حکیم مهر - هر ساله در تمام دنیا و از جمله کشور ما با شروع سال زراعی جدید، دامداران و صنایع لبنی با مشکلات و چالش‌هایی در مورد شیر روبرو می‌شوند که برای حل آنها به یک مدیریت صحیح و علمی نیاز است.
مشکلاتی که هرساله گریبانگیر بخش دامپروری و صنایع لبنی کشورمان می‌شود تقریبا از جنس همان مشکلاتی هستند که سال‌های سال این بخش‌ها را به خود مشغول ساخته است و درحالی که انتظار می‌رود از تجربه این سال‌ها برای جلوگیری از تکرار و بروز همان مشکلات در سال‌های بعد استفاده شود، ولی متاسفانه می‌بینیم که پایانی برای این چالش‌ها نیست و هیچ راه‌حل دائم و اساسی که برای همیشه نجات بخش دامداران و صنایع لبنی باشد نیز ارائه نمی‌شود.
تشکیل خانه شیر به‌عنوان مرکزی واحد برای تصمیم‌گیری و بررسی تمام امور شیر یکی از راه‌هایی است که به گفته بسیاری از کارشناسان و متولیان صنعت دامپروری و صنایع لبنی می‌تواند راهگشای این صنایع برای حل مشکلاتشان باشد ولی با وجود وعده‌های داده شده و تلاش‌های صورت گرفته هنوز در این زمینه کار جدی صورت نگرفته و با وجود اینکه در دولت قبل دستور تشکیل خانه شیر به وزارت جهاد کشاورزی داده شد و حتی این طرح به فراکسیون مجلس نیز برده شد، هنوز نتیجه‌ای در این زمینه بدست نیامده است.
مهندس مهرنوش امجدی گلپایگانی ـ عضو دبیرخانه فدراسیون بین‌المللی شیر درباره خانه شیر گفت: جلوگیری از آسیب‌های تجاری و سیاسی و گفت‌وگوهای مستقیم و دادن مشاوره صحیح به دولتمردان ازجمله مهمترین وظایفی است که برای خانه‌های شیر در سطح بین‌المللی تعریف شده است.
وی درباره وظایف و خدماتی که خانه شیر می‌تواند به فعالان این عرصه ارایه کند، افزود: کمک به قانونگذاران برای تدوین قوانین مناسب برای صنعت شیر، تامین اطلاعات آماری از صنعت لبینات و نمایندگی صنعت شیر کشور در سطوح ملی، ناحیه‌ای و جهانی از جمله خدماتی است که خانه شیر می‌تواند ارایه کند.
امجدی گلپایگانی با اشاره به اینکه خانه شیر مکانی برای افزایش سلامت جامعه از طریق متخصصان تغذیه عضو آن است، گفت: خانه شیر علاوه بر اینکه در مواقع بروز بحران در صنعت شیر می‌تواند وظیفه مدیریت بحران را برعهده بگیرد، می‌تواند به عنوان یک بازوی بازاریابی برای صنعت شیر کشور عمل کرده و دراین راستا سبب افزایش مصرف شیر و محصولات لبنی نیز شود.
وی از خانه شیر به‌عنوان مکانی برای شنیدن صدای فعالان صنعت شیر کشور یاد کرد و افزود: خانه شیر محلی برای جمع‌آوری اطلاعات و نتایج تحقیقات علمی از سراسر دنیا دررابطه با شیر و فرآورده‌های شیری و انتقال آن به صنعت لبنیات کشور است و از این طریق فعالان این صنعت و متخصصان علوم تغذیه، سلامت و مصرف‌کنندگان از آخرین اطلاعات علمی روز دنیا بهره‌مند می‌شوند.
امجدی گلپایگانی با تاکید براینکه خانه شیر از طریق تحقیق بازار و مشتری و آنالیز اطلاعات و داده‌ها سبب توسعه تولید و همچنین مصرف محصولات لبنی می‌شود، افزود: خانه شیر محل مناسبی برای ساماندهی واردات و صادرات محصولات لبنی و آغازی برای ورود این صنعت به WTO است.
عضو دبیرخانه فدراسیون بین‌المللی شیر با اشاره به اینکه خانه شیر محلی برای پاسخ به مشاوره‌های عمومی و مرتبط به صنعت لبنی است، اظهار کرد: کلیه فعالیت‌های تبلیغاتی برای شیر و محصولات شیری به‌منظور هدفمند شدن هرچه بیشتر این تبلیغات از طریق خانه شیر هر کشور انجام می‌شود. ضمن آنکه خانه شیر محل مناسبی برای برنامه‌ریزی شیر مدارس و برنامه‌های تحصیلی دانش‌آموزان است که برنامه‌ها از طریق اولیای مدرسه به دانش‌آموزان منتقل می‌شود.
او ادامه داد: همچنین از این طریق می‌توان برای توسعه محصولات شیری غنی شده برای دانش‌آموزان و کلیه مصرف‌کنندگان برنامه‌ریزی کرد.
سیداحمد مقدسی ـ عضو هیات مدیره مرکز همکاریهای امور دام نیز یکی از ضرورت‌های کشور را راه‌اندازی خانه شیر دانست و گفت: با ایجاد خانه شیر و بررسی تمام مسائل مربوط به شیر از ابتدای تولید تا زمان مصرف از سوی خانه شیر، به‌طور حتم تولیدکننده، مصرف‌کننده، صنایع شیر و دولت جایگاه خود را ارتباط با این محصول پیدا می‌کنند.
وی با بیان اینکه خالی بودن جای خانه شیر در کشور ضربه‌های بسیاری را متوجه بخش‌های مرتبط با این محصول کرده است، خاطرنشان کرد: مدت‌هاست که طرح خانه شیر در مجلس باقی مانده و به نتیجه نرسیده است.
او با اشاره به اینکه طرح خانه شیری که به مجلس رفته دارای نواقصی است و باید قبل از ورود این طرح به صحن علنی مجلس این نواقص رفع شود، اضافه کرد: در تهیه این طرح تعداد کمی از دامداران حضور داشته و بیشتر اعضای تهیه‌کننده این طرح دولتی‌ها هستند که از نزدیک با مسائل این بخش آشنایی ندارند.
مقدسی گفت: اگر دولت قصد حل مشکلات مربوط به شیر را داشته باشد باید تمامی مسائل را به خود بخش واگذار کرده و خود تنها به نظارت و کنترل بپردازد چراکه اگر این خانه شیر تاسیس و امور مربوط به تولید شیر و لبنیات و غیره به بخش خصوصی واگذار شود به‌طور حتم این بخش از عهده مسائل و مشکلات خود برمی‌آید ولی متاسفانه در حال حاضر بخش‌های دولتی به‌دلیل دور بودن از مشکلات تولید، تصمیماتی را برای مسائل شیر در پشت درهای بسته می‌گیرند که در عمل هیچ مشکلی از مشکلات تولیدکنندگان، مصرف‌کنندگان و صنایع لبنی حل نمی‌کند.
وی افزود: اگر طرح خانه شیر در مجلس به یک طرح جامع و عملی تبدیل شده و همه جوانب را در نظر بگیرد و دولت نیز به عنوان قانونگذار و سیاست‌گذار در کنترل‌ها نقش داشته باشد، تمامی مشکلات این بخش توسط بخش خصوصی رفع خواهد شد ضمن اینکه با راه‌اندازی خانه شیر حتی شیر با کیفیت‌تری به دست مصرف‌کننده می‌رسد و توزیع شیر و مسائل مربوط به آن نیز مناسب‌تر خواهد شد.
وی اضافه کرد: به‌دلیل نبود خانه شیر درحال حاضر دامدار سنتی و صنعتی محصول خود را به یک قیمت می‌فروشند که در نهایت نتیجه چنین وضعیتی لطمه دیدن تولیدکنندگان، مصرف‌کنندگان و صنایع است در صورتی که با راه‌اندازی خانه شیر تمامی این موارد دیده خواهد شد.
او تاکید کرد: باید برای تهیه طرح خانه شیر از کارشناسان خبره در تمام بخش‌های دامداری، صنعت، مصرف‌کننده و کشاورزان دعوت به عمل آید و پس از جامع شدن طرح در صحن علنی مجلس به سرعت مورد بررسی قرار گیرد.
گفتنی است خانه‌های شیر از دامداران و صنایع لبنی کشورشان به سختی دفاع می‌کنند و شیر و فرآورده‌های آن را ترویج کرده و بسیاری از چالش‌های روزانه‌ای را که این صنایع با آنها روبرو می‌شوند را پردازش کرده و به رفع آنها می‌پردازد.
به‌عنوان مثال در انگلستان خانه شیر در سال1920تشکیل شد و هدف از تشکیل آن نوآوری در تولید فرآورده‌های شیری از طریق درگیر کردن متخصصان تغذیه و سلامت و ارتباط با مصرف‌کنندگان و بازاریابی بوده و از زمان تاسیس تاکنون این هدف را تعقیب می‌کند.
در آمریکا نیز خانه شیر به وسیله اتحادیه صنعت لبنیات و دپارتمان ملی کشاورزی تشکیل شد و به عنوان یک ارگان مدیریتی و برنامه‌ریز ملی و بین‌المللی عمل کرده و تولیدکنندگان را حمایت می‌کند.
خانه شیر کانادا هم یک ارگان غیرانتفاعی با هدف افزایش مصرف شیر است و از سال 1974 با برنامه‌های آموزشی متنوع برای هزاران دانش‌آموز کار خود را آغاز کرده و اساس فعالیت آن بر محور افزایش مصرف شیر و فرآورده‌های آن استوار است.
جالب آنکه هر یک از خانه‌های شیر ذکر شده به طرق مختلفی به منابع مالی مورد نیاز خود دسترسی پیدا می‌کنند و بودجه مستقیمی را از دولت‌های متبوع خود دریافت نمی‌کنند. بر این مبنا در انگلستان بودجه مورد نیاز خانه شیر به وسیله صاحبان صنایع لبنی و اتحادیه توسعه شیر تامین می‌شود.
در آمریکا دامداران به‌ازای هر یکصد کیلوگرم شیر فروخته شده، 15 سنت به خانه شیر می‌پردازند که از این مبلغ 5 سنت برای انجام ابداعات و نوآوری‌های ملی در صنعت لبنیات و همچنین ترویج افزایش مصرف شیر هزینه می‌شود و 10 سنت دیگر به ارگان‌های ناحیه‌ای لبنی اختصاص می‌یابد.
هیچ‌یک از خانه‌های شیر به‌طور مستقیم از دولت‌های متبوع خود حمایت مالی دریافت نمی‌کنند و دولت‌ها تنها به طورغیرمستقیم از آنها حمایت‌هایی به عمل می‌آورند که عمده این حمایت‌ها نیز غیرمالی است، اما آنچه مسلم است اینکه خانه‌های شیر در سراسر دنیا با وجود تمام شباهت‌ها و تفاوت‌های ساختاری و تشکیلاتی یک هدف راهبردی را دنبال می‌کنند و آن قدرت بخشیدن به موقعیت دامداران و صنعت شیر در بازار و توسعه بازارهای ملی و بین‌المللی است که آن هم از طریق حمایت‌های همه‌جانبه از تمام حلقه‌های تولید شیر ـ تولیدکننده بذر علوفه تا پشتیبانی از سیستم‌های توزیع و آموزش مصرف‌کنندگان است.
بنابراین اکنون این سوال مطرح است که آیا جای چنین تشکیلاتی در صنعت شیر ایران خالی نیست؟
