارای یک موضوع مشترک هستند: این که پرسش‌های زیادی درباره بحران‌های آتی جهان در خصوص بیماری‌های میکروبی، همزمان با بحران‌های اقلیمی، امروزه در جوامع بشری مطرح است. اگرچه در دهه‌های واپسین سده بیستم و در پی توسعه روزافزون داروهای ضد میکروبی چنین وانمود می‌شد که دوره شیوع بیماری‌های مهلک از این دست، به سر آمده و به دوران به‌ظاهر بی‌بازگشت بروز گسترده بیماری‌های غیرمیکروبی یا به اصطلاح بیماری‌های قرن (بیماری‌های ناشی از توسعه صنعتی جوامع به ویژه قلب و عروق و بیماری‌های روحی-عصبی و...) وارد شده‌ایم، اما رخداد امراض نوپدید و بازپدید سال‌های اخیر، پرسش‌های چالشی در برابر آن مدعا برانگیخته است. در عصر جدید و با این تفاصیل، بدیهی است باید تغییرات بزرگ تاکتیکی و تکنیکی اتفاق بیفتد تا از فاجعه‌بارترین تاثیر عوامل میکروبی برای وقوع همه‌گیری‌ها جلوگیری کند. اما شاید آگاهی و شناخت ما از نقش خودمان در این روند دشوار باشد. حتی ممکن است تعجب کنید بعد از شیوع بیماری ابولا در بخش‌هایی از دنیا، در مجموعه سخنرانی‌های برگزار شده در رویداد سالانه و همایش جهانی «تد»، بیل گیتس موسس و بنیانگذار مایکروسافت نیز  برای کمک به حوزه سلامت دست به کار می‌شود و می‌خواهد تمامی ایده‌های عالی را به ورطه عمل بگذاریم؛ ایده‌هایی از برنامه‌ریزی مبتنی بر سناریوهای محتمل گرفته تا تحقیقات واکسیناسیون و آموزش کارمندان حوزه سلامت. همانطور که او می‌گوید: «نیازی به هراس نیست، اما باید آماده بود». ما نیز به عنوان یک کارشناس در حوزه سلامت دامپزشکی آیا می‌توانیم به این روند کمک کنیم تا پاسخ بسیاری از پرسش‌ها را بدهیم و نگرانی‌هایی را که ممکن است مردم درباره بیماری‌های زئونوز داشته باشند، برطرف کنیم؟ اجازه دهید به صراحت بگویم: «بله! این شدنی است».

پس مثل همیشه همراه شوید تا پیرو سلسه نوشتارهای نگارنده با محوریت «دامپزشکی و توسعه»، این بار نیز به به طور مختصر به واکاوی تیتر این یادداشت بپردازیم.

حتما می‌دانید که در این خصوص تاکنون راهبردهای گسترده و متنوعی برای مدیریت بیماری‌های میکروبی در سطح بین‌المللی مطرح شده و هم‌چنان نیز درحال طرح شدن است که شاید جامع‌ترین و بهترین خط مشی، همان راهبرد پذیرفته شده سلامت واحد با رویکرد «یک دنیا، یک سلامتی» باشد. بر همین مبنا اگر بپذیریم 60 درصد بیماری‌های شناخته‌شده حال حاضر، مشترک بین حیوانات و انسان است، آیا نمی‌توانیم مدعی شویم برای به منصه ظهور رساندن این راهبرد و ترسیم رویکردهای عملیاتی کل‌نگر، ضرورت تشکیل دفتر بیماری‌های مشترک در سازمان دامپزشکی بیشتر از هر زمانی احساس می‌شود؟ کما این‌که هم‌اکنون چنین ساختاری در مجموعه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی از سال‌ها قبل، تعریف و عملیاتی شده است. به باور نگارنده، با اتخاذ این رهیافت و تشکیل چنین ساختاری می‌توان به شیوه بهینه‌تری، همگام با وزارت بهداشت به شکل کاملاً تخصصی در مسیر ارائه خدمات بهداشتی و پیشگیرانه برای رسیدن به اهداف عالیه آن، ره پیمود.

البته بر کسی پوشیده نیست در حال حاضر این عملیات به طور غیرمستقیم و غیرمتمرکز در دفترهای تخصصی ذیل معاونت بهداشتی سازمان دامپزشکی انجام می‌گیرد. به عنوان نمونه، بیماری آنفلوآنزای فوق حاد در دفتر طیور، بیماری‌هایی همچون هاری، تب کریمه- کنگو و تب مالت در دفتر بهداشت و مدیریت بیماری‌های دامی و تا حدودی هم دفتر نظارت بر بهداشت عمومی و مواد غذایی سازمان، انجام می‌شود؛ اما برای اینکه به شکل تخصصی و هدفمند بتوان با وزارت بهداشت در این زمینه، پیوند و هم‌کنشی موثرتری یافت، ضرورت دارد دفتر تخصصی برای مهار و مبارزه با این گونه بیماری‌ها در سازمان دامپزشکی کشور تاسیس شود تا نقشه راه آن بر روی کاغذ نیز طراحی شود و یک چارچوب قانونی، مدون و کاملأ علمی را که همه‌ساله قابل به‌روز رسانی باشد، در تعامل و هم‌افزایی با دیگر مجموعه‌های مرتبط (به ویژه وزارت بهداشت)، دنبال کند.

در انتها و به عنوان گام آغازین این اقدام پیشنهاد می‌گردد کارگروهی برای بازبینی ساختار تشکیلاتی و بازتعریف دقیق آن در سازمان دامپزشکی تشکیل شود تا شرایط احراز پست سازمانی این دفتر و ادارات تابعه در استان‌ها، به کارگروه‌های تخصصی ارائه و برای تصویب در سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان‌ها یا سازمان امور اداری و استخدامی کشور ارسال گردد.

 در همین جا به عنوان کلام آخر:

آیا می‌توان پیش‌بینی کرد این امکان نیز مهیا شود که پزشکان هم شرایط احراز این پست را کسب کنند تا جاده یک‌طرفه حرکت دامپزشکی به سوی وزارت بهداشت، دوطرفه شود و پازل «یک دنیا، یک سلامتی» با این سناریو تکمیل شود؟