دکتر محسن مشکوة
متخصص بهداشت مواد غذایی
سهم بزرگی از تندرستی ما مربوط به خوردنی‌هاست. بدون پروتئین با منشاء حیوانی، تندرستی در خطر است و گوشت یکی از منابع با ارزش پروتئینی است. تامین سلامت گوشت در گرو رعایت اصول، موازین و نظارت بهداشتی در سراسر زنجیره از مزرعه تا سفره قرار دارد. سلامت گوشت نه تنها شامل سالم بودن اولیه آن، بلکه فراهم نمودن شرایطی است که مانع از آلودگی‌های ثانویه یا تغییرات ناشی از فساد در کلیه مراحل زنجیره غذایی می‌گردد. غفلت در هر قسمت از این زنجیره می‌تواند به کاهش کیفیت و چه بسا غیرقابل مصرف شدن گوشت برای مصارف انسانی بیانجامد.
چالش‌های موجود در اعمال نظارت (بازرسی و کنترل) بهداشتی گوشت و فرآورده‌های گوشتی در کشور عمدتا موارد زیر را در بر می‌گیرد:
- محدودیت‌های موجود در اعمال نظارت بهداشتی بر کشتار خارج از شبکه کشتارگاهی تحت نظارت
- محدودیت‌های موجود در اعمال نظارت بهداشتی بر کشتارهای مربوط به نذورات، اعیاد، مناسبت‌های مذهبی و...
- محدودیت‌های موجود در اعمال درست نظارت بهداشتی بر کشتارگاه‌های غیرصنعتی
- محدودیت‌های موجود در اعمال نظارت بهداشتی قبل از کشتار.
- محدودیت‌های موجود در اعمال نظارت‌های بهداشتی در تولید فرآورده‌های گوشتی
- محدودیت‌های موجود در اعمال نظارت‌های بهداشتی بر گوشتهای وارداتی
راهبردهای اجرایی در راستای ارتقاء بهداشت گوشت و فرآورده‌های گوشتی:
1- اهتمام بیشتر برای سرمایه‌گذاری و توسعه مجتمع‌های کشتارگاهی صنعتی دام
2- ساماندهی کشتار دام در روستاها و یا استقرار شبکه توزیع گوشت در روستایی
3- آموزش و اطلاع‌رسانی در ترغیب مردم به خودداری از خرید گوشت و آلایش‌های خوراکی آن در مسیر جاده‌ها و روستاها از طریق رسانه‌های جمعی
4- آموزش و اطلاع‌رسانی در تاکید بر منع کشتار در خارج از فضای کشتارگاه‌های مجاز از طریق رسانه‌های جمعی
5- پایش باقی‌مانده‌های دارویی و سایر آلاینده‌ها در گوشت و آلایش‌های خوراکی آن
6- انجام ارزیابی خطر با پیروی از اصول بنیادین اخلاقی، علمی، بی طرفی، امانت‌داری، شفافیت و قضاوت حرفه‌ای و اعمال نظارت بهداشتی بر گوشتهای وارداتی
سال‌هاست که واردات گوشت قرمز با توجه به:
- شرایط آب و هوایی (خشکسالی و ترسالی)
- میزان تولید و مصرف،
- قیمت گوشت در بازار،
- سیاست‌ها و برنامه‌های دولت با توجه به وضعیت درآمدهای ارزی کشور
معادل 5 تا 10 درصد تولیدات داخلی برای تنظیم یا متعادل کردن قیمت بازار (تامین منافع مصرف کنندگان با در نظرگرفتن منافع تولیدکنندگان داخلی) صورت می‌پذیرد.
جامعه همواره با کسب دانش و اطلاعات به آگاهی‌ها و دانایی خود می‌افزاید و بر حقوق خود در حوزه‌های مختلف بیش از گذشته آگاه و واقف گردیده و آنها را مطالبه میکند. یکی از این مطالبات، تضمین کیفیت و سلامت غذایی است و هر تصمیمی در این حوزه باید با مبانی کارشناسی در راستای منافع ملی و عمومی مردم باشد و خارج از آن پذیرفته شدنی نیست. امروزه تضمین کیفیت و سلامت گوشت مستلزم روش ها/ عملیات خوب/ مناسب در نگهداری و پرورش دام، حمل و نقل، کشتار و استحصال، بسته‌بندی، نگهداری، توزیع و عرضه در راستای برآورده کردن الزامات بهداشتی قرار دارد. در زنجیره تولید گوشت کشتارگاه نقش محوری دارد.
هرچند اعزام ناظرین بهداشتی برای نظارت بهداشتی بر گوشتهای وارداتی کم و بیش با حاشیه‌سازی‌هایی همراه بوده است اما آیا می‌توان تکالیف قانونی و الزامات بهداشتی سازمان متولی تامین بهداشت فرآورده‌های دامی را با دلایل و بهانه‌های غیراصولی نادیده گرفت و صورت مسئله را پاک نمود؟
اینک به تحلیل دلایل اتخاذ تصمیم عدم اعزام ناظر بهداشتی پرداخته میشود:
1- بسیاری از کشورهای وارد کننده گوشت ناظر بهداشتی اعزام نمی‌کنند و انتظارات و الزامات بهداشتی کشور متبوع خود را در قالب امضاء پروتکل بهداشتی با مرجع ذی صلاح کشور صادر کننده بر اساس مقررات و دستورالعمل‌های سازمان جهانی بهداشت دام و انجام آزمون‌های ارگانولپتیکی، میکروبی و... نمونه‌های برداشتی در گمرک ورودی به کشور کافی می‌دانند.
2- اعزام ناظرین بهداشتی موجب افزایش هزینه‌های تمام شده و در نهایت به افزایش قیمت گوشت برای مصرف کننده می‌انجامد.
3- پرداخت هزینه‌ها و ماموریت ناظرین بهداشتی توسط واردکنندگان از پشتوانه قانونی لازم برخوردار نبوده و از طرفی منابع مالی و اعتبارات سازمان دامپزشکی کشور هم پاسخگو نیست.
مستندات و تکالیف قانونی سازمان دامپزشکی کشور در تضمین کیفیت و سلامت گوشت وارداتی:
الف- بر اساس مقررات و ضوابط سازمان دامپزشکی کشور، برای واردات گوشت، رعایت IHR (Iran Health Requirement یا الزامات بهداشتی ایران) توسط واردکننده در کشور مبدا و صدور VIP (Veterinary Health Import Permission یا مجوز بهداشتی دامپزشکی واردات) الزامی می باشد.
ب- ماده (15) آئین نامه اجرایی بند ز ماده (3) و مواد (9 و 8 ، 7) قانون سازمان دامپزشکی کشور، مصوب 19/09/1391 هیئت وزیران بیان می‌دارد: سازمان دامپزشکی موظف است با انجام بازدید و بازرسی‌های لازم در کلیه مراحل تولید، پخش، نگهداری، فروش، واردات و صادرات اقلام دارو و مواد مصرفی در امور دامپزشکی و نیز ورود و صدور دام زنده، تخم مرغ نطفه‌دار، اسپرم دام، فرآورده‌های خام دامی، مواد غذایی متراکم و مکمل‌های غذایی دام و نیز از طریق صدور و تمدید پروانه‌ها و مجوزهای مربوط به موارد فوق‌الذکر بر اجرای مقررات موضوع این آیین نامه نظارت نموده و در صورت برخورد با موارد تخلف، به تناسب نوع و میزان آنها با رعایت سایر قوانین و مقررات مربوط با متخلفین برخورد نماید:
ه- بند ج ماده (7) آئین‌نامه اجرایی نظارت بهداشتی دامپزشکی، مصوب 7/7/1386 وزیران عضو کمیسیون امور زیربنایی، صنعت و محیط زیست بیان می‌دارد: سازمان دامپزشکی موظف است برای اعمال نظارت بهداشتی خوراک دام و فرآورده‌های دامی را که به دلیل دارا نبودن ویژگی‌های حسی، فیزیکی، شیمیایی و یا میکروبی، به‌وسیله بازرسان سازمان غیرقابل مصرف تشخیص داده میشود، درصورت امکان، صاحب آن مواد را به سالم سازی آنها موظف نماید و یا دستور مصرف غیرخوراکی آنها را به شکل مناسب صادر نماید و درغیر این صورت، معدوم نماید.
و- ماده (8) قانون سازمان دامپزشکی کشور، مصوب 1350 بیان می‌دارد: هرگاه دام و فرآوره‌های خام دامی و موارد ذکر شده در ماده (7)، به‌علت آلودگی به بیماری‌ها یا فساد، قابل ترخیص نباشد، در صورتی که به تشخیص سازمان، بتوان آلودگی را از بین برد، اقدامات لازم به هزینه صاحبان آنها انجام و اجازه ترخیص از طرف ماموران قرنطینه دامپزشکی داده خواهد شد و درغیر این صورت دام یا فرآورده یا مواد مورد بحث بوسیله صاحب آنها برگشت داده میشود و الا نسبت به اعدام یا امحاء آنها از طرف مامورین سازمان، اقدام خواهد شد.
ز- ماده (11) آئین نامه بهداشت محیط، مصوب 24/4/1371 هیئت وزیران بیان می‌دارد: صدور مجوز ورود و ترخیص و کنترل بهداشتی هر نوع دام و فرآورده‌های خام دامی با توجه به نص مواد (2) و (3) و (4) و (7) و (8) قانون سازمان دامپزشکی کشور مصوب 1350 که موخر بر قانون مواد خوردنی و آشامیدنی است، علی الاطلاق و در تمام مراحل اعم از تولید، توزیع و عرضه از لحاظ پیشگیری و مبارزه با بیماری‌های دامی و بیماری‌های مشترک بین انسان و دام بر عهده سازمان دامپزشکی کشور میباشد.
ح- رای هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 30/09/1391 موضوع دادنامه شماره 562 که بیان می‌دارد: واگذاری کنترل بهداشتی و کیفیتی مواد پروتئینی وارداتی در چارچوب پروتکل سازمان های بین‌المللی بازرسی کننده در مبدا و در چارچوب ضوابط سازمان دامپزشکی کشور به شرکت‌های کنترل کیفی کالا در مقصد مغایر قانون تشخیص داده میشود.
نتیجه این که:
1- امر نظارت بهداشتی و کیفیتی بر گوشت وارداتی از امور حاکمیتی شناخته شده و قابل واگذاری نیست.
2- سرشکن هزینه اعزام ناظر بهداشتی برای هر کیلوگرم گوشت وارداتی زیر رقم 5000 ریال برآورد شده که در برابر تضمین کیفیت و سلامت گوشت وارداتی و از همه مهمتر تضمین امنیت زیستی، بسیار بسیار اندک است.
3- در خصوص نحوه پرداخت هزینه‌ها و ماموریت ناظرین بهداشتی نیز مشابه ناظرین شرعی عمل گردد.
کارشناسان با تجربه با قبلیت های زبان انگلیسی رو لحاظ بفرمایین...لطفا | هر کشوری زبان خودش را داره | زبان انگلیسی کاربرد چندانی ندارد، بهتر اسپانیائی مسلط باشید | کارشناسان با تجربه دوبار اعزام به برزیل و دوباره بفرستید هم تجربه دارن هم زبان پرتغالی بلدن زبان اینگلیسی به کار نمیاد | برزیل که پرتغالی صحبت میکنن روسیه هم روسی ومغولستان هم مغولی هیچکدام هم انگلیسی قوی ندارن بقیه کشورها هم همینه درودبردکترعزیز که حق مطلب را ادا کردید. به نام خدا با سلام بایستی رییس جدید سازمان دامپزشکی ریشه این تصمیم نابخردانه را پیدا کنند ..................... باتشکر ازاظهار نظر کارشناسی توسط دکتر مشکوه سوالی که هست چه کسانی پاسخگوی به خطر افتادن امنیت غذایی مردم می باشند 
مشکل هزینه اعزام دامپزشک نیست. مشکل اصلی آبرو و حیثیتی است که متاسفانه عده کمی از دامپزشکان اعزامی از ایران و نظام دامپزشکی میبرند. متاسفانه علت اصلی توقف اعزام دامپزشک عده ای از دامپزشکانی بودند که گاهی به خاطر یه بسته شکلات تولید رو متوقف میکردند و زحمات چندین ساله دامپزشکان محترم دیگر را بر باد دادند. | متاسفانه عده ای در مورد دامپزشکان اعزامی شایعه سازی و تخریب صورت دادند تا به هدف خودشون (که اغفال ویر وقت و گرفتن حکم توقف بود) دست پیدا کنند. | این شکلاتی که میگی چه طعمی داره .؟بگو شاید ما هم خوشمون بیاد فقط از مسولین فنی بهداشتی در کشتا گاه ها استفاده شود حالا چه خصوصی چه دولتی بهترین تلفیقی از ۲ قسمت | موضوع اعزام مربوط است به ناظرین بهداشتی (نه بازرس کشتارگاه و مسئول فنی). کارش هم نظارت بر عملکرد شرکت ها و فرایندها و طی روال های قانونی در همه قسمت ها از جمله تیم دامپزشکی مسئول فنی کشتارگاه است. عدم اعزام کارشناس کاملا به نفع وارد کنندگان گوشت بوده است آنهم نه به علت اینکه هزینه ناظر حذف میشود چون این مبلغ مقدار قابل توجهی نیست بلکه به خاطر اینکه عدم اعزام کارشناس باعث ارسال گوشت کم کیفیت دامهای مسن و ماده و گوشت با چربی بالا میشود که بسیار به سود شرکتها میباشد سلام بنده دو بار به فاصله 10 سال به برزیل اعزام شدم و در 6 کشتارگاه از ایالتهای مختلف از شمال تا جنوب برزیل کارکردم در تمام انها سعی در کاهش هزینه تولید با انواع تخلفات مشترک بود و تنها مانع جهت جلوگیری از تخلفات در جنس سن درصد چربی پی اچ کوشت سرعت انجماد بسته بندی و لیبل صحیح دامپزشک ماهر و باوجدان و متعهد میباشد . با سیاستهای کلی و جزءی غلط ده های اخیر ، ارزی برای وادارت گوشت نمانده و از طرف دیگر با کاهش شدید قدرت خرید مردم مصرف سرانه گوشت هم به شدت کم شده ، تا جایی که دولت مجبور به صدور مجوز صادرات دام زنده سبک و سنگین داخل کشور شده . سلام لطفا این دوره اگرقرارشد ازایران دامپزشک بفرستن دامپزشکانی رابفرستن که یک رزومه قوی کاری درکشتارگاهها دارندنه یه مشت آدم اداری ماشین امضا که گوشت رافقط توی بشقاب دیدن اینکارو بکنید اونوقت آبروی ایران وایرانی حفظ میشه. كارشناساني با دوبار اعزام به برزيل!!!!!!چه سفره بزرگي داريد باز ميكنيد. 
| سفره بزرگ آن سفره ای است که ........ برای دلال ها پهن کرد وگرنه آنچه شما از آن صحبت میکنید نامش حق ماموریت است نه سفره حالا که .............. سفره جمع شد شما هم یه یا الله بگو و دستت رو به زانوت بگیر پاشو برگرد سر همون واردات گونی همكاران محترمي كه قبلاً به برزيل اعزام شدن و بعضاً دوبار اعزام شدن. همونطوري كه مستحضريد برزيل نه فقط به ايران بلكه به ديگر كشورهاي دنيا فرآورده هاي خام صادر ميكند. ولي بيشتر مسلمانان و يهوديان كارشناس براي نظارت، اعزام ميكنند. و آمريكا و اروپا و... براي خريد گوشت كارشناس مقيم نداشتند. چقدر جای شرمندگی دارد که بعد از 40 سال و باداشتن کشوری چنین غنی از منابع طبیعی مایحتاج خود را توسط جمعی دلال باید از خارج وارد کنیم.این پر واضح است که به سود دلالان است که این امر استمرار نماید. ازاین بیشتر جای تاسف که نسل جوان با چه شتاب وشوقی از این اقدام ضد ملی پشت سر این دلالان ایستاده اند و از یکدیگر سبقت میگیرند. به این میگویند تخریب فرهنگی. دیگر استعمار احتیاج به اشغال نظامی یک مملکت ندارد ابتدا آن مملکت را از نخبگانش تهی میکند وبعد آنرا وابسته مینماید. متاسفم چند نکته: | در جواب چند نکته: خوشم میاید وقتی ما ایزانی ها یک چیزی باب میلمان است هزار آیه و حدیث در تایید آن میاوریم. شما خیلی فکر مردم هستید جلوی اینهمه گوشت قاچاق که اکثرشان یا دامهاشان مرده اند و یا بیمار دم مرگ را بگیر . اگر بفکر بهداشت هستی جلوی کباب کوبیده ، کالباس و سوسیس که معلوم نیست چی هست را بگیر. مردمی که این مواد غذایی بی کیفیت را عادت دارند بخورند مطمئن باش گوشت برزیلی ناظر شرعی و بهداشتی ندیده بمراتب کیفیت بالا تری برای آنها دارد. ................ | من در برزیل شاهد بودم در بهترین کشتارگاه برزیل برای کشورهای که ناظر نداشتند گوشتهای تاریخ منقضی را دیفراست می کردند و می شستن دوباره بسته بندی می کردند . جالبه در کشور خودمون اگه به یه دامپزشک بگیم برو کشتارگاه نظارت بهش برمیخوره که من با این مدرک چرا برم سایر رده ها باید برن . ولی تا اسم یه کشور میاد گردنشون تا اسمون بلنده که حق ما هست و دغدغه سلامت مردم رو بهونه میکنن
کامنت های بالا را بخوانید ببینید چطور چهار ستون بدن دلالان از آمدن آقامیری یه لرزه افتاده و به دنبال ایجاد اختلاف میان دامپزشکان و سایر همکاران هستند تا بتوانند مسیر پیش رو را برای آقامیری منحرف کنند چطور یک دفعه دلسوز تولید کشور شدند و دم از تولید ملی میزنند در حالیکه قاچاقچیان دام مولد کشور به کشورهای اطراف خودشان هستند همکاران دامپزشکی ببینید و متوجه باشید که با چه قوم فریبکاری باید مبارزه کنید تا حق بهداشتی این مردم را از حلقوم اینها بیرون بکشید اینها در دولت قبل با همین کارها علیه دامپزشکی موفق شدند دوباره به آنها میدان ندهید قلع و قمعشان کنید این جرثومه های فساد را با تشکر از نوشته کاملا مستدل، منطقی و کارشناسانه استاد گرامی، جناب آقای دکتر مشکوة عزیز، در کشور برزیل انواع تخلفات برای کشورهای بدون ناظر اینجانب شاهد بودم حتی برای کشور های مسلمان به وفور کشتار به صورت حرام انجام می شد . این سازمانهای عریض و طویل چند قرن بعد قرار است یعد از خودکفایی گندم به خودکفایی گوشت برسانند یه بار وقتی برای بازرسی به برزیل اعزام شده بودم همزمان با ما همون کشتارگاه برا عربستان هم گوشت توسط سیدال کشتار میکرد وارسال میشد که کل نظارت برگوشت ارسالی سیدال توسط یه زابح سودانی انجام میشد ازانجاییکه باهاش دوست شده بودم گاها درزمان بارگیری دمای کارتون وخود گوشت ارسالی رو نگاه میکردم شاید بارها دما کمتر ازمنهای ۵ (دمای استاندارد منهای هیجده)بود وخونابه وچربی غوغا میکرد وجالب اینجا بود که موقع اعتراض این ذابح کسی به حرفای ذابح سودانی گوش نمیکرد( حتی دامپزشک فدرال) ولی برا ما ایرانی ها احترام خاصی قایل بودند واگر مشکلی پیش میامد سریعا رسیدگی میکردند فقط فقط گاها روحانی اعزامی متاسفانه روبروی نظارت سخت گیرانه ما مقاومت میکردند وخدا میدانه چه سری درکاربود( البته همه این روحانی ها یه جور نیستند) وحتی موقع ذبح بارها ذابح ولتاژبالا میبرد که گاوزمان ذبح دست وپا نزنه درواقع گاو مردار ذبح میشد بدون اینکه روحانی متوجه بشه وخودم شخصا جلوش رومیگرفتم اگر دامپزشک اونجا نباشه حتی محل ضایعات واکسیناسیون تب برفکی رو کسی ازروی گوشت جدانمیکنه وبایستی ملت بیچاره اونو بهمراه گوشت بخورند که احتمال سرطانزایی ان بسیار بالاست بعلت حضور ترکیبات الومینیوم که در واکسن بکار رفته است با حضور وتذکرات روزانه یه کیسه بمقداربیست کیلو ازاین نوع ضایعات چرکی محل تزریق واکسن جدا میکردم بمحض غفلت کار خودشونو انجام نمیدادند (قابل توجه انهایی که میگن نیاز به نظارت نیست وانها بدون نظارت کارشون بنحواحسن انجام میدن )واقعا کسیکه حضور دامپزشکان را در اعزام مانع شد یه خیانت اشکاربه سلامتی گوشت وسلامت جامعه وارد کرد بارها بارها یکی ازموتورهای سرخانه ازکارمیافتاد وافت دما داشتیم با پیگیری های مداوم وتهدیدموفق به تعمیران میشدیم درغیر اینصورت بیخیال بودند تازه ازبس ما ایرانیها خوبیم یواش یواش اخلاق خوب ما به انها سرایت کرده وانها هم عین ما دودره باز شدند نمونه هاش سواستفاده که توسط بعضی روحانی ودامپزشکان انجام میشه( البته نه همه عزیزان دامپزشک وروحانی) گاها موقع بارگیری دربخش بسته بندی حضور پررنگ نداشتیم چربی خارج قراردادبالای هفت درصد درلابلای گوشت جاسازمیشدوفرستاده میشد (قابل توجه اوناییکه میگن اونا کارشون خیلی درسته ونیاز بااعزام دامپزشک نیست ) وای آقا محمد چقدر بفکر این ملت بیچاره هستید واقعا آدم تحت تاثیر قرارمیگیره من مطمئن هستم با این قلب رئوف اگر میدونستید که مردم مرغ مرده میخورن یا تو آشغال ها بدنبال غذا میگردن حتما باید میبردن شما را به ICU . دوست من دیگه از این حرفها گذشته هم من میدونم دغدغه شما چیه و هم خودتان. اگر اینقدر بفکر ملت هستید بایستید تو کشتار گاه ایران اینقدر اشغال ازون بیرون نیاد.ضمنا آقا محمد آمار سالیانه مصرف سرانه به 6 کیلو رسیده شما اینگوشتی را که میخای بری بازرسی کنی به مصرف پولدارها میرسه و رستورانها. | دوست عزیز این اقایی که خاطره خودش ازاعزام مطرح کرده قصدش اینه که کسانیکه دامپزشک حذف کردند به بهداشت واقتصاد کشور ضربه زدند اینکه مردم گوشت ندارند بخورند وسرشون در سطل زباله هست ویاوضعیت بهداشتی کشتارگاه ایران نامناسب هست ایشون نبایستی پاسخ بده چرا همه چیزو قاطی میکنید!!! دوست عزیز من مسبب خوردن مرغ مرده وضایعات واشغال وکاهش مصرف سرانه گوشت درکشور نیستم انچه بمن مربوط بوده این بودبه وظیفه ام عمل کنم وبابت پولی میگرفتم کار درست انجام بدم واینکه کسانی که ناظر بهداشتی حذف کردنذبگم کاردرستی انجام ندادند وضمنا بنده تازمانیکه در کشتارگاه فعالیت داشتم اجازه ندادم گوشتی که خود مصرف نمیکنم ازکشتارگاه خارج بشه که بابت این کارم تاوان بسیاری دادم شما که شناختی ازبنده ندارید وبهرحال استا کریم شاهد هست | اعزام به خارج جز فساد چیزی نداره بخش خصوصی از خداشه چون دم یا ناظر رو‌مبیبنه و هر آشغالی میاره داخل هم به حرمت کارمند اعزامی دهنشون بسته هست پس دقیقا عین فساده | عقیده ای که وظیفه حاکمیتی سازمان یعنی نظارت بر واردات گوشت که مستقیما با سلامت مردم سر و کار داشت به کشور صادر کننده سپرد، نتیجه اش حتی تا جایی رفته بود که مشاهده ضایعات کلسیفیه گرانولی (...) و نکروتیک کازئوز در گوشت وارداتی هم ... .
به هر حال تشکر هر وقت ماهی را از آب بگیری تازه است با اینکه خدا میداند در این مدت چه گوشت هایی وارد و به خورد مردم بیچاره داده شد