جای خالی مهارت‌آموزی در رشته دامپزشکی احساس می‌شود/ دانشجویان دامپزشکی باید از بحث دارو و درمان فاصله بگیرند و به سراغ راه‌اندازی واحدهای تولیدی بروند

حکیم مهر- محسن طاهرمیرزایی: چند روز پیش بود که وزیر علوم، تحقیقات و فناوری با صدور حکمی «دکتر یاسر پیرعلی» متخصص انگل‌شناسی و استاد دانشکده دامپزشکی دانشگاه شهرکرد به عنوان سرپرست این دانشگاه منصوب کرد. این انتصاب بهانه‌ای شد تا برای انجام یک گفت‌وگو به سراغ وی برویم.

دکتر پیرعلی در گفت‌وگو با حکیم مهر معتقد است که یکی از خلاء‌های اصلی در رشته دامپزشکی، حرکت به سمت کارهای عملی است: «آن بخش از مهارتی که دانشجو باید یاد بگیرد و به سمت کارهای عملی، فعالیت‌های میدانی و فیلد برود، در بعضی از دانشکده‌ها خصوصا دانشکده دامپزشکی شهرکرد باید تقویت شود. رشته دامپزشکی یک رشته حرفه‌ای و دکترای عمومی است که منجر به حرفه دامپزشکی می‌شود و از نظر بنده جای خالی مهارت‌آموزی بیشتر به دانشجو برای اینکه بتوانند در فضای بیرون موفق باشند، احساس می‌شود.»

وی تصریح می‌کند: «افزایش ظرفیت‌ها، به‌نوعی بحث امنیت شغلی را محدود می‌کند. پیش از این بعضی از واحدها بدون حساب و کتاب راه‌اندازی شده و در بعضی از استان‌ها دو دانشکده داریم که این زیبنده نیست. خیلی از استان‌های ما یک دانشکده دامپزشکی دولتی و یک دانشکده دامپزشکی آزاد دارند که این مساله بیش از کشش و ظرفیت فعالیت‌ها در حوزه دامپزشکی اعم از داروخانه، کلینیک‌، بخش خصوصی، پاراکلینیک و آزمایشگاه‌هاست.»

از نظر دکتر پیرعلی دانشجو نباید خیلی به درمان فکر کند، یعنی نباید تصور کند که درس بخواند و فردا منتظر باشد که یک کلینیک راه‌اندازی کند یا مثلا در داروخانه یا آزمایشگاه کار کند: «دانشجویان باید از بحث دارو و درمان فاصله بگیرند و به سراغ واحدهای تولیدی و راه‌اندازی بروند که از این طریق بتوانند نه تنها خودشان شاغل شوند، بلکه برای تعدادی هم شغل ایجاد کنند. نگاه اینکه ما دکتر دامپزشک می‌شویم و درمان کنیم، صحیح نیست.»

حکیم مهر: آقای دکتر، ورودی چه سالی و کدام دانشگاه هستید؟

بنده ورودی سال ۷۱ دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران هستم و در سال ۷۷ از این دانشکده فارغ‌التحصیل شدم. از سال ۷۷ به مدت ۲ سال در مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی و منابع طبیعی در استان چهار محال و بختیاری مشغول به کار بودم. از سال ۸۰ تا اواخر ۸۴ و اوایل ۸۵، دوره دکترای تخصصی انگل‌شناسی را در دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران خواندم. البته در همان سال ۸۴ یک دوره پیش دکترای آزمایشگاه مولکول بیولوژی را در کشور آلمان گذراندم. در ادامه و از سال ۸۵ به شکل رسمی در دانشگاه شهرکرد مشغول به فعالیت شدم، چون بورسیه دانشکده دامپزشکی آنجا بودم. در سال ۸۹ دانشیار و در سال ۹۵ هم استاد تمام شدم. درواقع تا سال جاری، با حدود ۱۵ سال سابقه، مشغول فعالیت در گروه پاتوبیولوژی و رشته تخصصی انگل شناسی دانشکده دامپزشکی دانشگاه شهرکرد بودم.

حکیم مهر: در طول این سال‌های فعالیت، مهمترین مشکلات آموزش دامپزشکی را در چه چیزهایی دیدید؟

به نظر من یکی از خلاء‌های اصلی، حرکت به سمت کارهای عملی است. آن بخش از مهارتی که دانشجو باید یاد بگیرد و به سمت کارهای عملی، فعالیت‌های میدانی و فیلد برود، در بعضی از دانشکده‌ها خصوصا دانشکده دامپزشکی شهرکرد باید تقویت شود. رشته دامپزشکی یک رشته حرفه‌ای و دکترای عمومی است که منجر به حرفه دامپزشکی می‌شود و از نظر بنده جای خالی مهارت‌آموزی بیشتر به دانشجو برای اینکه بتوانند در فضای بیرون موفق باشند، احساس می‌شود. لااقل این معضل در دانشکده ما وجود دارد و ممکن است در سایر دانشکده‌ها وضعیت کمی بهتر باشد.

نکته دیگر اینکه سرفصل‌ها نیز می‌شد به شکلی طراحی شوند که دانشجو را ورزیده‌تر کنند تا دانشجو نسبت به شرایط بیرون بهتر کار کند و مسلط‌تر باشد. به همان نسبتی که دانشجویان پزشکی در بیمارستان و جامعه حضور دارند، به نظر می‌رسد که در دامپزشکی هم باید به این شکل باشد تا دامپزشکان بتوانند در شرایط جامعه موفق‌تر ظاهر شوند.

حکیم مهر: ارزیابی شما از تعداد جذب سالیانه دانشجویان دامپزشکی چیست؟

به نظر من جذب دانشجوی دامپزشکی زیاد و بیش از ظرفیتی است که باید باشد. شرایط آب و هوایی کشور به شکلی است که تعادل دام و مرتع به هم خورده و تعداد دام هم محدود است، تا جایی که در مقطعی دام‌ها را به خارج از کشور صادر یا دام‌های مولد را ذبح می‌کنند. لذا می‌بایست ظرفیت جذب دانشجویان دامپزشکی را در همین حدی که هست حفظ کنند، کمااینکه همین الان هم این ظرفیت زیاد است و دیگر توسعه آن توصیه نمی‌شود.

افزایش ظرفیت‌ها، به‌نوعی بحث امنیت شغلی را محدود می‌کند. پیش از این بعضی از واحدها بدون حساب و کتاب راه‌اندازی شده و در بعضی از استان‌ها ۲ دانشکده داریم که این زیبنده نیست. خیلی از استان‌های ما یک دانشکده دامپزشکی دولتی و یک دانشکده دامپزشکی آزاد دارند که این مساله بیش از کشش و ظرفیت فعالیت‌ها در حوزه دامپزشکی اعم از داروخانه، کلینیک‌، بخش خصوصی، پاراکلینیک و آزمایشگاه‌هاست. لذا از نظر بنده، از این به بعد توسعه دانشکده‌ها امنیت شغلی را برای مجموعه‌های دامپزشکی دچار مشکل می‌کند.

حکیم مهر: آقای دکتر، ریاست شما بر دانشگاه شهرکرد باعث افتخار جامعه دامپزشکی کشور است. لطفا کمی از سازوکار این انتصاب بفرمایید.

بنده از سال ۸۵ که به دانشگاه آمدم، در کنار فعالیت‌های علمی و طی کردن همه مدارج در یک دوره ۱۰ ساله تا استاد تمامی، فعالیت‌های اجرایی نیز انجام می‌دادم و اولین جایگاه رسمی بنده مدیرکل دانشجویی دانشگاه در یک مقطع بود. بعد از آن ریاست پژوهشکده بیماری‌های مشترک بین انسان و دام و در ادامه ریاست بنیاد نخبگان استان را در یک مقطع ۵ ساله پذیرفتم. به مدت ۶ سال هم نماینده وزارت علوم در دفتر تحقیق در جذب اعضای هیات علمی استان بودم. به نوعی در هر حوزه‌ای که وارد شدم، سعی کردم با جدیت و تلاش زیاد، در آن قسمت به‌عنوان یک مدیر موفق انجام وظیفه کنم. رویکرد دولت جدید نیز انتصاب نیروهای جوان و نگاه آقای وزیر این بود که روسای دانشگاه‌های معین استان‌ها که دانشگاه جامع هر استانی محسوب می‌شوند، استاد تمام باشند. از آنجا که بنده استاد تمام بودم و سابقه اجرایی کارآمدی در رزومه خود داشتم، از لحاظ فرهنگی نیز فعالیت‌های گسترده‌ای را علاوه‌بر دانشگاه، در فضای اجتماع داشتم و در مباحث پژوهشی و آموزشی نیز فعال بودم، به این ترتیب تیم انتصابات وزارتخانه مجاب شدند که از میان گزینه‌های مختلف دیگری هم که وجود داشت، بنده را انتخاب کنند.

سال‌ها بود که دانشکده دامپزشکی شهرکرد نقشی در مدیریت کلان دانشگاه نداشت و این انتصاب فرصتی دست داد تا بنده از دانشکده دامپزشکی در خدمت باشم و بتوانم فعالیت‌های موثری را برای ایجاد امید در دانشجویان داشته باشم.

حکیم مهر: مهمترین برنامه‌های شما برای کل مجموعه دانشگاه و علی‌الخصوص دانشکده دامپزشکی دانشگاه شهرکرد چیست؟

برنامه‌ها بسیار متنوع و در حوزه‌های آموزشی، اداری، مالی، پژوهشی و... است. آقای وزیر یک برنامه اجرایی عملیاتی و تحولی از من خواستند و بنده نیز ریز برنامه‌‌ها را برای ایشان فرستادم تا مطالعه کنند. رویکرد برنامه، تحولی بوده و هدف آن راه‌اندازی رشته‌های جدید خصوصا آن دسته از بین رشته‌‌ای‌هاست که نیازهای جامعه را مورد توجه قرار داده‌اند.

در واقع یکی از برنامه‌های ما این است که با راه‌اندازی این رشته‌ها به سمتی حرکت کنیم که دانشجویانی در تحصیلات تکمیلی جذب شوند که بیشتر دوره خود را در صنعت و جامعه بگذرانند و به این شکل نباشد که صرفا به صورت آکادمیک در محیط دانشگاه حضور داشته باشند، بلکه باید بیشتر در حوزه صنعت و جامعه بوده و پایان‌نامه خود را به شکل دوره‌های تحقیقاتی انجام دهند تا بتوانند هم مشکلی را از پیش پای جامعه بردارند و هم خودشان موفق باشند و در طول حضور در جامعه نیز شغلی برای خود ایجاد کنند. هرچه این افراد بتوانند فعالیت خود را بیرون از محیط دانشگاه انجام دهند، هم مشکلات جامعه حل می‌شود و هم می‌توانند برای خود در ایجاد اشتغال موفق باشند.

حکیم مهر: منظور شما از رشته‌های جدید چیست؟

رشته‌های جدید مثل «مهندسی گلخانه» که با توجه به کاهش بارندگی‌ها جزو اولویت‌های ماست. به نوعی ما به دنبال رشته‌های «آینده‌پژوهی» و رشته‌هایی هستیم که مرتبط با بحث‌های «سیاست‌های جمعیتی کشور» است. همچنین به دنبال ایجاد نشریات ترویجی در این رابطه هستیم. برنامه‌های ما در حوزه پژوهش و فناوری که خیلی مفصل است و باید بحث کانون فارغ‌التحصیلان را تقویت کنیم. می‌بایست کانون مستقر در دانشگاه را تقویت و همچنین از ظرفیت فارغ‌التحصیلان استفاده و فضایی را برای اشتغال اینها با توجه به آن ظرفیتی که خودشان دارند، ایجاد کنیم.

حکیم مهر: برای دانشکده دامپزشکی چه برنامه‌هایی دارید؟

برای دانشکده دامپزشکی در سفری که ریاست محترم جمهور در آینده نزدیک به استان ما دارند، پیشنهادات ویژه‌ای داریم. مقرر است که یک فضای تازه احداث شده را که در حال تجهیز است، افتتاح ‌کنیم. ان‌شاءالله در آن فضا که مستقر شویم، می‌توان فعالیت‌هایی را در آن مجموعه در راستای انسجام دانشجویان دامپزشکی و همایش‌های ویژه انجمن‌های علمی و دانشجویان رشته دامپزشکی انجام داد. همچنین می‌توان واحدهای تولیدی دانشگاه مثل مرغداری را که در حال حاضر به نظر راکد هستند، فعال کرد. می‌توانیم در بخش‌های دیگر هم ورود کنیم تا دانشجویان ما بیشتر بتوانند با صنعت دام و طیور مرتبط و مقداری از حالت تئوری خارج شوند. کمااینکه به مدت ۲ سال درگیر کرونا بودیم و آموزش‌ها مجازی بوده است، لذا زمان آن رسیده که از این جهت تقویت شوند و به سمت فضای عملی حرکت کنند تا به‌عنوان الگو بتوانند در واحدهای دانشگاه فعالیت کنند.

حکیم مهر: به جذب بی‌رویه دانشجویان دامپزشکی در دانشگاه‌های مختلف کشور اشاره کردید. آیا خودتان برای ایجاد محدودیت در جذب دانشجویان دامپزشکی برنامه‌ای دارید؟

درخصوص دانشکده دامپزشکی حتما با آن گروهی که در وزارتخانه مستقر است، مشورت می‌کنیم و پیشنهادات خود را به آنها می‌دهیم و به نظرم همین کفایت می‌کند. کمااینکه ظرفیت دانشکده ما حدود ۳۰ نفر است و هر ساله هم در همین حد از سازمان سنجش مطالبه می‌کنیم.

به نظرم دانشگاه‌های دولتی مطابق با ظرفیت تعریف شده خودشان اقدام به جذب دانشجو می‌کنند، اما دانشکده‌هایی که خارج از مجموعه دولتی هستند، ممکن است فراتر از ظرفیت تعریف شده سازمان سنجش اقدام به جذب دانشجو کنند. نباید نگاه ما این باشد که فعلا چرخ دانشگاه با جذب دانشجوی بیشتر بچرخد و برای دانشگاه درآمد ایجاد کند که بعدا این فارغ‌التحصیلان دچار مشکل می‌شوند. ما برای حمایت از صنف دامپزشکی حتما با آن گروه دامپزشکی مستقر در وزارت علوم مشورت می‌کنیم. آنچه در اختیار دانشگاه ما است، همان سقف ۳۰ نفر را که در سال‌های مختلف هم همین تعداد بوده، حفظ می‌کنیم و حتما از دانشگاه‌های دیگر هم همین را مطالبه می‌کنیم. اگر هم نیاز به حمایت من از جایگاه ریاست باشد، می‌توانم این مساله را هم در پیشنهادات خود به جناب وزیر مطرح کنم. موضع بنده محدود کردن پذیرش دانشجو و از آن طرف تقویت کیفیت آموزش و مهارت‌آموزی در دانشجویان است. باید تا می‌توانیم تعداد را به همان حد استاندارد امکانات برسانیم و آموزش را کیفی کنیم.

دامپزشکی یک رشته مهارتی است و دانشجو حتما بایستی بتواند با دام، زنبور، طیور و... مواجه شود و خیلی راحت با آنها کار کند و نه تنها برای خود، بلکه برای جمعی شغل ایجاد کند. دانشجو نباید خیلی به درمان فکر کند، یعنی نباید تصور کند که درس بخواند و فردا منتظر باشد که یک کلینیک راه‌اندازی کند یا مثلا در داروخانه یا آزمایشگاه کار کند. دانشجویان باید از بحث دارو و درمان فاصله بگیرند و به سراغ واحدهای تولیدی و راه‌اندازی بروند که از این طریق بتوانند نه تنها خودشان شاغل شوند، بلکه برای تعدادی هم شغل ایجاد کنند. نگاه اینکه ما دکتر دامپزشک می‌شویم و درمان کنیم، صحیح نیست. علی‌الخصوص که یک مقدار جمعیت دامی کشور خصوصا دام‌های بزرگ و کوچک کاهش پیدا کرده و ممکن است صنعت زنبور عسل، آبزیان یا طیور رو به توسعه باشد، لذا بیشتر واکسیناسیون و بحث‌های پیشگیری مهم است تا اینکه بخواهیم درمان کنیم.

حکیم مهر: به‌عنوان حرف آخر...

تشکر می‌کنم از حسن توجه شما که از شنیدن اینکه یکی از دامپزشکان به‌عنوان ریاست دانشگاه‌های جامع استان‌ها انتخاب شده، خوشحال شدید. چند نفر از همکاران دیگر ما از جمله دکتر موذنی و... در دانشکده‌های دامپزشکی به عنوان رؤسای دانشگاه‌های جامع انتخاب شده‌اند. ما این افراد را شناسایی می‌کنیم و امیدواریم با یک همکاری با آن عزیزان، بتوانیم یک موضع واحد را به وزارتخانه منتقل کنیم و ممانعت از توسعه بی‌رویه دانشکده‌های دامپزشکی و تعداد ظرفیت قانونی پذیرش دانشجوی دامپزشکی را آنجا مطرح کنیم. بنده این آمادگی را دارم که اگر موارد و پیشنهاداتی ازسوی دانشکده‌های دامپزشکی وجود دارد، به وزارتخانه منعکس کنیم که گروه دامپزشکی وزارتخانه آن را پیگیری کنند و عاقبت خوبی در انتظار رشته دامپزشکی باشد.

حکیم مهر: ممنون از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید.