جراحی سزارین «ایران» باید انجام می‌شد، در غیر این‌صورت جان مادر و توله‌ها به خطر می‌افتاد/ دکتر اکرامی باید تشویق شود، نه اینکه مورد سؤال قرار گیرد

حکیم مهر: «دکتر حمید قاسم‌زاده نوا» دانشیار گروه مامایی و بیماری‌های تولید مثل دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران در واکنش به برخی انتقادات از سزارین «ایران» یوزپلنگ پارک ملی توران، در یادداشتی نوشت:

بنام خداوند هستی آفرین

کشور ایران آخرین پناهگاه یوزپلنگ آسیایی در دنیاست که این گونه از گونه های شدیداً در معرض انقراض محسوب می گردد. در چند سال اخیر چند تیم خارجی برای احیای این گونه در معرض انقراض به ایران آمدند که با وجود انجماد اسپرم عملاً کار مثبتی برای تولید نسل این حیوان انجام نشده است. سه قلاده یوز موجود در پارک پردیسان پس از عدم زادآوری، در سال 99 به پارک توران استان سمنان منتقل شدند که یک قلاده یوز ماده به نام «ایران» با یک قلاده یوز نر موجود در این پارک بنام «فیروز» جفت گیری موفقی در زمستان سال 1400 داشته است.

مسئولیت دامپزشکی این پروژه با دانشجوی سابق بنده، آقای دکتر بهرنگ اکرامی بوده و هست. ایشان در کار خودشان بسیار توانمند و مورد تایید اینجانب هستند. در مورد سزارین یوز مذکور (ایران) از ایشان پرسیدم که چه مشکلی بوده که مجبور به انجام عمل سزارین شدی؟ در جواب فرمودند که مرحله اول زایمان (از سه مرحله زایمان) حدود 36 - 48 ساعت طول کشید. مرحله دوم زایمان (مرحله اصلی زایمان که با زور زدن و نشست و برخاست حیوان همراه است) از ساعت 8 صبح شروع شد و نهایتا حیوان می بایست تا 1 - 2 ساعت بعد از شروع مرحله دوم زایمان می کرد (در این مدت حیوان با دوربین تحت کنترل بود)، اما زایمان انجام نشد و زور زدن های متوالی باعث خستگی حیوان شده بود و حتی از دو روز قبل (مرحله اول زایمان) اشتهای حیوان قطع شده بود.

مرحله دوم تا ساعت 2 عصر ادامه داشت و حیوان به پهلو دراز کشیده بود که دکتر اکرامی با مسئول محیط زیست تماس گرفتند و قضیه را تشریح کرد و اجازه سزارین خواستند و تلفنی عنوان کردند که حیوان دچار سخت زایی است و در صورت ادامه یافتن وضعیت موجود، هم مادر و هم توله ها تلف خواهند شد، اما تا ساعت 6 عصر مجوز صادر نشد (یعنی 10 ساعت پس از شروع مرحله دوم زایمان). در ساعت 6 عصر پس از بیهوشی حیوان با تفنگ مخصوص، سزارین با موفقیت انجام شد و مشخص شد که یکی از توله ها در مدخل ورودی به کانال زایمان به شکل عرضی (transverse) قرار گرفته و کانال را مسدود کرده و عمل سزارین باید انجام میشد.

البته باید اضافه کنم که حیوان در زمان مقرر سزارین شد، چون 95 روز از طول دوره آبستنی حیوان گذشته بود (طول دوره آبستنی یوز 90 – 96 با میانگین 93 روزه است) و هم اینکه روند زایمان شروع شده بود، لذا توله ها نارس نبودند (دو قلاده 350 گرم و یک قلاده 300 گرم در بدو تولد وزن داشتند. توضیح آنکه در حالت نرمال وزن توله های یوز بین 150 – 400 گرم است). توله کوچکتر بعد از چند روز تلف شد که در کالبدگشایی علت مرگ چسبندگی ریه اعلام شد.

اینجانب به عنوان متخصص مامایی و بیماری های تولید مثل دام معتقدم که با توجه به دلایل فوق عمل سزارین می بایست انجام می‌شده و در غیر اینصورت جان مادر و توله ها به مخاطره می افتاده است. اینکه دکتر اکرامی چنین جسارتی به خرج داده و با مسئولیت خودش اقدام به عمل سزارین کرده است، باید مورد تشویق قرار بگیرد نه اینکه عمل ایشان مورد سؤال قرار گیرد.

اینکه این یوزپلنگ در شرایط نیمه اسارت جفت گیری موفقی داشته و سه توله یوز به یوزهای در معرض انقراض اضافه شده، اتفاق نادری است که باید دست اندرکاران در حد توان به این پروژه کمک کنند تا ان‌شاالله در آینده شاهد خارج شدن یوز از لیست حیوانات در معرض انقراض باشیم.

ای‌کاش همکاران دامپزشک و نیز غیردامپزشک که برخی ممکن است به دلیل عدم آگاهی کافی در مورد این موضوع در رسانه ها صحبت کرده اند، اطلاعات خود در این زمینه را تکمیل می کرده اند و بعد اظهارنظر می کردند. اظهار نظرهای نادرست باعث می شود تا این تعداد افراد معدودی هم که کمک می کنند تا گونه های در معرض انقراض منجمله یوزپلنگ آسیایی تا حدی از خطر انقراض فاصله بگیرد، بتدریج سرخورده و سرد شوند.

21/2/1401

دکتر حمید قاسم زاده نوا

دانشیار گروه مامایی و بیماری های تولیدمثل

دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران