با ریزش حدود نیمی از دانشجویان دامپزشکی یک‌سال پس از ورود به دانشگاه مواجه هستیم/ واکسیناسیون دانشجویان دامپزشکی علیه کرونا

حکیم مهر:‌ «کلاس‌های دانشکده دامپزشکی دانشگاه شهید چمران اهواز گاهی با نصف ظرفیت دانشجویان ورودی تشکیل می‌شود و این یکی از چالش‌های این دانشکده است»؛ این را رئیس دانشکده دامپزشکی دانشگاه شهید چمران اهواز به حکیم مهر می‌گوید: «متاسفانه همواره با یک ریزش روبرو هستیم که ناشی از میزان علاقه دانشجویان به رشته دامپزشکی است. بعضی دانشجویان با امید پذیرش در رشته پزشکی ثبت‌نام می‌کنند، مرخصی می‌گیرند و دوباره رشته‌های پزشکی و مرتبط را می‌خوانند.»

از نظر «دکتر حسین حمیدی نجات» هر چه تعداد جذب دانشجو مناسب‌تر باشد، طبیعتا انتخاب برای فرصت‌های شغلی توسط افراد بهتر، بیشتر می‌شود. وی می‌افزاید: این است که در شرایط فعلی سیاست وزارت علوم در تعداد پذیرش مناسب است اما دانشگاه آزاد باید در این قضایا با وزارت علوم هماهنگ باشد که ظاهرا حداقل در رشته ما نیست.

حکیم مهر: آقای دکتر، چه شد که رشته دامپزشکی را انتخاب کردید؟

اگر بخواهم صادقانه بگویم، بخش اعظمی از دانشجویان دامپزشکی از ابتدا علاقه‌مند بودند که در رشته‌های پزشکی و دندانپزشکی پذیرفته شوند. بنده همیشه تصور می‌کردم که همه به این شکل هستند اما از زمانی که استخدام دانشگاه شدم، مشاهده کردم که به این شکل نیست و خیلی از دانشجویان با علاقه‌مندی تمام، رشته دامپزشکی را انتخاب کرده‌اند. من یک حالت بینابین بودم و تمایل اولیه‌ام به رشته پزشکی بود اما در عین حال به دامپزشکی هم گرایش داشتم. با توجه به روحیاتی که دارم و احتمال می‌دادم که در رشته پزشکی قبول نشومِ، روی یک رشته ریسک نکردم که مثلا اگر عملیاتی نشد، دچار چالش شوم، لذا چون به طب و امور مربوط به جان خیلی علاقه‌مند بودم، رشته دامپزشکی را نیز انتخاب کردم. همان زمان هم در ذهنم بود که اگر پزشکی پذیرفته نشدم، درمان حیوانات هم نوعی طب محسوب می‌شود.

حکیم مهر: ورودی چه سالی و کدام دانشگاه هستید؟

ورودی سال ۱۳۷۰ دانشکده دامپزشکی شهید چمران اهواز.

حکیم مهر: دانشکده دامپزشکی اهواز هر سال چند نفر دانشجو می‌گیرد؟

ما متاسفانه همواره با یک ریزش روبرو هستیم که ناشی از همان میزان علاقه دانشجویان به رشته دامپزشکی است. بعضی دانشجویان با امید پذیرش در رشته پزشکی ثبت‌نام می‌کنند، مرخصی می‌گیرند و دوباره رشته‌های پزشکی و مرتبط را می‌خوانند. ما معمولا در ۲ ترمی که در طول سال دانشجو می‌گیریم، در مجموع متقاضی جذب ۱۵۰ نفر ظرفیت از سازمان سنجش می‌شویم. اما تجربه ثابت کرده که این تعداد هیچ وقت ماندگار نبوده است. کمااینکه برخی از همان ابتدا مرخصی می‌گیرند، بعضی انصراف می‌دهند و عده‌ای هم نمی‌آیند یا اهداف آنها عوض می‌شود و در مراکز آموزشی دیگری مشغول به تحصیل می‌شوند. این است که ما از ۷۵ نفری که در ترم اول یا دوم دانشجو می‌گیریم، در نهایت پس از یک سال با دلایل متفاوتی ریزش خواهند داشت و هر کلاس به نصف ظرفیت خود می‌رسد. البته این مساله نیز متغیر است و مثلا یک سال ۱۵۰ نفر و یک سال ۱۰۰ نفر می‌شود اما معمولا از ۱۵۰ نفر بیشتر نمی‌شود. ما حتی چند سال پیش کلاس زیر ۱۰ نفر هم داشتیم. در حال حاضر به طور متوسط حدود ۲۵ تا ۳۵ نفر در کلاس‌ها باقی می‌مانند.

