حکیم مهر - تهران امروز نوشت : این همه مشکلات ریز و درشت زندگی شهرنشینی کم بود، چند سالی می‌شود که باب دیگری از مشکلات به روی ایرانی ها باز شده است.
از خانه های ویلایی و حیاط دار در شمال کلانشهرها گرفته تا آپارتمان های کوچک و لانه زنبوری در جنوب شهر. موج نگهداری از حیوانات خانگی عجیب و غریب، مدتی است که در برخی از شهرهای بزرگ کشور و به وی‍‍‍ژه تهران دیده می شود. این موضوع که به عقیده بسیاری از کارشناسان ریشه در فرهنگ غربی‌ها دارد، حالا یکی از مظاهر شکاف طبقاتی در کشور محسوب می شود.
مدتی پیش، یک اظهار نظر جنجالی در این خصوص صورت گرفت. نایب رئیس کمیسیون بهداشت مجلس در واکنش به این پدیده گفت: «در فرهنگ غربی‌ها حیوانات خانگی جایگزین روابط عاطفی می‌شوند که باید درون خانواده شکل می‌گرفته، منتها از آنجا که آنها بنیان‌های استوار خانوادگی ندارند و شکل طبیعی خانواده در فرهنگ آنها از بین رفته، دنبال جایگزینی برای آن هستند. در صورتی‌که ما در ایران، بنیان‌های محکم و استوار خانواده را داریم.» این سوغات آنقدر جوانان را تحت تاثیر قرار داده که حتی عده ای برای سورپرایز کردن مهمان‌هایشان در مهمانی ها، دوست دارند یک حیوان عجیب و غریب یا کمیاب را کرایه کنند تا حیوان حین مهمانی گوشه خانه بپلکد و آن ها به داشتن چنین حیوانی جلوی دوستانشان افتخار کنند. شاید شما هم سگ ها و گربه هایی که به همراه صاحبانشان در کوچه پس کوچه های هزار توی این شهر بزرگ برای هواخوری آمده اند را دیده باشید. سگ هایی که گاهی رو به رهگذران واق واقی می‌کنند و گربه هایی که ناگهان از لحظه ای غفلت صاحب خود استفاده کرده و از آغوش او بیرون می‌پرند. اما این همه ماجرا نیست. در بازار نگهداری حیوانات عجیب و غریب در کلانشهرهای کشور، انواع خوکچه هندی، روباه، راکون، خرگوش، میمون، همستر، مار پیتون، عقرب سیاه، سوسمار، ایگوانا و حتی بچه فیل و توله شیر معامله می شود.
ماجرا تنها به خرید این حیوانات ختم نمی شود. سها، دختری است که برای سگش شامپوی 500 هزار تومانی می خرد. او به تهران امروز می گوید:«هر وقت برای خودم لباس می خرم برای سوئیتی (سگش) هم می خرم.» سوئیتی در گوشه اتاق سها زندگی می کند و قفسه اش دو برابر قفسه خود سهاست. انواع لباس های رنگ و وارنگ، چند قلاده و پوزه بند، حوله مخصوص، ظرف غذا، شکلات های مخصوص سگ، عروسک ها و اسباب بازی های کوچ و بزرگ و ... توی قفسه سگ چیده شده است.
قانون، حرف اول و آخر
زمستان 89 بود که 39 نفر از نمایندگان مجلس طرحی را امضا کردند که بر اساس آن، نگهداری و تردد سگ‌ها در خیابان ممنوع شود.
تصویب این طرح منجر به الحاق یک ماده به قانون مجازات اسلامی شد تا برای کسانی که مبادرت به نگهداری سگ یا دیگر حیوانات مضر در منزل خود می‌کنند، مجازات در نظر گرفته شود. آنها از وزارت بهداشت خواستند تا فهرست حیوانات خطرناک و نجس‌العین علاوه بر سگ را تهیه کند. سرانجام طرح مبارزه با نگهداری و تردد سگ و حیوانات مضر در اردیبهشت ماه سال بعد، پس از بررسی در کمیسیون‌های تخصصی به تصویب رسید و به موجب آن نگهداری حیوانات خانگی در آپارتمان‌ها و تردد آنها در خیابان‌ها ممنوع اعلام شد. همچنین در این قانون آمده که مرتکب، علاوه بر جزای نقدی از یک میلیون ریال تا 5 میلیون ریال و ضبط حیوان مذکور محکوم می‌شود. اما این نخستین اقدام در برابر نگهداری حیوانات خانگی نبود، پیش از آن نیز طی چند مرحله نیروی انتظامی‌در قالب طرح ارتقای امنیت اجتماعی با گرداندن سگ در خیابان‌ها برخورد می‌کرد.
(توضیح حکیم مهر : این طرح در مجلس هشتم در صحن علنی مطرح نشده و به تصویب هم نرسیده است و هر طرح یا لایحه پس از تصویب در صحن علنی و تأیید شورای نگهبان به قانون تبدیل می شود.)
