مقایسه‌ای بین انواع آب معدنی

حکیم مهر -  هر دم از این باغ، بری می‌رسد. این ضرب‌المثل در مورد خیلی چیزهای این روز و روزگار، صادق است؛ از جمله در مورد آب‌معدنی‌های این روز و روزگار که هر روز، نو می شوند و انواع جدیدی از آنها به بازار می‌آید؛ از آب معدنی­‌های گازدار گرفته تا آب‌معدنی‌هایی که طعم میوه‌های مختلف دارند. نظر متخصصان تغذیه درباره این آب‌معدنی‌های جدید چیست؟ همه ما بارها شنیده‌ایم که مصرف روزانه 8 لیوان آب برای بدن لازم و ضروری است اما دکتر آراسب دباغ مقدم، متخصص صنایع غذایی، می‌گوید : «لزومی ندارد که روزی 8 لیوان آب بنوشیم. به جای آن، می‌­توانیم این 8 تا 10 لیوان مورد نیاز را از سایر نوشیدنی­‌ها و حتی غذاها هم به دست آوریم.» می‌پرسید چطور؟ جواب‌تان این است: «همین گوشتی که ما می‌خوریم حاوی 70 تا 75 درصد آب است و کربوهیدرات‌ها(قندها)یی که ما اصلاً فکرش را هم نمی‌­کنیم، می‌توانند در بدن ما مقداری آب تولید کنند. بنابراین می‌توانیم نیاز بدن‌مان به آب را از طریق نوشیدن خود آب، چای، انواع نوشیدنی‌­ها، میوه، غذاهای آب‌دار و معمولی برطرف کنیم.»

آب گازدار

اگر گاز کربنیک یا همان سودا را با فشار زیاد در آب حل کنند، آب گازدار تولید می‌شود. هنگامی که درب بطری­‌های این آب­‌ها را باز می‌­کنید، مانند نوشابه‌های گازدار، ابتدا گاز آن با فشار از بطری خارج می‌شود و بعدش شما قادرید این آب اسیدی را بنوشید. از دکتر دباغ مقدم درباره علت یا هدف تولید این‌گونه آب­‌ها پرسیدیم و ایشان چنین پاسخ دادند که: «یکی از بحث­‌هایی که در صنایع غذایی از اهمیت بالایی برخوردار است، تنوع و در نظر گرفتن ذایقه مصرف­‌کنندگان است؛ مثلاً چرا هیچ‌کس نمی­‌پرسد که به چه علت بیش از صدها نوع بیسکوییت در بازار وجود دارد؟ چون مسلماً همه می‌دانند که انواع مختلف بیسکوییت برای ذایقه‌های متفاوت طراحی شده است. جریان تولید آب‌های گازدار یا با طعم میوه‌های گوناگون هم همین است. اصولاً آب ماده بدون طعم و بویی است و تولیدکنندگان برای اینکه به سلیقه مصرف­‌کننده احترام بگذارند و کششی به سمت این نوشیدنی بی‌­مزه و البته ضروری برای بدن به وجود بیاورند، اقدام به تولید این محصولات کرده‌اند.» البته برخی از تولیدکنندگان، هدف خودشان از این کار را فروش بیشتر محصول و جلب توجه بچه­‌ها و حتی بزرگ‌ترها به آب دانسته­‌اند و عنوان کرده‌اند که شاید بتوانند با تولید آب گازدار یا طعم‌دار، به والدین در نوشاندن آب به فرزندان‌شان کمک کنند. آنها می­‌گویند که گرایش به سمت نوشیدنی‌­های مضری مثل نوشابه‌های گازدار یا آب‌میوه‌های شیرین در جامعه ما بسیار زیاد است و همین دلیل (حفظ سلامت عمومی جامعه) باعث تولید یا واردات آب‌های گازدار و طعم‌دار شده است.

مضرات آب گازدار

دکتر دباغ مقدم تفاوتی بین آب گازدار و طعم‌دار با آب‌های معمولی نمی‌داند و می‌گوید که در دنیا فقط دو نوع نوشیدنی وجود دارد که رفع عطش می‌کند؛ یکی آب و دیگری شیر. او نوشیدن چای و قهوه را به خاطر مدر (ادرارآور) بودن‌شان برای رفع عطش چندان مناسب نمی‌­داند و می­‌افزاید: «آب گازدار یا طعم‌دار نیز می‌تواند همان مزایایی را داشته باشد که آب‌های معمولی دارند. فقط به خاطر وجود گاز در این محصولات، خوردن‌شان به کسانی که مشکلات گوارشی، زخم و ورم معده و سوزش سر معده دارند، توصیه نمی‌شود. این‌گونه افراد نه تنها آب گازدار، بلکه هیچ ­نوع نوشیدنی گازدار دیگری را نباید مصرف کنند.» در ضمن، برخی از دندانپزشکان هم مصرف آب‌های گازدار را منع می‌کنند. آنها اعتقاد دارند که اسیدی بودن این نوع نوشیدنی، باعث پوسیدگی دندان‌ها می‌شود.

بچه‌ها آب طعم‌دار نخورند

آب‌های طعم‌دار، شیرین نیستند و رنگ خاصی هم ندارند که اگر این‌طور بود، دیگر فرقی با آب‌میوه نداشتند. به این آب­‌ها تنها اندکی اسانس طعم‌‌دهنده مجاز خوراکی می‌‌زنند تا آب از آن مزه یک‌نواخت‌­اش در بیاید؛ طعم‌دهنده‌هایی مانند گیلاس، سیب، هلو، طالبی و لیمو. دکتر دباغ‌مقدم، مصرف این نوشیدنی­‌ها را به بچه‌­ها توصیه نمی‌کند و می‌گوید: «هرچند که مصرف آب‌های گاز یا طعم‌دار ضرری برای کسی ندارد اما موضوع در مورد بچه‌ها مخصوصاً بچه­‌های زیر 5 سال کمی متفاوت است. بهتر است در تغذیه این گروه سنی از مواد مصنوعی و شیمیایی استفاده نشود. حتی اگر این مواد، خوراکی و مجاز باشند. دلیل این حرف هم این است که دستگاه گوارش، کلیه و کبد در سنین خردسالی کامل می­‌شوند و بهتر است هیچ ماده مصنوعی در این دوران وارد بدن کودکان نشود.»

همراه غذا آب نخورید

خیلی‌ها عادت دارند با هر لقمه از غذای‌شان، کمی آب، نوشابه یا دوغ بنوشند اما دکتر دباغ‌مقدم این کار را عادت خوبی نمی‌­داند: «از نظر روانکاوی، نمی‌­توان غذا را خشک خشک خورد و بلعید و ترشح بزاق هم به خاطر سهولت در بلعیدن لقمه­‌های غذاست و گاهی هم این ترشحات به اندازه لازم نیستند و ما مجبور می‌­شویم که به کمک نوشیدن اندکی آب، غذای‌مان را فرو ببریم اما اینکه ما به خاطر یک عادت اشتباه مدام هنگام خوردن غذا آب بنوشیم، اصلاً کار درستی نیست. این عادت غلط باعث رقیق شدن شیره­‌های گوارشی و در نتیجه ایجاد سوءهاضمه در فرد می‌شود.»

او یک توصیه هم به آنهایی که نمی‌خواهند دچار اضافه وزن شوند و از طرفی هم نمی‌توانند جلوی پرخوری­‌شان را بگیرند، دارد: «اگر می­‌خواهید کمتر غذا بخورید یا قصد لاغر شدن دارید، کمی قبل از غذا یک لیوان آب بنوشید تا مقداری از حجم معده‌تان پر شود. این‌طوری دیگر دست به پرخوری نمی‌زنید. فقط حواس‌تان باشد آبی که می‌­نوشید زیاد سرد نباشد زیرا محیط داخلی معده گرم است و اگر شما آب خیلی سرد بنوشید، عضلات معده‌­تان دچار اسپاسم می­‌شوند و شما را به دردسر می‌­اندازند.»

به جای نوشابه گازدار آب گازدار بنوشید

کم نیستند افرادی که تا روزی دوسه لیوان نوشابه گازدار نخورند، روزشان شب نمی‌شود. تولید و عرضه آب‌های گازدار شاید بهترین وسیله برای این افراد باشد تا به جای مصرف نوشابه و ابتلا به پوکی استخوان زودرس و زخم معده، آب گازدار بنوشند. البته افراط در هر کاری ممکن است عارضه داشته باشد و طبیعتا مصرف افراطی آب گازدار هم می‌تواند به مرور زمان مشکلاتی برای‌تان به وجود آورد اما جایگزین کردن آب گازدار به جای نوشابه گازدار یک عادت تغذیه‌ای مناسب است و اگر بعدها بتوانید آب ساده یا دوغ کم­‌چرب را جایگزین آب گازدار کنید، چه بهتر.