حکیم مهر: شبکه سه سیما شب گذشته اقدام به پخش مستندی به نام «دومینو» کرد و در آن حمایت از حیوانات بی سرپرست را به صورت تلویحی زیر سؤال برد.
به گزارش حکیم مهر، اکنون «میثم ملکی پور» سازنده این مستند در گفتگو با رسانه صاحب نیوز ادعا کرده است: «ما در خلال ساخت این مستند با فردی که صاحب دو بیمارستان حیوانات در تهران است مصاحبه کردیم و متوجه شدیم خود او مخالف نگهداری حیوانات خانگی است!»
البته ملکی پور در این مصاحبه با زیرکی موضوع مستند را که «حیوانات بدون صاحب» بودند، به «حیوانات خانگی» کشانده است که با توجه به سابقه عملکرد رسانه ملی، دور از انتظار نبود!
متن کامل این گفتگو به شرح زیر است:
پدیده نگهداری سگ و گربه به عنوان حیوانات خانگی یکی از پدیده‌های جدید در کشور ماست که از فرهنگ غربی به عاریت گرفته شده و البته خیلی هم با فرهنگ اصیل ایرانی-اسلامی مردم کشورمان سازگار نیست. به همین سبب مخالفان بسیار زیادی در کشور دارد.
اما هیچ گاه این پدیده فارغ از دیدگاه‌های دینی و فرهنگی به صورت جدی و جامع مورد بررسی قرار نگرفته است. در صورتی که قطعاً فرهنگی غنی ایرانی و اسلامی قطعاً بنا بر دلایلی عقلانی طی قرون گذشته زیر بار پذیرش نگهداری سگ و گربه در خانه نرفته است.
جای خالی این موضوع اکنون با کار هنری جدیدی توسط یک مستندساز پر شده است. «میثم ملکی پور» مستندساز باسابقه‌ای است که از نگاه علمی و بی طرفانه به این موضوع پرداخته و آن را به صورت کامل و جامع بررسی کرده و در قالب یک مستند حرفه‌ای آورده است. این مستند با عنوان «دومینو» از شبکه سه سیما پخش شد.
با توجه به اهمیت این موضوع و اولین بودن این کار، پای گفتگویی با این مستندساز نشستیم تا آن را بیشتر مورد بررسی قرار دهیم.
هدفتان از ساخت این مستند چه بود و این مستند حامل چه پیامی است؟
هدف ما از ساخت این مستند بررسی علمی موضوع نگهداری حیوانات خانگی و به ویژه سگ است. در این مستند که بعد از یک کار پژوهشی پربار و جامع ساخته شد، به مصائب نگهداری سگ به عنوان یک حیوان خانگی از جنبه زیست محیطی همچون آسیب زدن به چرخه محیط زیست، آسیب زدن به منابع آب و خاک و تهدید حیات وحش، جنبه آسیب به انسان‌ها، جنبه خسارات اقتصادی به کشور و غیره پرداخته‌ایم.
نگهداری از سگها و مهربانی با این حیوانات بیشتر به نظر می‌رسد به نفع محیط زیست باشد، چرا بیان میکنید سبب خسارت به محیط زیست میشود؟
ما در این مستند صحنه‌هایی را نمایش می‌دهیم از حمله سگ به شیر، جوجه تیغی، یوزپلنگ و غیره در حالی که طبیعت سگ این طور نیست بلکه علت این موضوع نژادهای جدیدی از سگ است که انسان‌ها با تغییر محیط این حیوانات و در معرض جفت گیری قرار دادن عمدی یا غیرعمدی سگها به وجود آمده‌اند که ظاهراً سگ هستند اما خوی و خصلت‌های جدیدی پیدا کرده و بعضاً بسیار خطرناک هستند.
این که حیوانی را از محیط زندگی طبیعی خودش جدا کنیم و به محیط دیگری انتقال دهیم سبب میشود چرخه محیط زیست در هر دو محیط بهم بخورد و برخی گونه‌های حیوانی در هر دو محیط در معرض خطر قرار بگیرند. به عنوان مثال در این رابطه ما در پژوهش‌هایمان به این موضوع رسیدیم که در محیط‌هایی که سگ انتقال داده شده است، اقدام به خوردن غذای پرندگان کرده و برخی گونه‌های پرندگان نظیر دارکوب به سمت انقراض پیش می‌روند که این موضوع خود چرخه محیط زیست را بهم زده و برای همه گونه‌های جانوران خطرآفرین خواهد بود.
در مورد خود سگ هم در تحقیقاتمان به افرادی برخوردیم که در حاشیه‌های شهر تهران در محیط‌های غیربهداشتی و غیراصولی سگها را در معرض جفت گیری قرار میدادند تا نژادهای گران قیمت‌تر را تولید کنند و خود این امر بی رحمی در حق این حیوان را در پی داشت.