سرهنگ عباس میرایی، رئیس وقت پلیس اماکن عمومی در این باره می‌گوید: «درحال حاضر هم نگهداری، خرید و فروش و وارد کردن حیوانات ممنوع است و با افرادی که تخلف کنند، برخورد بسیار شدیدی خواهد شد و اگر نگهداری حیوانات مخل نظم و آسایش دیگران شود، شهروندان می‌توانند با استناد به موادی از قانون مجازات اسلامی، طرح شکایت کنند.» او با اشاره به اصل ۴۰ قانون اساسی ادامه می‌دهد: «هیچ‌کس نمی‌تواند اعمال حق خود را وسیله ضرر به غیر و یا تجاوز به منافع عمومی قرار دهد. پس اگر فردی بگوید من مالک خانه‌ام هستم و در چارچوب خانه خود هر کاری که می‌خواهم (مثل نگهداری حیوان) انجام می‌دهم، قانون به او چنین اجازه‌ای نمی‌دهد و پلیس می‌تواند با او برخورد کند. اگر سر و صدای حیوانات باعث بر هم خوردن آرامش همسایه‌ها شد آنها می‌توانند با استناد به این قانون، رفع مزاحمت کنند. هم اکنون پرونده‌های مربوط به نگهداری حیوانات خانگی در دادگاه‌ها کم نیست، البته تمام اینها ناشی از ناآگاهی دارندگان این حیوانات نسبت به حقوق حیوان و افراد جامعه است.»
بازار زیرزمینی در مولوی
اگرچه چند سالی می‌شود که بازار فروش حیوانات در مولوی به دلیل مجاورت با محل فروش مواد غذایی تعطیل شده و مغازه داران فعلی تنها غذای حیوانات، قفس و لوازم جنبی نگهداری را می‌فروشند اما در کوچه پس کوچه‌های اطراف «کوچه مرغی‌ها» هنوز تجارت حیوانات به صورت زیرزمینی ادامه دارد. کمی‌پایین تر از چهارراه مولوی در حاشیه خیابان فروشنده‌های حیوانات را می‌بینی که دنبال مشتری می‌گردند. فقط کافی است تصمیم گرفته باشی و بدانی طالب چه حیوانی هستی. بسته به جثه حیوان، فروشنده‌ها با نشان دادن عکس آن در گوشی موبایل و یا دیدار حضوری پای قفس، سعی می‌کنند توجه ات را جلب کنند. کافی است دو طرف بتوانند به یکدیگر اعتماد کنند. آن وقت فروشنده، خریدار را به یکی از آن خانه‌های قدیمی‌می‌برد که حیاطش پر است از قفس‌هایی که روی هم چیده شده اند.
این جا یکی از این خانه‌هاست. اما در آن خبری از سگ و گربه نیست. فروشنده می‌گوید:«این جا نمی‌توانیم سگ و گربه نگه داریم. سر و صدا می‌کنند و این خودش به ضرر ماست چون لو می‌رویم. » و بلافاصله مرا به سمت حیاط دعوت می‌کند. توی حیاط دو گنجه بزرگ کبوتر و قفس خرگوش چیده شده و در اتاق‌های تو در توی ساختمان قدیمی‌قفس‌هایی با پرنده‌های رنگارنگ به چشم می‌خورد. به جز پرنده‌ها در قفس‌هایی هم همستر، سنجاب، لاک پشت و مار دیده می‌شود، اگر بفهمد خبرنگارم، احتمالا دو دستی مرا به قفس مارها تحویل می‌دهد! بعضی از حیوانات این جا موجود نیستند اما عکسشان موجود است.
خریدار می‌تواند عکس آنها را در‌گوشی موبایل ببیند و اگر پسندید حیوان را در قرار بعدی از نزدیک ببیند. از فروشنده قیمت می‌گیرم، می‌گوید: «قیمت سگ‌ها از ۲۰۰ هزار شروع می‌شود تا ۵ میلیون تومان. البته برخی از نژادهای خاص قیمت‌های بالاتر دارد، بستگی داره به سن و سال، نژاد، رنگ، جنسیت، مدارک شناسایی، اصالت و چیز‌های دیگر. الان بیشتر از نژاد «ژرمن شپرد» و «دوبرمن» می‌برند برای نگهبانی. تزئینی‌ها باحال‌ترند. اگر خواستی می‌توانم با ۵۰۰ یا ۶۰۰ تومان یک تودل‌برویش را برایت جور کنم.» البته تزئینی‌های دو میلیون تومانی هم توی بازار وجود دارد. همه اینها به شرطی است که حیوان شناسنامه و مدارک دامپزشکی داشته باشد که سلامت او را تایید کند.
به دیوار اتاق هم عکس‌هایی از حیوانات زده شده. عکس‌هایی از آهو، بز کوهی، لاما، روباه، پرنده‌های شکاری، ایگوانا، مار پیتون، میمون، طاووس، تمساح و حتی شیر! عکس‌هایی که انگار مُهر تاییدی است بر حرف‌های فروشنده!:«اینجا مولوی است. هر چی بخواهی و اراده کنی پیدا می‌شود. فقط باید مایه‌اش را داشته باشی. خلاصه غیر‌ممکن وجود ندارد. فیل هم بخواهی برایت جور می‌کنیم. از این عکس‌ها یک سری‌شان را داریم. آنهایی را که نداریم اگر سفارشش باشد، می‌گوییم بچه‌ها برایمان می‌آورند. اگر خریدار واقعی پیدا بشود، دیگر مشکلی باقی نمی‌ماند.» از فروشنده قیمت حیوانات دیگر را می‌پرسم که می‌گوید:« میمون داریم از ۴۰۰ تومان به بالا. اونهایی که تربیت شده‌اند گران‌ترند. ایگوانای سالم از ۱۵۰ تومان شروع می‌شود و تا ۵۰۰ تومان آب می‌خورد. البته گفته باشم نرخ‌هایی که برایت می‌گویم تک دست و رند شده است. چون خودمان مستقیم می‌آوریم و توی بازار دست به دست نمی‌شود. اگر ناشی باشی یک سگ ۳۰۰ تومانی را ۲ میلیون به پایت حساب می‌کنند.»
حیوان خانگی؛ دوست یا دشمن؟
در مقابل آنهایی که طرفداران نگهداری حیوانات خانگی هستند و از مشتری‌های پرو پاقرص فروشندگان حیوانات، گروهی با دلایل علمی‌سعی می‌کنند جوانان را قانع کنند که همزیستی با حیوان خانگی ضرر دارد. به گفته رضا قهرمانی، معاون پیشگیری اداره سلامت شهرداری تهران: «سازمانهای متولی در زمینه نگهداری و تامین سلامتی حیوانات باید برای صدور شناسنامه معتبر سلامتی اقدام کنند.» او این سازمان‌ها را وزارت بهداشت و سازمان دامپزشکی کشورمی‌داند و به تهران‌امروز می‌گوید:«این شناسنامه باید حفظ سلامت جامعه و عدم شیوع بیماریهای مشترک بین انسان و حیوان را تضمین کند.»
قهرمانی ادامه می‌دهد: «حیوانات خانگی یک چالش در زندگی نوین ما قلمداد می‌شوند و مسائل مختلفی در رابطه با آنها مطرح است که مسائل بهداشتی، حقوقی و دینی از جمله مهم‌ترین آنهاست. نمی‌شود حیوانات خانگی را نگهداری کرد و به این مسائل توجه نکرد. بنابراین سازمانهای متولی امر مسئولیت دارند تا آموزشهای لازم را در این زمینه‌ها به شهروندان بدهند.»
البته معاون پیشگیری اداره سلامت از آمادگی اداره سلامت در صورت درخواست سازمانهای متولی برای همکاری در زمینه آموزش خبر می‌دهد و می‌گوید: «با وجود اینکه دستورالعملی در زمینه آموزش در حوزه نگهداری از حیوانات خانگی نداریم اما در صورتی‌که این سازمان‌ها از ما بخواهند استقبال می‌کنیم که به شهروندان در رابطه با مسائل مرتبط با حیوانات خانگی آموزش دهیم. زیرا جامعه ما جامعه‌ای مبتنی بر ارزش‌ها و اعتقادات است و باید هنجارهای جامعه در نگهداری حیوانات رعایت شود.» قهرمانی همچنین می‌گوید که جدا از تأثیرات مستقیم و غیرمستقیم اجتماعی و فرهنگی، نگهداری از حیوانات از نظر بهداشتی بسیار حائز اهمیت است: «وقتی بحث بیماری مطرح باشد، چه در مورد انسان و چه در مورد حیوانات، پیشگیری قبل از درمان و شرایط حین و بعد از درمان مدنظر قرار دارد.
از آنجایی که بیماریهای مشترک زیادی بین انسان و حیوان وجود دارد حتماً باید در این زمینه برنامه‌ریزی داشته باشیم و برای کاهش ابعاد تهدیدکننده بیماری حیوانات اقدام کنیم. یعنی بدانیم بیماری چیست؟ پیشگیری از آن چگونه است؟ آیا بیماری به انسان منتقل می‌شود؟ و بیماری چگونه درمان خواهد شد؟» او در آخر اشاره می‌کند که قبل از خرید و نگهداری از حیوانات خانگی باید چندین سؤال را از خود بپرسیم: «قبل از هر چیز باید از خود بپرسیم هدف ما از نگهداری این حیوانات چیست؟ آیا حداقل اطلاعاتی درباره بیماریهای مشترک بین انسان و حیوان داریم؟ آیا راهکارهای مراقبت و نگهداری از حیوانات را بلدیم؟ آیا شرایط و امکانات نگهداری را داریم؟ نگهداری از حیوانات چه خطراتی برای خانواده و اطرافیان ما دارد و در جایی که زندگی می‌کنیم چقدر حقوق اطرافیان را ضایع می‌کند؟ متاسفانه امروز فرهنگ غلط نگهداری از حیوانات به یک پدیده اجتماعی غلط تبدیل شده و ممکن است در آینده به جامعه ضربه‌ای بزرگ بزند.»
خبر مرتبط :
