جواز کاربرد سگ و مجاز بودن نژاد آن باید در کمیته‌ای متشکل از سازمان دامپزشکی، وزارت بهداشت و سازمان حفاظت محیط زیست تعیین شود

حکیم مهر: پژوهشگر ارشد مرکز پژوهش‌های مجلس با بیان اینکه در جوامع غربی و عربی سگ گردانی و تردد آن در اماکن عمومی ممنوع است اما در ایران قوانینی در این حوزه نداریم خواستار اقدام فوری در این حوزه شد و گفت: متاسفانه مافیا، پشت پرده واردات سگ و تبلیغ و ترویج آن در فضای مجازی قرار دارد.

به گزارش حکیم مهر به نقل از فارس، چند سالی است که سگ‌گردانی وخرید و فروش سگ رواج پیدا کرده به طوری که این امر آرامش و آسایش را از شهروندان گرفته‌اند؛ دیگر نمی‌توان به راحتی در پارک‌ها و معابر عمومی حاضر شد. چرا که بعضا موجب وحشت کودکان شده و حتی امکان گاز گرفتگی و حمله از جانب سگ‌ها وجود دارد.

همچنین علاوه بر آن حضور سگ در اماکن عمومی مانند پیاده‌روها، پارک و ... موجب انتقال بیماری است و از نظر شرعی نیز سگ نجس است.ضمن اینکه می‌تواند موجب بر هم خوردن آرامش روانی خانوارها شوند. حضور سگ در اماکن عمومی چه باقلاده و چه بدون قلاده خطرناک و آسیب زننده است.

برای بررسی این موضوع با «دکتر رضا مستمع» پژوهشگر ارشد مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی گفت‌وگو کردیم.

وی با بیان اینکه لایحه و یا طرح جداگانه‌ای درباره سگ گردانی نداریم و با وجود برخی قوانین قبلی که برخی موارد ناقص است و باید آنرا با توجه به شرایط جامعه بروز کرد خواستار ورود جدی مجلس و دولت با توجه به حوادث اخیری که منجر به مصدوم شدن تعدادی کودک و نوجوان شده است شد و گفت که در خیلی از کشورها از جمله جوامع غربی قوانین ویژه سگ گردانی با مجوزهای متعدد سلامتی و آزمایشگاهی و ... وجود دارد و حتی جرایم سنگینی هم برای صاحب سگ دارند. 

مستمع همچنین می‌افزاید که در آمریکا، انگلیس، فرانسه، امارات، قطر، بحرین و ... منع تردد سگ در اماکن، سواحل، مراکز خرید وجود دارد در حالی که این منع در ایران وجود ندارد و اخیرا هم شورای شهر تهران مصوب کرده که سگ گردانی فقط در محل بازی کودکان در بوستان مجاز است و عملا با این کار تردد سگ در پارک‌ها و بوستان مجاز دانسته شده و گویا عده‌ای به دنبال قبح زدایی سگ گردانی در جامعه هستند. 

متن کامل گفت‌وگوی رضا مستمع پژوهشگر ارشد مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی با خبرنگار پارلمانی خبرگزاری فارس به شرح ذیل است: 

فارس: موضوع سگ‌گردانی چند وقتی است جامعه را نگران کرده و خانواده‌ها هنگام خروج از منزل و حضور در پارک‌ها و تفرجگاه دغدغه روبه‌رو شدن با سگ و به خطر افتادن امنیت شان را دارند چرا قوانینی در این زمینه وجود ندارد؟

مستمع: نباید ما عنوان حیوان خانگی را به رسمیت بشناسیم که برخی‌ها از آن برای توجیه سگ‌گردانی استفاده کنند؛ عنوانی که شاید نزدیک به آن باشد حیوان همراه است؛ حیوان خانگی اصطلاحی که در فرهنگ تمدنی غرب رواج دارد و حیوان خانگی با توجه به کاربردی که در آن جوامع دارد تعریف می‌شود که عموماً در آنجا از سگ، گربه، ماکیان و آبزیان استفاده می‌شود.

** نباید سگ داشتن پرستیژ محسوب شود

کارکرد سگ در جامعه غربی به منظور پر کردن خلاء تنهایی است؛ در جامعه غربی برخی افراد از تشکیل خانواده سرباز می‌زنند و همچنین به جای داشتن همسر و خانواده و فرزند به نگهداری حیوان خانگی و غالباً سگ روی می‌آورند. اما در کشور ما این اصطلاح چندان مناسب نیست استفاده کنیم زیرا در انگاره‌های دینی و مذهبی استفاده از حیوان خانگی خیلی مصطلح نبوده است ضمن اینکه با توجه به فرهنگ حاکم بر خانواده ایرانی نوع همراهی این خانوارها با حیوان خانگی کاملاً متفاوت با غربی‌ها است و تاریخ نشان داده ایرانی‌ها بیشتر به حیوانات اهلی در کنار خانواده‌ها توجه داشته و با هم زندگی می‌کردند.

مسئله‌ای که جدیداً با موضوع سگ گردانی حادث شده است ناظر به بعد اجتماعی است که بدواً مخصوص طبقه مرفه جامعه بوده است و اگر در غرب هر فردی که احساس تنهایی می‌کند بدون این فرض که نگهداری سگ چه مقدار هزینه دارد کاربردهایی هم دارد اما در کشور ما اگر به دو دهه پیش بازگردیم متوجه می‌شویم که طبقه مرفه در ایران در ابتدا سگ نگهداری می‌کردند اما در دهه اخیر و سال‌های اخیر سگ داشتن وجه تمایزی برای خانوارها شده است و به یک پرستیژ اجتماعی تبدیل شده است و خانوارهایی که در زمره طبقه متوسط جامعه هستند برای اینکه خود را شبیه طبقه مرفه کنند تمایل به انتخاب سگ و زندگی با آن را دارند. یعنی این کار یک کارکرد و وجه تمایزبخشی به برخی خانوارهایی است که سگ دارند.

سگ داشتن متأسفانه به عنوان مظهر نمایشی مشخص می‌شود لذا در این تعریف نگهداری از سگ در کشور ما دلالت بر طبقه‌ای پیدا کرده است نه ناظر به بعد تنهایی و پر کردن خلاء عاطفی در زندگی افراد. 

** حوادث متعدد حملات سگ به خانواده‌ها

نگهداری از سگ با توجه به ویژگی‌های رفتاری آن حیوان ممکن است که علاقه به وجود آورد که من منکر این موضوع نیستم. 

نحوه مواجهه قانون‌گذار با پدیده نوظهور سگ گردانی هم قابل توجه است. اصل برای ما شرع است که این موضوع را مشخص کرده است و به صورت مشخص شرع اعلام کرده که سگ حیوان نجس‌العین است و حرمت شرعی دارد اما دو وجهه فرعی دیگر هم دارد که به مسئله تعامل با حیوان همراه به ویژه سگ بازمی‌گردد و دفاع از حقوق انسان در برابر حیوانات هم از اهمیت بالایی برخوردار است. این در حالی است که حوادث مختلفی در چند سال اخیر از حملات سگ به انسان رخ داده است. مانند حمله سگ به یک دختر بچه در لواسان و همه سگ به یک خانم باردار در اصفهان تنها بخشی از این حوادث است.

بحث بهداشت محیط و بیماری‌های قابل انتقال بین انسان و حیوان هم در موضوع سگ از دیگر وجوه‌ است.

وجهه دیگر این موضوع دفاع از حقوق خود حیوان است در چند سال اخیر در رسانه‌ها شیوه امحای نامناسب توسط شهرداری در مورد سگ و یا آزار رساندن به حیوان و به ویژه سگ‌ها و حتی به آتش کشیدن آن و برخی مصادیق دیگر از دیگر وجوهات فرعی است. 

فارس: سوابقی از پیگیری‌های مجلس در این باره وجود دارد؟ به نظر می‌رسد که طرح‌هایی درباره این موضوع بوده خیلی کامل نبوده و به همین دلیل در صحن علنی بررسی نشده و تبدیل به قانون شود 

مستمع:‌ قانون‌گذار تلاش کرده در ادوار مختلف مجلس طرح‌هایی را به صحن  علنی ارائه کند و با اینکه دولت‌ها تلاش کردند تا لوایحی را تدوین کنند اما لایحه مشخصی در  این زمینه اعلام وصول نشده است.

** سال 89 اولین طرح ضد سگ گردانی در مجلس

اولین طرح مجلس که به موضوع سگ گردانی اختصاص پیدا کرده است در سال 1389 به شماره ثبت 511 در قالب الحاق یک ماده به قانون مجازات اسلامی اعلام وصول شد که یک ماده واحده و یک تبصره دارد که مبنا و پایه این طرح ممنوعیت نگهداری و گرداندن حیوانات خطرناک و حیواناتی که برای سلامتی عموم مضر بوده و یا نجس‌العین هستند از قبیل سگ در اماکن و معابر عمومی و وسایل نقلیه عمومی ممنوع شده و مرتکب شونده هم به جزای نقدی و ضبط حیوان محکوم شده است.

در مورد نگهداری حیوانات در آپارتمان‌ها هم صحبت شده است و اعلام شده که چنانچه موجب نارضایتی هر کدام از ساکنان شود ممنوعیت نگهداری دارد ولی ضمانت اجرایی برای این ممنوعیت اعلام نشده است؛ در مقدمه توجیهی این طرح هم دقیقاً مقابله با روند فزاینده سگ‌ گردانی در معابر و نگهداری آنان در آپارتمان‌ها در شهرهای بزرگ عنوان شده است که نمایندگان را مجاب با ارائه این طرح کرده است.

**جرم‌انگاری علیه صاحب سگ مزاحم همسایه

در سال 1393 هم همین طرح با افزودن یکسری تبصره‌ها و تکامل آن با عنوان الحاق یک ماده به قانون مجازات اسلامی به شماره ثبت 523 مطرح شد که این موضوع هم مانند طرح قبلی مسکوت ماند؛ دقیقاً عنوان این طرح و مفاد آن هم همین موضوع بود که طرح اینگونه شروع می‌شود که هر کسی به گرداندن یا بازی کردن حیواناتی از قبیل سگ و میمون که گرداندن آنها در انظار و اماکن عمومی و معابر به فرهنگ اسلامی و یا سلامت و آرامش اطرافیان به ویژه زنان و کودکان آسیب می‌رساند مرتکب شوند بایستی جرایمی را متحمل شود؛ برای این موضوع ضمانت اجرا وجود دارد که هم جزای نقدی و هم ضبط حیوان و حتی بحث رسانه‌ای و تبلیغی و ترویجی هم مطرح شده است. علت اینکه این طرح هم مسکوت مانده است فکر می‌کنم به درج عناوینی مانند نجس‌العین و یا حرمت شرعی نگهداری از سگ که به شکلی خیلی مبرز بیان شده باز می‌گردد و به همین دلیل به جایی نرسیده است.

فارغ از مسئله سگ گردانی اتفاقات نامناسبی که درباره امحای نامناسب سگ توسط شهرداری و برخی افراد رخ داده است مجلس دهم را بر آن داشت طرحی به شماره ثبت 655 که فکر می‌کنم حدود سال 97 تدوین شده و مربوط به ممنوعیت حیوان‌آزاری است به صحن علنی مجلس ارائه شده که در مقدمه توجیهی این طرح آمده است که حمایت از حیوانات مورد توجه آموزه‌های اخلاقی و دینی بوده و آسیب رساندن به آنها به موجب فصل 25 از کتاب پنجم تعزیرات مجازات بازدارنده قانون مجازات اسلامی جرم انگاری شده است؛ با وجود اینکه دو ماده 679 و 680 از قانون مجازات اسلامی بحث امحای حیوان دارای صاحب جرم‌انگاری شده است اما این طرح هم نارسا بوده و بازدارندگی کامل را نداشت و مصادیق حیوان‌آزاری را هم بیان نکرده است.

** ورود مجلس به مصادیق حیوان آزاری 

در ماده یک این طرح آمده است که حیوان آزاری به هر شیوه و با هر انگیزه‌ای ممنوع است و در ماده 2 هم کار خوبی انجام شده است که مصادیق حیوان‌آزاری را مشخص کرده که عبارت بود از ضرب و شتم، شکنجه، مجروح کردن عمدی، جراحی‌های غیر ضروری، مثله کردن، ربودن، زندانی‌ کردن، رها کردن حیوان و هر نوع سوءاستفاده و بهره‌کشی نامتعارف، جنگ انداختن، نسل‌کُشی، به کار گرفتن خارج از عرف و یا استفاده خارج از توان جرم‌انگاری شده است و مجازات درجه 6 که شامل حبس و جزای نقدی است را در نظر گرفته است. همچنین در مواد دیگر بحث‌های تبلیغی، ترویجی و جلوگیری از حیوان‌‌آزاری را مطرح کرده است اما ایراد کلی به کلیات و جزئیات و عدم جامعیت طرح وجود داشته و ایراد اصلی به این طرح هم آن است که از یک موضوع فرعی و جانبی به موضوع حیوانات همراه ورود کرده است که همان بحث حیوان‌آزاری است و در مجموع باعث شد که طرح مسکوت بماند.

یکی دیگر از علت‌هایی که این طرح به سرانجام نرسیده بود آن است که این طرح یک برداشت ناقص از پیش‌نویس لایحه‌ای بود که در دولت در حال تدوین بود که نام این لایحه، لایحه تشکیل سازمان حمایت از حیوانات بود که این لایحه در دولت آقای روحانی در حال تدوین بود. در طرح مذکور بخش‌هایی از پیش‌نویس آن لایحه که مصادیق حیوان‌آزاری را داشت جدا کرده و در قالب طرح ارائه کردند و چون این لایحه ارائه نشده بود نمایندگان خواستار آن بودند که با ارائه طرحی خاص تلاش کنند اقدامی را انجام دهند.

ضرورت قانون‌گذاری درباره نحوه ارتباط با  حیوانات همراه کاملاً مشخص است؛ حیوان با توجه به تطور تاریخی که در خصوص هم‌نشینی با انسان داشته است کاربری‌هایش هم تغییر کرده این در حالی است که روزگاری یک حیوان، حیوان کار است و روزگار دیگری حیوان صنعتی، حیوان همراه، حیوان بازیگر و حیوان نظامی؛ طبیعتاً با توجه به این ابعاد تعاملی قوانین متعددی هم وضع شده است.

برخی از قوانینی که احصا شده  است به قبل از پیروزی انقلاب اسلامی بازمی‌‌گردد؛ مانند مفادی از قانون مدنی که درباره مالکیت حیوان صحبت می‌کند و به بحث معاملات حیوان هم ورود کرده است.

در قانون مجازات اسلامی در سال 92 بحث آسیب‌ رساندن به دیگران و یا آسیب رساندن به خود حیوان هم مورد توجه قانون‌گذار قرار گرفته است.

** نباید به شکار مشروعیت داد زیرا شکارچی بیمار است

قانون حفاظت، بهسازی و محیط سازی که تدوین شده در سال 1353 است سازمان حفاظت محیط زیست را مسئول حفاظت از حیوانات وحشی معرفی می‌کند.

قانون شکار و صید هم متعلق به سال 1346 که بیش از 50 سال از تدوین این قانون می‌گذرد و تقریباً اصلاح جزئی درباره این قانون شکل نگرفته است؛ این قانون نیازمند اصلاح است زیرا ما تا وقتی که شکار را به رسمیت بشناسیم نمی‌توانیم درباره دفاع از حقوق حیوانات صحبت کنیم و اگر به پیشینه تاریخی هم نگاه کنیم متوجه می‌شویم روزگاری انسان برای تأمین نیازهای اولیه خودش دست به شکار می‌زد ولی به نظر من در حال حاضر شکار کردن یک جور تفریح در حالت خوش‌بینانه و در حالت بدبینانه هم یک جور بیماری است. همانطور که می‌توانیم به معتاد به عنوان یک بیمار نگاه کنیم به شکارچی هم می‌توانیم عنوان بیمار را بدهیم. البته نباید در جمهوری اسلامی به شکار مشروعیت دارد.

فارس: به نظر می‌رسد که با وجود چند قانون مصوب در سال‌های مختلف که قبل از انقلاب و بعد از انقلاب تصویب شده و همچنین طرح‌های مختلف در مجلس، مسئولین برای برخورد با پدیده سگ‌ گردانی دچار تزلزل هستند آیا این حرف را قبول دارید؟

مستمع:‌ هدف از اینکه قوانین را احصا کردم آن بود که با اقدامات قانون‌گذاری در این زمینه آشنا شویم. در یکی از تبصره‌های آیین‌نامه قانون تملک آپارتمان‌ها آمده است که بحث تردد حیوان در مشاعات ممنوع است و وقتی قوانین در جداول احصا شود مشاهده می‌کنیم در ابعاد تعاملی مانند حیوان کارکردهای صنعتی، آزمایشگاهی، اهلی، غیراهلی و قوانین مختلف درباره اقلیم و زندگی حیوانات مانند حضور آنها در شهر و روستاها، محیط زیست، باغ‌وحش، آپارتمان‌ها و اماکن عمومی ذی‌نفعان حقوقی و حقیقی یا کاربرد و کاربری آنها و نگهداری، حمل و تردد و خرید و فروش قوانین وجود دارد اما در مورد حیوانات همراه که اصطلاح جدیدی است متأسفانه درباره اقلیم ذی‌نفعان، قانون و مقررات مشخصی وجود ندارد که بتوان به آن استناد کرد. لذا خلاء قانونی وجود دارد زیرا یک معضل اجتماعی جدید و نو است. 

فارس:‌ چه کسی برای قانون مقررات جدید باید ورود کند؟ مجلس، دولت، شوراهای شهر و روستا؟

مستمع:‌ قطعاً مجلس شورای اسلامی به عنوان رکن اصلی قانون‌گذار در این زمینه بایستی ورود کند اما دلیل نمی‌شود که دولت نتواند ورود کند و یا شوراها هم در این زمینه هم ورودی نداشته باشند؛ شوراهای شهر می‌توانند در حیطه شهر و یا شوراهای روستا در حیطه روستا مصوباتی داشته باشند.

** نبود قوانین بازدارنده سگ گردانی

حیطه روستا هم‌اکنون به موضوعاتی مانند ویلاسازی و ویلاداری ورود کرده که در آنجا سگ گردانی و سگ چرانی مسئله است که حمله یک سگ به دختربچه در لواسان مصادیقی از این موضوع است.

قوانینی که وجود دارد بازدارندگی کامل درباره سگ گردانی را ندارد و ممکن است درباره حمله سگ و یا آزار رساندن به سگ در قانون مجازات اسلامی مفادی باشد این در حالی است که به نظر می‌رسد که حتماً باید حادثه‌ای رخ دهد تا قانون بتواند ورود کند. متأسفانه قانون مشخصی وجود ندارد که در آن وظایف دستگاه‌ها و تکلیف صاحب سگ را مشخص کرده باشد و یا حتی نوع و نژاد سگ مجاز و کاربری آن را تعیین کرده باشد.

مهم‌ترین قانون در این زمینه قانون مجازات اسلامی است که به آن استناد می‌شود و مواد و مفاد آن مانند ماده 501 که اعلام کرده اگر کسی به روی شخصی سلاح بکشد و یا حیوانی مانند سگ را به سوی او برانگیزد و هر کار دیگری که موجب هراس او شود جرم‌انگاری محسوب می‌شود.

** کتاب قانون سگ در آمریکا وجود دارد

در ماده 512 قانون مجازات اسلامی هم آمده است هرگاه شخصی در محل‌هایی که توقف در آنجا مجاز نیست، توقف کرده و یا حیوانی را مستقر کند و چنانچه فردی آسیب ببیند و یا لغزش داشته و یا فوت کرده و خسارت ببیند مسئول آن، صاحب حیوان است.

مواد دیگری در این قانون مانند ماده 522 و 523 هم در این باره موضوعاتی را مشخص کرده که البته این موارد ناظر به دو بعد فرعی است که من پیش‌تر گفته بودم و درباره حمایت از حیوان و دفاع از حقوق انسان در برابر حیوان است. این در حالی است که تکالیف دستگاه‌ها و نهادهای مربوطه را مشخص نکرده یا اینکه مبنای فکری نگهداری از حیوان در غرب با کشور ما متفاوت است اما در غرب درباره حیوان همراه قانون‌گذاری شده است.

قوانین متعددی در آمریکا، انگلیس، نروژ، سوئیس و فرانسه درباره حیوان همراه وجود دارد. به طور مثال در آمریکا کتابی درباره قانون سگ وجود دارد که در آن نحوه نگهداری از سگ و شرح مسئولیت صاحب حیوان را مشخص کرده است.

** ممنوعیت اعطای مجوز به برخی نژادهای سگ‌ در غرب

یکی از سرفصل‌های این قانون بحث اماکن است که طبق این قانون ورود سگ‌ها در برخی از اماکن مانند هتل‌ها و رستوران‌ها در غرب محدود است اما در ایران مشاهده می‌کنیم گاهی اوقات صاحب سگ با سگش وارد سوپرمارکت می‌شود در حالیکه این محل مستقیماً با خوراکی ها مرتبط است و حتی مردم هم به او اعتراض نمی‌کنند و صاحب مغازه هم چون به دنبال فروش جنس است اعتراضی نمی‌کند.

بحث قانون نژاد‌های سگ در غرب هم مهم است این در حالی است که ممنوعیت شدیدی درباره برخی نژاد‌ها وجود دارد و وقتی به هیچ عنوان مجوزی درباره برخی نژادها داده نمی‌شود مگر مصارف آزمایشگاهی و نظامی مانند «دوبرمن»‌، «ماستیف»، «ژرمن شفر» زیرا این سگ‌ها وحشی هستند و هیچگاه اهلی نمی‌شوند. این در حالی است سگی که در لواسان به دختربچه حمله کرد یکی از این نژادها بود.

حکمی هم درباره نقش قلاده در قانون سگ‌ها وجود ندارد و اینکه سگ در معابر عمومی و پارک‌ها و یا مکان‌هایی که استفاده از آن برای عموم آزاد است حق تردد بدون قلاده را ندارد و جرم‌انگاری شده و می‌توان حیوان را ضبط کرد و صاحب سگ هم جریمه شود.

** کشته شدن 2 کودک فرانسوی در اثر حمله سگ‌های آمریکایی

قانون سگ مزرعه هم در غرب وجود دارد ضمن اینکه قانون بدرفتاری با سگ هم داریم و حتی صاحب سگ نمی‌تواند به او دشنام بدهد؛ قانون جمع‌آوری فضولات سگ هم داریم و صاحب سگ مسئول حفاظت از بهداشت محیط در محل‌هایی که سگ در حال تردد است وجود دارد.

حکم صدا در قانون سگ‌ها در قوانین غرب وجود دارد و این قانون در برخی از شهرهای آمریکا وضع شده است؛ این قانون مختص سگ‌هایی است که صاحبان آن برای ساعت‌های متمادی خارج از خانه و محل کار هستند و سگ آنها پارس می‌کند و باعث آزار همسایگان می‌شود و برای بار اول به صاحب سگ تذکر کتبی داده می‌شود و دفعات بعدی مجازات‌‌های دیگری دارد.

در برخی کشورها مانند آلمان حیوانات خانگی مالیات دارند و باید صاحبان سگ این مالیات را بدهند. از کشورهایی که قوانین مشخص درباره سگ دارند می‌توان به نروژ اشاره کرد که قوانین چهل بندی در این زمینه دارند و فرانسه هم از سال 1999 قانون‌گذاری کرده و در سال 2007 آن را بازنویسی کرده است. زیرا در همان سال یک سگ آمریکایی در فرانسه دختری را به قتل رساند و به فاصله چند ماه یک دختر 10 ساله و یک دختر 19 ماهه هم طعمه سگ‌های درنده شدند که این قانون هم 200 ماده دارد. در انگلیس هم قوانین سگ جداگانه است و اخیراً هم اصلاح شده است و قوانینی هم درباره نحوه نگهداری از حیوانات و سگ وجود دارد و قانونی هم درباره رفاه حیوانات دارند.

** قوانین سختگیرانه سگ گردانی در امارات و قطر 

در برخی کشورهای اسلامی هم درباره پدیده سگ‌گردانی ضابطه‌گذاری شده مانند قطر؛ بنابر قوانین کشور قطر به طور کلی سگ‌گردانی در مکان‌های عمومی از جمله پارک‌ها و سواحل ممنوع است و در این قانون برای همراهی و پرسه زدن و راه رفتن با هر گونه حیوانات و موجودات خطرناک در مکان‌های عمومی تا سه سال حبس یا 100 هزار ریال قطر جریمه تعیین شده است. البته برای نگهداری از سگ مجاز مجوزهای سخت‌گیرانه وجود دارد و برای نگهداری سگ باید از اداره دام، شهرداری و وزارت محیط زیست مجوز بگیرد و مراحل واکسیناسیون، چکاپ، قرنطینه و گرفتن برچسب و چیپست شناسایی برای نصب را دریافت کند. 

در امارات هم قوانین سختی داریم که فصل پنجم قانون فدرال به شماره 22 در این کشور درباره تنظیم مالکیت و نگهداری حیوانات خطرناک بوده که مصوب سال 2006 است.

ماده 12 قانون مذکور تصریح می‌کند که داشتن سگ بدون اخذ مجوز از سوی مقام صالح برای هر شخصی ممنوع است؛ این قانون اخذ مجوز برای نگهداری سگ را مشروط به ثبت تمام داده‌ها و مشخصات سگ و صاحب آن و همچنین تزریق تراشه الکترونیک و سابقه واکسیناسیون برای سگ لازم است؛ نگهداری از سگ ثبت نشده یا واکسینه نشده جریمه نقدی داشته و مصادره سگ را به همراه دارد؛ در امارات هم مانند قطر برخی از نژادهای سگ مانند «ماستیف»، «استافورد شایر» و «پیت بول» ممنوع است و امکان اخذ مجوز به هیچ عنوان وجود ندارد.

** منع تردد سگ در اماکن تفریحی و تفرجگاه‌های کشورهای عربی

در امارات هم پیاده‌روی با سگ در امکان  عمومی از جمله امکان معروفی مانند نخل دبی و یا دبی مارینا ممنوع است.

در بحرین هم اخیراً مجلس نمایندگان این کشور قوانینی درباره نگهداری سگ تصویب کرده است و ماده 2 این قانون بر ممنوعیت نگهداری حیوانات خطرناک در منازل، مزارع و یا هر مکان دیگری تصریح کرده است و لیستی از حیوانات خطرناک ضمیمه این قانون است که بسیاری از نژادهای سگ هم شامل این لیست ممنوعه می‌شود. البته به این معنی نیست که نژاد سگی که در این لیست نباشد امکان نگهداری آسانی دارد بلکه باید از سازمان‌های متعدد مجوز اخذ کرده و کارت دامپزشکی الکترونیک سگ که شامل اطلاعات سلامتی و مجوزهای آن را بگیرد.

فارس: در جامعه غربی که فرهنگ سگ‌گردانی متعلق به آنها است قوانین محدود کننده زیادی برای سگ و صاحبان سگ وجود دارد که متأسفانه خیلی از ایرانیان از آن اطلاعی ندارند؛ چرا با وجود ممنوعیت‌های فراوان و قوانین سخت‌گیرانه درباره سگ در ایران چنین چیزی وجود ندارد؟

مستمع:‌ اگر ما وجه اصلی یعنی نجس‌العین بودن سگ را کنار بگذاریم در دو وجه دفاع از حقوق حیوان و دفاع از انسان در برابر حیوان، در غرب و کشورهای اسلامی قانون‌گذاری و ضابطه‌گذاری وجود دارد و مفصل در این باره بحث شده است؛ در کشور ما حتی از این منظر هم قانون‌گذار ورود نکرده که بخشی از وظایف تهیه لوایح بر عهده سازمان حفاظت محیط زیست و وزارت جهاد کشاورزی و سازمان دامپزشکی و وزارت دادگستری است ضمن اینکه غفلت تاریخی در این باره وجود دارد.

فارس:‌ شورای عالی انقلاب فرهنگی هم تعیین کننده ضوابط کلی و اصلی فرهنگ در کشور است که می‌‌توانست درباره پدیده سگ‌گردانی ورود کند؛ ولی چرا این کار را  نکرده است؟

مستمع:‌ نه تنها شورای عالی انقلاب فرهنگی بلکه باید نهادهای تصمیم‌گیر در کشور به ویژه مجلس شورای اسلامی هم در ادوار گذشته به موضوع سگ‌گردانی ورود می‌کرد ولی در مجلس قبلی به این موضوع توجهی نشد و طرح ممنوعیت حیوان آزاری به جایی نرسید ولی انتظار می‌رود در مجلس فعلی موضوع سگ‌گردانی و مقابله با آن در همه ابعاد بررسی شود. این در حالی است که در خیلی از کشورها قوانین و ضوابطی در این باره وجود دارد؛ حداقل آن است که مجلس طرحی را آماده کرده و وظایفی را برعهده دولت بگذارند همچنین شوراهای شهر و روستا هم می‌توانند در آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌ها در موضوع سگ‌گردانی به این امر بپردازند.

مرکز پژوهش‌ها همچنین مجلس شورای اسلامی خود را پیش‌قدم تعیین قوانین حیوانات همراه از جمله سگ می‌داند ولی این موضوع نافی وظایف ضابطه‌گذارانه سایر نهادهای تصمیم‌گیر و مجری در کشور نیست.

فارس: مجلس یازدهم آیا به دنبال محدودیت حیوانات همراه است یا اینکه می‌خواهد این موضوع ضابطه‌مند شود؟

مستمع:‌ اگر قانون‌گذار می‌خواهد در این زمینه ورودی داشته باشد با توجه به اینکه تجارب ناخوشایندی درباره برخی قوانین وضع شده مانند ماهواره و حجاب که ممنوعیت‌هایی را ایجاب کرده و این ممنوعیت توسط نیروهای اجتماعی و بدنه جامعه پس زده شد و مقاومت فرهنگی ایجاد کرد می‌بایست در وضع قوانین درباره سگ گردانی به جای اقدام سلبی، برخورد ایجابی داشته باشیم؛ به جای آنکه توجه بیشتری به موارد ممنوعیت داشته باشیم بایستی توجه خود را درباره موارد مجاز معطوف کنیم.

** حق شکایت همسایه علیه صاحب سگ طبق قانون آپارتمان‌ها

می‌توانیم استفاده و بهره بردن از حیوانات همراه را در کاربری‌های مختلف داشته باشیم مانند کاربری‌های صنعتی، حیوان کار و سگ آزمایشگاهی؛ حتی سگ نگهبان هم داریم ولی این موضوع نباید دستاویزی باشد که عده‌ای به نام سگ نگهبان به سمت دریافت مجوز داشتن سگ بروند. 

 ما در مورد آسیب‌شناسی قوانین و مقررات در زمینه حیوانات همراه با تأکید بر سگ‌گردانی درگیر نارسایی در قوانین نگهداری سگ هستیم و تقریباً می‌توانیم بگوییم در مورد نگهداری سگ تنها قانون مشخص آیین‌نامه اجرایی قانون تملک آپارتمان‌ها است که در آن هم به موضوع مشاعات اشاره و اعلام شده که گذاشتن اشیا و تردد حیوانات در مشاعات ممنوع است و این ممنوعیت حق شکایتی را برای همسایگان ایجاد می‌کند اما چگونگی رسیدگی و مجازت و موضوعات دیگر در این قانون دیده نشده است.

فارس: با توجه به توسعه فرهنگ آپارتمان‌نشینی به نظر می‌رسد یکی از اختلافات همسایگان درباره تردد سگ‌ها در مشاعات و آسانسورها باشد؛ اگر مجلس و یا سایر نهادهای اجتماعی در این زمینه قوانینی را وضع کنند تکلیف شاکیان مشخص است.

مستمع:‌ آیین‌نامه‌ای درباره قانون تملک آپارتمان‌ها تدوین شده است که این موضوع مربوط به سال 1347 است هرچند که در سال‌های 53 و 71 هم اصلاحاتی صورت گرفته است اما تبصره ذیل ماده 3 این آیین‌نامه عنوان کرده که گذاشتن میز و صندلی و هر نوع اشیاء دیگر و نگهداری حیوانات در قسمت‌های مشترک ممنوع است. این در حالی است وقتی حیوانی را در خانه نگهداری کنید همواره نمی‌توانیم این کار را انجام دهیم  خصوصاً سگ؛ این سگ نیاز دارد که بیرون آمده و در محیط طبیعی تردد کند هر چند که قطعاً این سگ سروصدا خواهد داشت و موضوع بهداشت محیط هم مطرح است ضمن اینکه در شرع مقدس هم موضوع مالکیت خصوصی مطرح است و نمی‌توانیم به همسایگان تأکید کرده و شرط بگذاریم که برای مثال آکواریوم ماهی نداشته باشید در حالیکه این آکواریوم ضرری برای دیگران ندارد و یا اینکه در این قانون پیگیری این موضوع را منوط به دریافت شکایت همسایگان علیه یک همسایه دیگر کنیم که این کار منجر به عریض و طویل شدن دادرسی خواهد شد.

** واردات سگ توسط مافیا و ترویج آن

عدم ممنوعیت خرید و فروش سگ در قوانین ایران هم بایستی در نظر گرفته شود. این در حالی است که ماده ۳۴۸ قانون مدنی بیانگر منع قانونی خرید و فروش سگ نیست و بازدارندگی کافی ندارد این در حالی است که ما در موضوع خرید و فروش و واردات سگ مافیا داریم و هر جا هم مافیا باشد آنها به ترویج آن فرهنگ کمک می‌کنند تا چرخه اقتصادی خود را گسترش دهند.

ما دچار خلاء قانونی در سگ‌گردانی هستیم و قوانین موجود خنثی و بی‌جهت هستند؛ قوانین موجود ناظر بر مسئله سگ‌گردانی نیست. سگ گردانی یک معضل جدید است که بایستی ضابطه‌گذاری شود.

فارس: برای تهیه طرح و قوانین آیا پیشنهاداتی از سوی مرکز پژوهش‌ها وجود دارد؟ آیا این پیشنهادات در ابعاد مختلف تهیه شده و نمایندگان از آن اطلاعی دارند؟

مستمع:‌ ما باید درباره کاربری‌ها و کارکردهای مختلف سگ و یا حیوان همراه درباره حمل، تردد، پرورش، آموزش، تربیت، خرید و فروش، واردات و صادرات سگ را صرفاً برای مشاغل نظامی، انتظامی، حفاظتی، آتش‌نشانی، هلال‌احمر، مزرعه‌دارها و موارد مصرف دامپزشکی، امداد و نجات و نگهبانی پس از اخذ مجوز از وزارت کشور، نیروی انتظامی، وزارت جهاد کشاورزی، سازمان دامپزشکی، وزارت بهداشت و سازمان حفاظت محیط زیست را مجاز کنیم.

** صدور جواز کاربرد سگ توسط ناجا، دامپزشکی، وزارت بهداشت و محیط زیست 

نحوه و چگونگی این مجوزها هم منوط به تدوین یک آیین‌نامه ظرف مدت 6 ماه است؛ بعد از اینکه این آیین‌نامه تدوین شد 6 ماه هم به دارندگان حیوانات مهلت خاصی دهیم تا آنها مجوز لازم را اخذ کنند؛ این کار باعث می‌شود که برای دریافت مجوز می‌بایست آیین‌نامه‌ای تهیه شود که در آن می‌توانیم نژادهای ممنوع را مشخص کرده و اعلام کنیم به منظور تعیین نژادهای مجاز و کاربردهای مجاز جهت صدور جواز نیروی انتظامی مؤظف است کمیته‌ای با همکاری سازمان دامپزشکی، وزارت بهداشت و سازمان حفاظت محیط زیست تشکیل دهد و به طور مستمر فهرست نژاد‌ها و کاربردهای مجاز آن را اعلام کنند و حتی می‌توانیم مانند یکی از کشورهای عربی که پیش‌تر اعلام کردم فهرست‌ نژادهای ممنوعه مانند «پیت‌بول»، «بولداگ»، «روتوایلر»، «دوبرمن»، «ماستیف» را مشخص کنیم و اعلام کنیم که این نژادها در مصادیق مجاز جایی ندارند که بخواهد آن کارگروه تعیین مصادیق کنند.

سگ‌های دارای مجوز را اعلام کنیم که بدون استفاده از قلاده و پوزه‌بند به هیچ وجه حق حمل و نقل و تردد را ندارند؛ موضوعی که فرض می‌گیریم نیروی انتظامی حتماً تأکید خواهد داشت که آنها در یک باکس خاص برای حمل‌ونقل قرار بگیرند؛ سگ‌های دارای مجوز می‌بایستی درباره حیطه کاربردی آن، مورد استفاده قرار گیرند و برای حمل و تردد آنها بایستی مجوز داشته باشند و اعلام کنیم که به هر صورت و هر عنوان حمل و تردد سگ در پارک‌ها و بوستان‌ها و مراکز خرید مانند قوانین آمریکا و برخی کشورها ممنوع باشد که این موضوع هم می‌تواند توسط کارگروه تعیین شود.

** مسئولیت شهرداری‌ها برای جمع‌آوری و حفظ سگ ضبط شده

در صورتی که فردی بدون اخذ مجوز اقدام به حمل، تردد و پرورش سگ کرده و یا نسل‌کِشی، آموزش و تربیت کرده و براساس آن میزان تخلف و تشخیص مراجعه قضایی به جزای نقدی و ضبط حیوان محکوم شود؛ حیوان ضبط شده هم بایستی تکلیفش مشخص شود. این در حالی است که نیروی انتظامی اعلام می‌کند ما می‌توانیم سگ‌ها را ضبط کنیم اما جایی برای نگهداری آن نداریم و باید قانون مشخص کند که آنها را به کجا منتقل کرد؛ باغ‌وحش، جنگل و ... که در این موضوع می‌توانیم برای شهرداری‌ها، روستاها و شورای شهر وظایفی را در نظر بگیریم. این در حالی است که هم‌کنون شهرداری یک مرکز کنترل و جمع‌آوری حیوانات شهری را دارد  اما بایستی شهرداری را مؤظف کرد که حیوان ضبط شده را قبول کند.

در پیشنهادات بعدی اعلام کردم که در صورت داشتن مجوز و ایجاد مزاحمت برای همسایگان نیروی انتظامی مؤظف است بدون طی تشریفات قضایی و با اعلام و اطلاع حتی یکی از همسایگان نسبت به ضبط حیوان اقدام کند؛ در شهرها شهرداری‌ها مسئول جمع‌آوری و نگهداری از سگ‌های ضبط شده و رها شده هستند.

** چرا از اعتبارات بودجه عمومی صرف بیماری کسی شود که سگ نگهداری کرده

ما در مورد مراکز نگهداری و پانسیون‌ها و «پت‌شاپ‌ها» قانون مشخصی نداریم و ممکن است که از صنف خود مجوزی بگیرند این در حالی است که در مورد مجوز پانسیون‌‌ها دستگاه‌‌های مجری اعلام کردند که آنها از سازمان دامپزشکی مجوز نمی‌گیرند و با مرکز کلینیک دامپزشکی متفاوت هستند چرا که پانسیون‌ها محل نگهداری از حیوانات هستند و تبلیغ و ترویج آن بایستی در فضای مجازی ضابطه‌مند شود. 

رعایت مسائل بهداشتی سگ‌های دارای مجوز جزو وظایف صاحبان سگ است و آنها موظفند هر سه ما یکبار وضعیت سلامت سگ را به تأیید سازمان دامپزشکی برساند. در صورت انتقال بیماری به صاحب آن کلیه هزینه‌های درمانی فرد برعهده خودش است و وزارت بهداشت هم مسئولیتی در قبال هزینه‌های درمان ندارد و چرا بایستی از اعتبارات بودجه عمومی صرف بیماری کسی شود که سگ نگهداری کرده و مریض شده است و یا اینکه از مالیات پرداختی همگان برای او هزینه شود که پیگیری این موضوع به نفع عموم جامعه است.

** تبلیغ سگ گردانی توسط مافیا در فضای مجازی

بدرفتاری و آزار و اذیت هرگونه سگ و حیوان از سوی صاحب سگ و یا دیگران تخلف بوده و جرم‌‌انگاری دارد؛ جمع‌آوری فضولات سگ در معابر هم بایستی مشخص شده و جزای آن هم مشخص باشد. تبلیغات جهت خرید و فروش سگ حتی در بخش مجاز آن به طور کامل بایستی ممنوع باشد. این در حالی است که هم‌اکنون در سایت دیوار این خرید و فروش به راحتی صورت می‌گیرد که ما در آنجا انواع سگ، قلاده سگ، غذای سگ و ... را می‌بینیم حتی در اینستاگرام پیج‌هایی مختلفی در این باره وجود دارد که این کار چیزی جز تبلیغ و ترویج نیست و بخشی از این تبلیغات و ترویج توسط مافیای واردات سگ صورت می‌گیرد که پشت پرده این کارها را انجام می‌دهند.

نهادهای فرهنگی و سازمان صداوسیما با همکاری یکدیگر می‌توانند درباره رعایت حقوق حیوان و مضرات زیست محیطی آنها برنامه‌های پرمخاطب تولید کنند. همچنین آیین‌نامه‌های این موضوع هم بایستی سریع‌تر از سوی قانون‌گذار و یا دولت مشخص شود که آیین‌نامه اجرای نحوه اخذ مجوز و آیین‌نامه اجرایی حمل و تردد و آیین‌‌نامه اجرای نحوه تأیید سلامت بسیار مهم است. 

فارس: اخیراً شورای شهر تهران مصوبه‌ای درباره اعمال محدودیت و ممنوعیت برای حضور سگ‌ها در محل بازی کودکان در پارک‌ها و بوستان‌ها داشته است که به نظر می‌رسد سگ‌ها امکان تردد در سایر نقاط پارک و بوستان را دارند که این می‌تواند باعث دغدغه خانوارها و کودکان باشد.

مستمع:‌ متأسفانه شورای پنجم شهر تهران در مدت فعالیتش اقدام خاصی در این خصوص انجام نداده است و نتوانسته‌اند در مورد انتظام شهر و نظم‌بخشی به بخش‌های مختلف و رفع مسائل و مشکلات شهری اقدامات خاصی را انجام دهد.

** تفکر نفوذ باعث مصوبه شورای شهر تهران درباره مجوز تردد سگ در پارک شده

طرح این موضوع اواخر دوره شورای پنجم شورای شهر تهران در حالت خوش‌بینانه اغماض و کوتاهی محسوب می‌شود. این در حالی است که حتی سگ‌ها در محیط‌های اجتماعی و عمومی نیویورک هم امکان تردد ندارند و بخشی را جدا کردند که فقط سگ می‌تواند از آنجا تردد کند نه اینکه محل عبور و مرور انسان‌ها را جدا کرده و بقیه امکان را بگوییم محل تردد سگ؛ لذا اینگونه نتیجه می‌گیریم که نمی‌توان بگوییم فقط این بخش مخصوص کودکان است و بقیه بخش‌ها محل عبور و مرور و تردد سگ‌ها. 

البته حالت بدبینانه آن هم به تفکر نفوذ بازمی‌گردد که با استفاده از این روش و تعیین قوانین شهری بخواهند سگ‌گردانی را در شهرها مجاز کنند که می‌طلبد شورای ششم شهر تهران حتماً این موضوع را مورد بازبینی قرار داده و اصلاح کنند و بهتر است مفادی را که مربوط به شهرداری‌ها می‌شود فارغ از اینکه مجلس، شورای عالی‌انقلاب فرهنگی و سایر نهادهای تصمیم‌گیر ورود می‌کنند یا خیر، شورای شهر ورود کرده و آیین‌نامه خاصی را در این مورد تصویب کنند. همچنین شورای عالی استان‌ها هم می‌تواند در این زمینه مصوبه‌ای را برای شوراهای شهر و روستا در نظر گرفته و یا اینکه شخصاً طرحی جداگانه در این باره به مجلس ارائه کند چرا که این معضل اجتماعی نوین مغفول واقع شده و می‌تواند مشکلاتی را در سال‌های آینده ایجاد کند در حالیکه در خیلی از کشورها قوانینی در این زمینه وجود دارد.