در مورد مهربانی با حیوانات هم بیان همین مطلب کافی است که در بسیاری از کشورهای غربی غذا دادن به سگ ممنوع است و مرتکب این عمل مشمول جریمه میشود چرا که با این کار سگ یا گربه شرطی شده، محیط زندگی خود را تغییر میدهد و به جای این که به صورت طبیعی به دنبال غذا باشد در محیط جدید مانده و علاوه بر آزاد و اذیت انسان‌ها، چرخه زیست محیطی را بهم می‌ریزد.
همین مسائل سبب شده است وقتی ما در خلال ساخت این مستند با فردی که صاحب دو بیمارستان حیوانات در تهران است مصاحبه کردیم متوجه شدیم خود او مخالف نگهداری حیوانات خانگی است چرا که نگرانی همین مسائل و مشکلات را دارد.
مشکلات زیست محیطی بخشی از معضلات نگهداری سگها در خانه است. مشکلات دیگری هم مانند مباحث اقتصادی وجود دارد. سالانه حجم بالایی ارز برای واردات غذای حیوانات خانگی از کشور خارج میشود که به ویژه در شرایط اقتصادی کنونی کشور قابل تأمل است.
در مورد نگهداری سگها آیا به غیر از جفتگیری غیربهداشتی به مسائل پشت پرده دیگر هم برخورد کردید؟
بله مباحث دیگری هم بود مانند این که به گروه‌های در ظاهر حامی حیوانات برخوردیم که در ظاهر به دنبال حمایت از حقوق سگها بودند اما مقاصد دیگری را دنبال می‌کردند و به عنوان مثال منافع شخصیشان ایجاب می‌کرد نگهداری و خرید سگها در جامعه زیاد شود بدون توجه به معضلات و مشکلات آن.
البته کسی منکر این نیست که باید حقوق سگها به عنوان موجوداتی زنده مورد توجه قرار گیرد اما بحث بر سر این موضوع است که حقوق سگها باید رعایت شود همان طور که باید حقوق انسان‌ها هم رعایت شود و همان طور که باید حقوق سایر حیوانات دیگر هم رعایت شود و اصلاً رعایت حقوق سگها در این است که این جانوران در طبیعت خدادادی خودشان باشند نه این که تلاش کنیم از محل زندگی خودشان جدا کنیم و به محیط‌های جدیدی عادت دهیم که برای آن خلق نشده‌اند.
منابع علمی که برای پژوهش‌های مستندتان مورد استفاده قرار دادید چه بود؟
برای این پروژه پژوهش‌های گسترده‌ای داشتیم که هفت-هشت ماه به طول انجامید. از کتاب‌ها و منابع حقوقی و علمی زیادی استفاده کردیم و از کارشناسان مختلف تحقیق کردیم.
در کار میدانی هم با دشواری‌های فراوانی روبرو بودیم. جامعه مورد تحقیق ما یعنی کسانی که حیوانات خانگی نگهداری می‌کردند افرادی بودند که وقتی از موضوع مستند ما مطلع می‌شدند در برابر ما موضع می‌گرفتند و همکاری نمی‌کردند هر چند بعد که کمی پیش می‌رفتیم و استدلالات منطقی ما را می‌شنیدند قانع می‌شدند.
آیا مستند شما تنها اختصاص به بررسی نگهداری سگها دارد یا حیوانات خانگی دیگر را هم مورد بررسی قرار دادید؟
ما در قسمت اول روی سگها کار کردیم و هر چند بسیاری از مسائل و مشکلات مطرح شده بین همه حیوانات مشترک است اما با توجه به نتایج علمی که به با بررسی پیرامون این موضوع کسب کردیم قصد داریم در قسمت‌های بعدی به مشکلات سایر حیوانات خانگی هم به تفصیل بپردازیم.
اما اولویت ساخت مستند ما سگ بود به خاطر این که معضللات و خطرات بسیار زیادتر و جدی تر داشت و لازم بود بالاخره یک بار این موضوع به طور کامل در جامعه واکاوی و عرضه شود.
چرا این مقدار نسبت به افزایش غیرمعمول جمعیت سگها احساس نگرانی دارید؟
مزاحمت‌هایی که این حیوانات برای انسان‌ها به وجود می‌آورند و آرامش را از شهروندان سلب میکنند غیرقابل اغماض است؛ به خصوص این که در این رابطه خلأهای قانونی هم وجود دارد و به عنوان مثال در موارد متعددی که یک سگ به شهروندی حمله کرده و به او آسیب جدی وارد کرده است چون در آن لحظه شاهدی نبوده و دوربینی هم این واقعه ناگهانی را ثبت نکرده است این شهروند نتوانسته در رابطه با این موضوع دادخواهی کند.
سگهای ولگرد و رها اگر به انسان حمله کنند مطابق قانون مسئولیت آن با شهرداری است که با توجه به مطالبه عمومی مردم باید در این رابطه اقدام کند که این اقدام جمع آوری و عقیم کردن این حیوانات به منظور کنترل جمعیت آنها است.
در موضوع نگهداری سگها مسائلی وجود دارد که به چشم نمی‌آید. مثلاً با آغاز کرونا در یک برهه زمانی به یکباره جمعیت سگهای رها و بدون صاحب در خیابان افزایش پیدا کرد و علت آن این موضوع بود که اعلام شد حیوانات خانگی ناقلان غیرقابل کنترل کرونا هستند و باید مراقب این خطر بود لذا بسیاری از خانواده‌ها حیوانات خانگی خود را در خیابان رها کردند.
یا این که بسیاری از خانواده‌ها اقدام به خریداری سگ میکنند اما بعد از مدتی یا از آن زده میشوند و یا به خاطر مخارج بالا و دردسرهای نگهداری آن و یا به علت بزرگ شدن و زشت شدن سگها آنها را در معابر و یا حاشیه شهرها رها میکنند.
بالاخره هر نژاد از سگها متعلق به یک منطقه خاص است و زمانی که این اتفاق می‌افتد و سگ‌هایی از نژادهای مختلف در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند با هم جفتگیری کرده و نژادهایی به مراتب خطرناک‌تر از آنها متولد میشود.
به خصوص این که این حیوانات مستعد انتقال بیماری هاری هستند و همان طور که بارها مشاهده شده است با حمله به انسان‌ها این بیماری سخت را به انسان منتقل میکنند؛ بیماری که اگر بعد از حمله حیوان سریعا پیگیری و شناسایی و راهکارهای درمان آن دنبال نشود، سبب مرگ فرد شده و مرگ دردناکی هم دارد چرا که انسان را به حالت توهم برده و بعد جان او را می‌گیرد.
با توجه به کار گسترده‌ای که برای تهیه این مستند داشتید آیا برای پخش آن در سطح بین المللی نیز هدف گذاری کرده‌اید؟
بله، این مستند یک کار جامع است و از تمام ابعادی که ممکن بود موضوع را مورد بررسی قرار داده است و مباحثی را در این جا مطرح کرده‌ایم که ذهن مخاطب را در مورد موضوع باز میکند. با نگاه بی طرفانه به موضوع پرداختیم و یک مستند علمی با استانداردهای یک مستند خوب تهیه کردیم.
این مستند را به قضاوت بسیاری از صاحب نظران گذاشتیم و با نمونه‌های آن مقایسه کردیم چیزی که جالب بود مستند ما خیلی پربار، خوش ریتم و بروز است و این گونه نیست که صرفاً یک طرح سوال کند و آن را بی‌جواب بگذارد بلکه هم طرح سؤال شده و هم به آن پاسخ داده شده است و می‌تواند برای کشورهای دیگر هم قابل توجه و جذاب باشد.
برای نمونه یک مستند شبکه منوتو در مورد سگها کار کرده است و در آن این طور بیان میکند که هر آن چه خوبان همه دارند سگها یکجا دارند اما واقعیت این طور نیست.
سگ به عنوان یک حیوان می‌تواند به عنوان سگ گله باشد یا سگ زنده یاب گروه تجسس و یا موارد این چنینی، یعنی سگ در جایگاه و نقش خودش قرار داشته باشد اما وقتی این حیوان با طبیعت وحشی را وارد جامعه انسانی کنیم و از آن همزیستی در حد یک انسان را انتظار داشته باشیم، با معضلات و مشکلات بسیار زیاد و البته خطرناکی روبرو خواهیم شد.
شما چند سال است به کار ساخت مستند مشغول هستید و چه کارهایی تا الان عرضه کرده‌اید؟
من 15 سال است مستندساز هستم و تاکنون مستندهای زیادی نظیر مستند پاسارگاد و تخت جمشید، مستند ساخت ضریح امام حسین و ضریح مسلم بن عقیل به سفارش ستاد بازسازی عتبات عالیات و مستندات دیگری را ساخته‌ام .
جای بسی تاسف است که همکاران باتجربه و دارای مسئولیت در نهادهای دامپزشکی کشور با ساده لوحی فریب افراد مغرض را خورده و تحت لوای حقوقی خود نطرات شخصیشان را ابراز نمودند. 