حکیم مهر: به نظر شما این فرصت است یا تهدید؟ چون به هر حال انتقادات زیادی به پذیرش بی‌رویه دانشجوی دامپزشکی در بسیاری از دانشکده‌ها وجود دارد.

به اعتقاد من اینکه رقابت در جذب دانشجو وجود داشته باشد، برای کسب فرصت‌های شغلی مناسب بد نیست. اما این رقابت نباید آن قدر بی در و پیکر باشد که مثلا یک دانشکده دامپزشکی معتبر مثل تهران، مشهد، شیراز، اهواز، ارومیه و سایر دانشگاه‌های دولتی یا حتی برخی واحدهای دانشگاه آزاد که ممکن است خیلی خوب کار کنند، دچار مشکل شوند. کمااینکه ورودی‌های بیش از ۱۰۰ نفر خلل ایجاد می‌کند.

به نظر من نه مثل گذشته باشد که تعداد ورودی‌های دانشکده‌های دامپزشکی خیلی کم بود و دانشکده‌های وزارت علوم کمتر بودند و نه حالا. در این میان وزارت علوم به یک تعدیل رسیده و مثل قبل با ارائه مجوز رشته دامپزشکی موافقت نمی‌کند که این خیلی پسندیده است، اما تعداد دانشجویان نه باید آن قدر کم باشد و نه به این شکل بدون نظارت. به هر حال دانشگاه آزاد هم مشکلات خود را دارد و شاید از ابعاد مالی به قضیه نگاه می‌کند.

درجه نخست مساله کیفیت و آینده شغلی این دانشجویان است و اینکه یک رقابت هم باید وجود داشته باشد. هر چه تعداد جذب دانشجو مناسب‌تر باشد، طبیعتا انتخاب برای فرصت‌های شغلی توسط افراد بهتر، بیشتر می‌شود. این است که در شرایط فعلی سیاست وزارت علوم در تعداد پذیرش مناسب است اما دانشگاه آزاد باید در این قضایا با وزارت علوم هماهنگ باشد که ظاهرا حداقل در رشته ما نیست. باید کنترل شده عمل کند و کیفیت آموزشی خود را افزایش دهد و چاره‌ای جز این نیست.

دامپزشکی رشته‌ای است که با جان سروکار دارد. طب است و باید به آن توجه خاص شود. البته رشته‌های دیگر هم ارزش خاص خود را دارند اما چون دامپزشکی با جان و همچنین با سرنوشت دامداران و آینده خانواده‌های آنها و آینده تولید سروکار دارد، وضعیت آن متفاوت است. صرف نظر از علایق عاطفی که برخی افراد به حیوانات دارند و آن هم به جای خود قابل قبول است، بعضی از افراد هستند که رزق و روزی آنها از صنعت دامپروری چه به شکل کوچک و سنتی یا صنعتی و بزرگ تعیین می‌شود. لذا مساله خیلی حساس است و باید از جذب بی‌رویه دانشجو جلوگیری شود. آن چیزی که ما الان می‌بینیم این است که بسیاری از فارغ‌التحصیلان ممکن است کار نکنند. یعنی ۶ سال از عمر خود را سپری کردند و وقت آنها تلف شده و فقط به واسطه یک مدرک، نتیجه مناسب به دست نمی‌آید.

حکیم مهر: به معتبر بودن دانشکده دامپزشکی شهید چمران اشاره کردید. لطفا تاریخچه‌ این دانشکده را بفرمایید.

دانشکده دامپزشکی شهید چمران اهواز از سال آخر پیش از انقلاب و ابتدا به شکل لیسانس در یک سال شروع به پذیرش دانشجوی دامپزشکی کرد که بلافاصله با تلاش‌های رئیس وقت، این دوره پس از یک سال تبدیل به دوره دکترای عمومی شد. بعد از یکی دو سال به انقلاب فرهنگی برخورد کرد و تا چند سالی مثل اکثر دانشگاه‌های دیگر، انقلاب فرهنگی در جریان بود و مجددا آغاز به کار آن با ورودی‌های سال ۱۳۶۵ صورت گرفت. دانشجویانی هم که از قبل مانده بودند، از همان سال کار خود را با دانشجویان دکترای عمومی شروع کردند.

دانشکده بعد از چند سال و در حدود سال ۶۹ پذیرش تخصص را هم از رشته آناتومی شروع کرد و به همین شکل پیش رفت. بنده از سال ۷۰ که وارد دانشکده شدم، خیلی امکانات جدی نداشتیم اما خوشبختانه الان بیمارستان دانشکده ما بر حسب تحقیقات من و صحبت‌های همکاران و دانشجویان، یکی از بیمارستان‌های مجهز و پر کیس است. اما متاسفانه در ایام کرونا استان خوزستان ضربه خورد و ما هم خیلی ناراحت هستیم که هم‌اکنون آن طور که باید از پتانسیل بیمارستان استفاده نمی‌شود، با اینکه مراجعات ما خیلی زیاد است. وقتی با همکاران در دانشکده‌های دیگر صحبت می‌کنم، می‌گویند در این حوزه آن قدر که شما مراجعه دارید، ما نداریم و این جای بسی خوشوقتی است که ما از این نعمت برخوردار هستیم.

دانشکده در زمینه پذیرش دانشجویان تخصصی رزیدنسی، PhD و همچنین بعضی از رشته‌های کارشناسی ارشد توسعه خیلی خوبی دارد. ما الان نزدیک به ۶۰ نفر عضو هیات علمی داریم که تعداد قابل توجهی از آنان استاد تمام و تعداد قابل توجهی نیز دانشیار و بعضی از اساتید هم استادیار هستند و مربی نداریم. خوشبختانه وضعیت پرسنلی ما هم بد نیست و نمی‌توانم بگویم که کامل و ایده‌آل است اما سعی کردیم تا آنجا که ممکن است نسبت‌ها را تعدیل کنیم و از این بابت پرسنل راضی هستند.

حکیم مهر: در شرایط پاندمی کرونا، کلاس‌های دانشکده به چه صورت برگزار می‌شود؟ آیا آنلاین است یا حضوری یا ترکیبی؟ و آیا این مساله باعث افت کیفیت آموزش نشده است؟

کلاس‌ها به شکل آنلاین است و در بعضی موارد خاص هم اتفاق افتاده که دانشجوی تحصیلات تکمیلی باید می‌آمده تا برخی تکنیک‌ها را در دروس عملی که به شکل آنلاین امکان‌پذیر نبوده، یاد بگیرد، اما موارد آن خیلی کم بوده است. مثلا گاهی از دانشگاه مجوز گرفتیم و دانشجویان ارشد و PhD به تعداد ۲ نفر در یک بازه زمانی کوتاه آمدند و برگشتند. اما دانشجویان بالینی ما حضور بیشتری داشتند. سایر دانشجویان نیز اصلا حضور فیزیکی نداشته و آموزش آنان به شکل آنلاین بوده است.

همانطور‌ که می‌دانید آموزش صرفا آنلاین به دانشجویان بالینی شامل اینترن‌ها و رزیدنت‌ها امکان‌پذیر نیست و دانشجوی دامپزشکی نمی‌تواند بدون مشاهده نزدیک کیس، یک دامپزشک موفق باشد. از طرفی متاسفانه دانشکده ما از بابت تعطیلی و بازگشایی دچار نوسانات خیلی زیاد شد. به هر حال وضعیت استان خاص است و به لحاظ زمینی مرز مشترک با کشور عراق دارد، از جهات دیگر میزبان کوچ‌های متفاوت هستیم. استان صنعتی است و به شکل مستمر پرسنل‌ متفاوتی از استان‌های دیگر می‌آیند و برمی‌گردند، چراکه خیلی‌ها خوزستانی نبوده و بدون خانواده اینجا هستند. این مساله باعث شده وضعیت استان از نظر رنگ‌بندی کرونا همواره قرمز باشد و این مساله دانشکده را هم متاثر کرده است. به همین دلایل ما مجبور شدیم بیمارستان را تعطیل کنیم. از اردیبهشت ماه که شرایط بهتر شد، از ستاد کرونا درخواست بازگشایی بیمارستان را کردیم اما تا الان با تمام تلاش‌های مجموعه مدیریت دانشگاه و خود دانشکده، این مجوز را به ما ندادند که بیمارستان بازگشایی شود. این وضعیت خیلی مورد خواست دانشجویان نیست و تعداد زیادی از دانشجویان از این بابت گله‌مند هستند و من کاملا به آنها حق می‌دهم.

حکیم مهر: اخیرا معاون آموزشی و تحصیلات تکمیلی دانشگاه شهید چمران اهواز در مصاحبه‌ای که با باشگاه خبرنگاران جوان داشته‌اند، اشاره کردند که اقدامی برای واکسیناسیون دانشجویان دامپزشکی دانشگاه شهید چمران اهواز از سوی دانشگاه علوم پزشکی صورت نگرفته است. نظر شما چیست؟

من در این خصوص گله‌ دوستانه‌ای از شما دارم و آن اینکه ای‌کاش قبل از انتشار آن خبر، اطلاعات آن از دانشکده کسب می‌شد. چون معاونت آموزشی دانشگاه یک مجموعه بزرگ است. خود دانشگاه شهید چمران نیز یک مجموعه بزرگ با رشته‌های بسیار متفاوت است. ایشان از یک بعد دیگر صحبت کرده بودند که باعث شد مقداری سوء تفاهم برای مخاطبین ایجاد شود. همانطور که عرض کردم ما از اردیبهشت تصمیم به بازگشایی بیمارستان داشتیم و همان زمان هم بحث واکسیناسیون در کشور در حال جدی‌تر شدن بود و از خردادماه طیف‌های متفاوتی شروع به واکسیناسیون کردند. ما نیز به شکل جدی تصمیم گرفتیم که واکسیناسیون را انجام دهیم و به دنبال مکاتبه با مراجع ذی‌صلاح بودیم که طبیعتا این مکاتبه باید از طریق دانشگاه، ریاست محترم دانشگاه، معاونت آموزشی و حتی معاونت پشتیبانی انجام می‌شد.

آنها تلاش زیادی کردند و آقای دکتر جلیلی‌فر واقعا کمک کردند و از طریق استانداری، ستاد کرونا و دانشگاه علوم پزشکی متقاضی واکسن برای دانشجویان، اعضای هیات‌علمی و حتی پرسنل دانشکده بودند. به موازات آن و علی‌رغم تلاش‌ها، از آنجا که دانشکده با پاسخی مواجه نمی‌شد، تصمیم گرفت از یک کانال‌ دیگر به شکل قانونی تلاش کند که از این بابت موفق شدیم با درایتی که در مجموعه نظام دامپزشکی استان و دکتر تقویان‌پور و سایر همکارانشان بود، موافقت کسب کنیم که دانشجویان ما واکسینه شوند.

در استان خوزستان و شهر اهواز، دانشکده دامپزشکی، اداره کل دامپزشکی و نظام دامپزشکی فعال هستند و خوشبختانه در چند سال اخیر تعامل خیلی خوبی با هم دارند. در نهایت بازار اشتغال تعدیل شده و یک‌سری وظایف را علاوه بر اینکه بخش خصوصی انجام می‌دهد و مرتبط با نظام است، دانشکده نیز انجام می‌دهد و خدمت رسانی‌هایی دارد که به یک تعادل رسیده است. ازجمله اینکه خیلی از اقشار بسیار ضعیف و همچنین مراجعه‌کنندگانی که کار تخصصی می‌خواهند، به دانشکده مراجعه می‌کنند. البته شاید امکانات دانشکده با آن کیفیتی که مدنظر صاحب حیوان است و در بیرون از مجموعه دانشگاه وجود دارد، همخوان نباشد. به هر حال آنها ضروری دیدند که این تعادل حفظ شود و حفظ این تعادل نیز مستلزم این بود که مجموعه شروع به کار مجدد کند و دانشجویان، همکاران هیات علمی و غیر هیات علمی ایمن باشند.

در نهایت با واکسینه شدن دانشجویان موافقت کردند. مصاحبه دکتر جلیلی‌فر نیز پاسخ تلاش‌های مجموعه خودشان ازجمله ریاست دانشگاه و معاونت آموزشی دانشگاه بود که واقعا تلاش زیادی هم به شکل مکاتبه و هم رایزنی کردند، اما به نتیجه نرسیدند. درنهایت نیز دانشکده از مسیر دیگری که نظام دامپزشکی بود و همکاری زیادی کرد، توانست مجوزی برای واکسیناسیون دانشجویان بگیرد.

به‌عنوان حرف آخر...

اعضای نظام دامپزشکی از جمله دکتر تقویان و دکتر عامری تلاش زیادی کردند و همکاری مناسبی با ما داشتند و از این بابت می‌خواهم از آنها تشکر و قدردانی کنم که در این شرایط با ما این همکاری را برای واکسیناسیون دانشجویان داشتند.

همچنین مدیریت دانشگاه نیز تلاش زیادی برای مجوز واکسن کردند اما آنها با نظام دامپزشکی در ارتباط نبودند و پیگیری‌ها را از طریق ستاد انجام می‌دادند و علی‌رغم تلاش‌ها واقعا به آنها پاسخ داده نشد؛ لذا از مجموعه مدیریت دانشگاه نیز تشکر می‌کنم.

حکیم مهر: ممنون از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید.