حکیم مهر- محسن طاهرمیرزایی: اولین کاری که بعد از تکیه بر صندلی ریاست سازمان دامپزشکی کشور انجام داد، دعوت از خبرنگاران و شنیدن نظرات آنان بود. این خصیصه را تا آخرین روز ماه سیام مسئولیتش حفظ کرد و همواره جایگاه رفیعی برای رسانهها قائل بود. پیوندی ستودنی میان بخش دولتی و خصوصی ایجاد کرد و برای بهبود روابط این دو حوزهی معمولاً درگیر، از هیچ تلاشی فروگذار نکرد.
«دکتر علیرضا رفیعیپور» در مدت ۳۰ ماه تکیه بر کرسی ریاست سازمان دامپزشکی کشور، در عمل ثابت کرد که پای حرفهایش ایستاده و در این مدت منشاء تحولات بزرگی در سازمان شد. او حالا مدیرکل دفتر محیط زیست و سلامت غذای وزارت جهاد کشاورزی و مشاور وزیر جهاد کشاورزی است. خودش میگوید: «گاهی اوقات باید به وقایع احترام گذاشت و تلاش کرد که نتیجه خوبی از شرایط گرفت.»
تراوش دیدگاهش نسبت به اهمیت اطلاعرسانی تا آنجا پیشروی کرد که در روز تودیعش، روابط عمومی سازمان دامپزشکی در ۸ آیتم وزارتخانه رتبه اول را کسب کرده و در مجموع نیز جایگاه نخست را به دست آورد. وی حالا سفره دلش را برای حکیم مهر باز میکند و از روزهای سخت ریاست در سازمان دامپزشکی کشور میگوید.
حکیم مهر: آقای دکتر، حضرتعالی نزدیک به ۳ سال در کسوت ریاست سازمان دامپزشکی کشور فعالیت کردهاید. نقاط ضعف و قوت عملکرد خود را در چه چیزهایی میبینید؟
در ابتدا لازم است که یک تشکر ویژه از پایگاه خبری حکیم مهر بنمایم. حکیم مهر رسانه تخصصی دامپزشکی است و همواره حواس شما به اتفاقات پیرامون بوده است. تا در یاد دارم حکیم مهر همیشه اولین رسانهای بوده که خبرنگار آن بعد از هر رخداد با من تماس میگرفت و وارد صحبت میشد و این اتفاق خیلی خوبی بود. اگر یک ارزیابی رسانهای از ۳ سال اخیر انجام دهیم، حکیم مهر همواره به موقع اقدام به طرح موضوع کرده که این مهم، کمک زیادی به پیشبرد اهداف سازمان کرده است. امروز هم همین اتفاق تکرار شد و شما اولین رسانهای هستید که بعد از تودیع بنده از سازمان دامپزشکی و آغاز خدمتم در وزارتخانه، قصد انجام مصاحبه دارید که امیدواریم این مصاحبه هم به پیشبرد اهداف کمک کند. به طور کلی باید این را بگویم که رویکرد تخصصی حکیم مهر کمک زیادی به پیشبرد اهداف خانواده دامپزشکی کشور میکند.
من از روز اولی که به سازمان دامپزشکی آمدم، از آنجا که خدمات کارشناسی در جغرافیای روستایی، عشایری، شهری و صنعتی را تجربه کرده بودم، این عوامل کمک زیادی به برقراری ارتباط مناسب من با تیم سازمان دامپزشکی شامل معاونین، مدیران کل و... کرد. ما از ابتدا یک نگاه تحولگرا به سازمان کردیم. دست روی اصول و مسائلی گذاشتیم که میتوانست کمک زیادی به پیشبرد اهداف سازمان کند. یعنی نقاط ضعف را دیدیم، روی آنها دست گذاشتیم و از آنها نقاط قوت ساختیم. تیم سازمان دامپزشکی به شکلی مسئولیتی را پذیرفتند و قدمهایی را برداشتند که الان در سال ۹۹ در همه شاخصههای شناخته شده مرتبط، برابر با قانون جامع سازمان دامپزشکی، سازمان شرایط مطلوبی را میگذراند؛ چه در حفظ و حراست از سرمایه دامی، چه در کنترل و مبارزه با بیماریهای مشترک بین انسان و دام و چه در حوزه نظارت بر مواد غذایی و بهداشت عمومی جامعه.
من قبلا هم عرض کردم که اگر این کارها در شرایط سخت بحرانهای طبیعی و غیرطبیعی انجام شود، خیلی بزرگ است و این اتفاق افتاد. همچنین مبارزه و کنترل بیماریهای مشترک بین انسان و دام و نظارت بر مواد غذایی و بهداشت عمومی از دیگر وظایف سازمان است. ما در همه مسئولیتهای اصلی در حدود ۳ سال گذشته، ضعفهایی داشتیم از آن طرف به یکباره با بحرانهای سیل و زلزله و تحریمها مواجه شدیم.
حکیم مهر: اشاره کردید به محض اینکه وارد کار شدیم، نقاط ضعف را شناسایی و تلاش کردیم آنها را تبدیل به نقاط قوت کنیم. این نقاط ضعف که شناسایی شد، شامل چه چیزهایی بودند؟
من بهعنوان یک کارشناس دامپزشکی حدود ۲۴ سال قبل در مناطق مرزی و پرخطر استانهای سیستان و بلوچستان و خراسان مشغول به کار شدم. این تجربه در همه حوزههای بهداشتی، قرنطینهای، نظارتی، تشخیصی و آزمایشگاهی صورت گرفت و در همه استانها با مسائلی مواجه شدم که بعد از حدود ۲ دهه به کمک من آمد. ما در کنار معاونین سازمان و مدیران کل ستادی باید تصمیماتی میگرفتیم.
نقاط ضعفی که میشود به آن اشاره کرد این بود که ما در طول سالیان گذشته، در اجرای اساسیترین کار که بحث ایمنسازی دام بر علیه بیماریهای مشترک بین انسان و دام بود، همیشه با کمبود واکسن مواجه بودیم. چه واکسن صد درصد رایگان و حاکمیتی که سازمان دامپزشکی مسئول اجرای آن بود و چه واکسنهای بهادار در بخش خصوصی. این موضوع خیلی مهم است. اصل وظیفه سازمان دامپزشکی همین است. زمانی که شما در ایمنسازی دامها علیه بیماریهای دامی یا مشترک موفق نباشید و نظارت درستی نکنید، غذای سالم به دست مردم نمیرسد. ابتدا باید دام، زنبور عسل، آبزیان و طیور سالم باشند. در این فرایند، قدم اولی که باید به آن مسلح و مجهز باشیم بحث واکسنهای مرتبط با آن عوامل بیماریزاست. ما همیشه در این زمینه با اختلال مواجه بودیم و در همان فصلی که نیاز به واکسن داشتیم، کمبود داشتیم. این مساله سطح ایمنی و عدد آن را کاهش میدهد، به طوری که به عدد مدنظر ما نمیرسید. غیر از این ۲ سال و نیم که هیچگونه اپیدمی بیماریهای دامی و مشترک بین انسان و دام در کشور نداشتیم، در سالهای قبل همیشه با این معضل مواجه میشدیم. اپیدمی بیماریها با اینکه ما به صورت انفرادی کانونهای بیماری داشته باشیم، بسیار متفاوت است.
ما در سازمان، تصمیم گرفتیم که تلاش کنیم تا اولاً واکسنها در همه اشکال خود، برای همه حوزههای مختلف به اندازه کافی موجود باشد تا بتوانیم سطح ایمنی حوزه دامی کشور را بر علیه بیماریهای مشترک بین انسان و دام در رده بالایی نگه داریم تا با اپیدمیهای بیماریها مواجه نشویم. به همین ترتیب سال ۹۸ هیچگونه اپیدمی بیماری دام، طیور، آبزیان، زنبور عسل و کرم ابریشم نداشتیم. با این حال باز هم با فاجعه آمیزترین بیماری قرن یعنی بیماری آنفلوانزای فوق حاد پرندگان H5N8 مواجه شدیم. این اپیدمی به مدت ۲ سال کشور را در شرایط خیلی سختی قرار داده بود. از آن طرف عوامل بیماری خطرناک H5N6 وارد کشور شد. آن هم چون بیماری مشترک بین انسان و پرندگان است، میتوانست فاجعه ایجاد کند. شما تصور کنید H5N6 در بوجاق گیلان در نطفه کنترل شد که این نقطه قوت سازمان بود؛ کمااینکه مثل H5N8 کشور را درگیر نکرد و اپیدمی خطرناکی ایجاد نشد.
حکیم مهر: شما روز اولی که رئیس سازمان شدید، یک نشست خبری برگزار کردید و در آن نشست به خبرنگاران گفتید که اصل تفویض اختیار را انجام میدهید. آیا این مهم را انجام دادید؟
بله، من در بدو ورودم به سازمان این حرف را زدم. یکی دیگر از نقاط ضعف مهم ما این بود که تفویض اختیار به نحو مطلوب انجام نشده بود. تفویض اختیار دو شکل دارد؛ یکی واگذاری امور به بخش خصوصی و دیگری تفویض اختیار درون سیستمی. به این شکل که رئیس سازمان به معاونین، آنها به مدیران کل ستاد و آنها به مدیران کل استانی و آنها به روسای شبکه های دامپزشکی اختیارات را تفویض میکنند. این مسیر در گذشته یک مقدار قائم به ذات بود و هر مسئولی به تنهایی میخواست که همه کارها را انجام دهد که قطعا انجام نمیشد. به هر حال هر شخص در شبانهروز ۲۴ ساعت زمان دارد و نه بیشتر، لذا به این تفویض اختیارات نیاز بود که شکر خدا در این مدت به خوبی انجام شد.
حکیم مهر: سهم سازمان نظام دامپزشکی از این تفویض اختیار چقدر بود؟
برابر با قانون ما باید خیلی از اختیارات خود را به بخش خصوصی واگذار کنیم که نظام دامپزشکی هم جزیی از بخش خصوصی است. طی این ۲ سال و نیم، بیشتر از دو دهه گذشته تفویض اختیار به نظام دامپزشکی انجام شده است. از آن مهمتر اینکه بخش خصوصی شامل مردم و تشکلها هم هست. ورود تشکلها در فرایند تصمیمگیری سازمان دامپزشکی طی ۲ سال و نیم گذشته، اصلا قابل مقایسه با قبل از آن نیست. این واگذاری امور به مردم یا تشکلها و مداخلات در تصمیمگیریها بود که کمک کرد تا نقاط ضعف را پوشش دهیم. تفویض اختیار باعث شد که در حوزه بهداشتی، تشخیصی و نظارتی، دست و بال ما بازتر شود و ذینفعان در جغرافیایی که تولید انجام میدادند، به خواسته خود برسند. این مساله در حوزه مرزی و مباحث مهم صادرات و واردات نیز کمک زیادی به تولید کشور میکند. انتخاب نام جهش تولید از سوی مقام معظم رهبری برای سال، به معنای کاهش واردات و افزایش صادرات محصولات دامی است. این مهم را ما از ۲ سال پیش شروع کردیم. یکی از شاخصهای تفویض اختیار همین است که در حوزههای مرزی، نهادههای وارداتی که موضوع پشتیبانی تولید را برعهده دارند، به موقع انجام شود و به دست مصرف کننده که تولید کننده است برسد و از آن طرف محصولات دامی خصوصا در حوزه لبنیات صادرات بهتری داشته باشد. کمااینکه سال گذشته حجم بالایی صادرات محصولات لبنی و دیگر فراوردههای خام دامی چه خوراکی چه غیر خوراکی صورت گرفته است. پس ما با تفویض اختیار در جغرافیای مختلف کشور توانستیم نقاط ضعفی را که برای تولیدکننده مشمول گذر زمان میشد، حل کنیم و تولید کننده به خواسته خود که دریافت پروانه و دسترسی به نهاده بود، برسد.
این موضوع یک اتفاق مبارک دیگر را در سازمان دامپزشکی رقم زد و آن این بود که بنده به عنوان خادم مردم در سازمان دامپزشکی و خدمتگزار همکاران خودم و همه ذینفعان و رسانهها، زمان بیشتری به دست آوردم. کاهش کارهایی که به دوش من بود، کمک زیادی به پیشبرد اهداف کرد. البته نباید سوء برداشت شود که همه کارها در حوزههای مختلف بهداشتی، تشخیصی و نظارتی را رئیس سازمان دامپزشکی انجام داده است. در فصول و دهههای مختلف، رؤسای محترم سازمان دامپزشکی به فراخور زمان و مکان زحمات زیادی کشیدند.
تیم سازمان دامپزشکی طی ۲ سال و نیم گذشته با کارهایی که انجام داد، مشخصا نقاط ضعف را پررنگتر دید. همه همکاران عزیزم در طول بیش از ۱۰۰ سالی که از عمر سازمان دامپزشکی میگذرد، زحماتی کشیدند که الان میتوانیم بگوییم سازمان در حوزه بیماریهای مشترک انسان و دام در شرایط کنترل بیماران در طول یک قرن گذشته بسیار خوب عمل کرده است. ما در حوزههای تولید از نظر کمی و کیفی بسیار موفق بودیم. مدیریت بهداشتی در دل مدیریت تولید توانسته خود را در جایگاهی که حق او بوده قرار بدهد و این به مدیریت بازار کمک کرده است. این مسائل در این دوره ۲ سال و نیم خیلی پررنگ تر بوده است. رفیعیپور که خادم این عزیزان بوده، در این ۲ سال و نیم گذشته فرصت پیدا کرد که شخصاً برای رفع یک قسمت از نقاط ضعف تلاش کند.
حکیم مهر: آنچه از عملکرد شما مشهود است، بهبود روابط بین سازمان دامپزشکی و سازمان نظام دامپزشکی است. ارزیابی شما از این ارتباط چیست؟
در گذشته همکاریهای بین بخشی در آن سطحی که لازم بود، اتفاق نمیافتاد و شاید گاهی در تقابل و تضارب هم بودیم؛ چه با دستگاههای متناظر و همصنف خودمان و چه با دیگر دستگاههایی که میتوانند به سازمان دامپزشکی کمک کنند. سازمان دامپزشکی دستگاه حاکمیتی است که با همه ارکان نظام، اعم از سیاسی، امنیتی، بهداشتی، خدماتی، فرهنگی، اقتصادی و... ارتباط دارد اما در گذشته، همکاری بین بخشی ما در این سطحی که در ۲ سال و نیم گذشته داشتیم، رقم نخورده بود. در این مسیر، اقدامات خوب معاونین سازمان و مدیران کل و دیگر افراد بخش خصوصی نظیر نظام دامپزشکی خیلی به کمک ما آمد و آنها کارهایی را میکردند که من فرصت پیدا میکردم تا از تقابل و تضارب عبور کنیم.
اگر به چند سال قبل نگاه کنید و رابطه بین سازمان دامپزشکی و نظام دامپزشکی را در نظر بگیرید، خواهید فهمید که این دو الان یک خانواده هستند. اگر به رابطهی سازمان دامپزشکی با معاونت امور دام و سایر معاونتهای وزارت جهاد کشاورزی نگاه کنید، همین نتیجه را میگیرید. رابطه ما در خیلی از مسائل باید با معاونت باغبانی و زراعت هم سطح معاونت امور دام باشد. وقتی میگوییم کود مرغی یک معضل است که میتواند خطرات زیادی در انتقال بیماریهای طیور و بیماریهای مشترک بین انسان و پرندگان ایجاد کند، یکی از جاهایی که میتواند به ما کمک کند، معاونت باغبانی و زراعت است، چون آنها مصرفکننده کود هستند. اگر آنها در کنار معاونت امور دام به ما کمک کنند و هیچ محصول یا فرآوردهای به اسم فضولات دامی یا طیور یا کود دامی بدون مجوز وارد هیچ مزرعهای نشود، بسیاری از این مشکلات حل میشود.
همچنین طی دو سال و نیم گذشته توفیق داشتم که برای کمک به سازمان دامپزشکی، دیدارهایی را در سطح وزرای مختلف هیات دولت داشته باشم. در این زمینه چندین بار با دکتر ستاری معاونت علمی و فناوری رئیس جمهور دیدار داشتم و با ایشان در حوزه همکاریهای بین بخشی تفاهمنامه امضا کردیم. خیلی کارها را پیش بردیم تا به پیشبرد اهداف کمک کنیم. در حوزه امور آموزشی و مباحث مرتبط با ورودیهای دانشگاهها توقیق داشتم که با دکتر غلامی وزیر علوم دیدار داشته باشم. در حوزههای کاری مربوط به قرنطینه و مرزی با دکتر اسلامی وزیر راه و شهرسازی دیدار داشتم. در حوزه محیط زیست چندین دیدار با معاون محترم رئیس جمهور و رئيس سازمان حفاظت از محیط زیست جلسه داشتم و رابطههای ما منجر به اتفاق مبارک شناسایی و کنترل بحران ناشناخته میانکاله بود. خیلی از بیماریهایی که در حیات وحش تحت کنترل هستند، با این رابطهها اتفاق افتاد. بنده توفیق داشتم در حوزه اعتبارات و مباحث مرتبط با حوزه توسعهای معاونت توسعه با دکتر دژپسند وزیر اقتصاد و دکتر انصاری معاون محترم رئیس جمهور و رئیس سازمان اداری استخدامی دیدار داشته باشم.
حکیم مهر: یکی دیگر از وعدههای حضرتعالی در روزهای ابتدایی ریاست، اصلاح یا حذف دستورالعملها یا بخشنامههای مزاحم تولید بود. در این حوزه چه کردید؟
اگر صحبتهای مقام معظم رهبری و سه وزیری را که طی همین ۲ سال و نیم تجربه کردیم، مورد توجه قرار دهید، به اهمیت تولید پی میبرید. مقام معظم رهبری جمله مهمی گفتند که در سیستمهای اداری به جای هفت خوان، ۷۰ خوان وجود دارد. این مساله نهتنها کمکی به تولید نمیکند، بلکه قطعاً مانع تولید است. لذا توجه به این معضل را از ۲ سال و نیم پیش شروع کردیم و تغییرات و اصلاح دستورالعملها را استارت زدیم تا به پیشبرد اهداف تولید و سرعت دادن به آن کمک کرده باشیم.
حکیم مهر: دقیقاً چه کردید؟
ما روی مباحث پایهای دست گذاشتیم. مثلا تغییر دستورالعملها منجر شد به صدور طرحهای ملی کشور. مثلا طرح ملی ارتقای کیفیت بهداشتی مرغ یا تخممرغ، طرح ملی سالمونلا، نیوکاسل و آنفلوانزای فوق حاد پرندگان که همه این طرحها زاییده تفکر تفویض اختیار، برونسپاری و اصلاح دستورالعملها بود. در طرح ملی سالمونلا یا نیوکاسل یا بروسلوز کارهایی که انجام شده میلیاردها تومان به بحث اعتبارات سازمان کمک کرده، به گونهای که هزینههای ما کم و نتیجه بهداشتی آن بیشتر شده است و با کاهش اپیدمیهای بیماری مواجه بودیم.
نکته مهم دیگر اینکه در دو دهه گذشته هر سال بین ۴۰ تا ۷۰ میلیارد تومان به موسسه رازی بدهی داشتیم و امسال اولین سالی است که بدهی ما به موسسه صفر شده است. این یک نقطه ضعف بود. زمانی اعتبار ما کافی نبود و پول کافی نداشتیم که به موسسه بدهیم و ممکن بود موسسه هم در تهیه مواد اولیه و تولید دچار مشکل شود که در این صورت ما با کمبود واکسن گرفتار میشدیم. به هر شکل موسسه چون یک دستگاه حاکمیتی است، وظیفه داشت که تولید کند و تولید را در اختیار ما قرار دهد اما هیچ وقت آن اندازهای که ما میخواستیم انجام نمیشد. برای اولین بار در سال ۹۸ بدهیهای ۲ دهه گذشته که همیشه تکرار و به سال بعد منتقل می شد، صفر کردیم.
حکیم مهر: از این پس چه میکنید؟
من عضو خانواده دامپزشکی بودم و خواهم بود و هر جا باشم به نفع سازمان دامپزشکی تلاش خواهم کرد. دامپزشکی سازمانی است که مسئولیت مهم آن، بار چند وزارتخانه را به دوش میکشد. بار وزارت بهداشت را در حوزه بیماریهای مشترک بین انسان و دام، بار وزارت جهاد کشاوری را در بحث امنیت غذایی و حتی بار وزارت راه و شهرسازی را در بحث قرنطینههای مرزی و... سازمان دامپزشکی در حد یک وزارتخانه کارهای واردات و صادرات را انجام میدهد. مسئولیت دارد و باید پاسخگو باشد. همچنین در حوزه حیات وحش مسئولیتهای زیادی به عهده سازمان دامپزشکی است. در حوزه وزارت ورزش و جوانان نیز درخصوص مباحث مرتبط با اسب، سازمان دامپزشکی کارهای بزرگی انجام میدهد.
من همیشه یک مثال میزنم و آن اینکه امروز که من با شما صحبت میکنم، صدها عامل بیماری شبیه کرونا در دنیا فعال هستند. ولی فقط یک عامل طغیان کرد و دنیا را به این روز انداخت. همه این عوامل تحت کنترل دامپزشکی ایران و دنیاست. لذا اینکه میگویم باید به اندازه چند وزارتخانه کار کنیم، همین است.
حکیم مهر: آیا در این مدت قریب به ۳ سال، کاری هم بود که بخواهید انجام دهید اما فرصت انجام آن را پیدا نکرده باشید؟
ما واگذاریها را انجام دادیم و حالا نیاز داریم به عنوان سازمان دامپزشکی و حاکمیت، سیاستگذار و ناظر باشیم. این کار را باید نیروی انسانی انجام دهد. من پیگیر یک کار بزرگ بودم تا بتوانم بیش از ۲۹۰۰ نفر نیرویی که برابر با خروجیهای سازمان است، در مسئولیت نظارتی جذب کنم که این هنوز محقق نشده است. سال قبل هر طور که بود بالاخره توانستیم مجوز استخدام ۵۰۰ نفر را بگیریم و امیدوارم که سازمان اداری استخدامی در سال ۹۹ مجوز جذب بیش از ۲ هزار نفر دیگر را در اختیار سازمان دامپزشکی قرار دهد تا بتوانیم این بخشی را که خیلی دوست داشتم محقق شود، عملیاتی شود.
حکیم مهر: رئیس جدید سازمان دامپزشکی کشور، معاون حضرتعالی بوده است. چه توصیهای برای جناب آقای دکتر ماکنعلی دارید؟
ما همه موفقیتها را مدیون یک خصلت در سازمان دامپزشکی بودیم و آن اینکه مکملهای خوبی برای هم بودیم. با معاونین و مدیران کل یک دوره خیلی شیرین را گذراندیم و خیلی همدیگر را تکمیل میکردیم. چون مکمل خوب هم بودیم قطعاً هنوز هم میتوانیم یکدیگر را در پیشبرد اهداف کمک کنیم و همان مکمل بودن را هم با قوت داشته باشیم.
چند روز پیش هم که با دکتر ماکنعلی صحبت میکردم، به این نتیجه رسیدیم که همین اتفاق خواهد افتاد و تیم سازمان دامپزشکی و بنده بهعنوان مشاور وزیر باز هم در کنار دوستان هستیم. من و دکتر ماکنعلی مکمل هم هستیم و شما نگران پیشبرد اهداف سازمان نباشید. سازمان مثل گذشته و با همان قدرت پیش خواهد رفت. قطعا دکتر ماکنعلی همان رویهای را که خود ایشان هم به آن معتقد است مبنیبر واگذاری امور به بخش خصوصی و مداخله تشکلها در تصمیمگیریها و رسانهای بودن، پیش خواهند برد. اینکه ما خودمان را در اختیار رسانهها قرار دهیم تا ما را ارزیابی و نقد کنند، میتواند بهترین مسیری باشد که دکتر ماکنعلی پیش ببرد.
حکیم مهر: به عملکرد خود در زمان ریاست بر سازمان دامپزشکی کشور، چه نمرهای میدهید؟
دفعات قبل در پاسخ به این سوال رسماً عدد میگفتم، اما الان خواهش میکنم که این سوال را از ذینفعان و تشکلها، خبرنگاران و نمایندگان مجلس سوال کنید. این سه گروه هر قضاوتی را که در مورد عملکرد من کنند، من قبول دارم.
حکیم مهر: بهعنوان حرف آخر...
از حکیم مهر که همیشه در انعکاس اخبار پیشقدم بوده و همه رسانهها تشکر میکنم. همچنین از همین تریبون اعلام میکنم که حاضرم در خصوص هر انتقادی نسبت به عملکردم، پاسخگو باشم.
حکیم مهر: آرزوی موفقیت برای شما داریم.
توضیح حکیم مهر: بخش اول گفتوگوی اختصاصی حکیم مهر با جناب آقای «دکتر علیرضا رفیعیپور» رئیس سابق سازمان دامپزشکی کشور که پیش از انتصاب ایشان به سمت مدیرکل دفتر محیط زیست و سلامت غذای وزارت جهاد کشاورزی صورت گرفته بود، تقدیم شما همراهان گرامی شد.
بخش دوم گفتوگوی اختصاصی حکیم مهر با دکتر رفیعیپور که پس از انتصاب ایشان به سمت مدیرکل دفتر محیط زیست و سلامت غذای وزارت جهاد کشاورزی صورت گرفته است، بزودی تقدیم شما عزیزان خواهد گردید.
كاشكي يك كمي هم ازبيماريهاي دامي و طيور مانند لمبي اسكين تب برفكي بروسلوز سوال كني