تعداد فارغ‌التحصیلان دامپزشکی که اقدام به مهاجرت کرده‌اند، افزایش یافته اما آمار آن نگران‌کننده نیست/ همه فعالیت‌های پژوهشی دانشکده منجر به حل مشکلات صنعت دام و طیور نمی‌شود

حکیم مهر- محسن طاهرمیرزایی: به گفته رئیس دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران، شنیده‌های غیررسمی حاکی از این است که در سال‌های اخیر تعداد فارغ‌التحصیلان بیشتری به کشورهای اروپایی مسافرت یا مهاجرت کردند، اما اینکه تصور کنیم آمار مهاجرت نگران‌کننده باشد، حداقل در مورد فارغ‌التحصیلان دانشگاه تهران این گونه نیست.

«دکتر سیدمهدی قمصری» در گفت‌وگو با حکیم مهر معتقد است که همه فعالیت‌های پژوهشی دانشکده منجر به حل مشکلات صنعت دام و طیور نمی‌شود، چون خیلی از آنها، حاصل کنجکاوی‌ها و ابهاماتی است که اساتید محترم دارند: «در واقع ایده به این ترتیب ایجاد می‌شود که اساتید در سیر فعالیت‌های مطالعاتی و تحقیقاتی، احساس می‌کنند جای برخی تحقیقات خالی است و بعضی از دیتاها وجود ندارد. برای همین به شکل یک ایده مطرح و تبدیل به پایان‌نامه دوره عمومی یا تخصص می‌شود.»

حکیم مهر: آقای دکتر، آیا آماری از میزان مهاجرت فارغ‌التحصیلان دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران به خارج از کشور دارید؟

واقعیت این است که آمار دقیقی در این خصوص ندارم. برخی مهاجرت‌ها به شکل تغییر جغرافیای فعالیت حرفه‌ای همکاران در یک فرایند تدریجی و طولانی اتفاق می‌افتد. مثلا اساتیدی که دوره خدمتی آنها تمام شده و بعد مهاجرت کردند یا بعدا در دوران بازنشستگی و به واسطه فرزندان خود اقدام به مهاجرت کرده‌اند. یک تعداد از همکاران و فارغ‌التحصیلان جوان‌تر هم که از ابتدا فعالیت حرفه‌ای خود را در خارج از کشور دنبال کردند. معمولا آن دسته از فارغ‌التحصیلانی که به آمریکا و کانادا می‌روند و قصد دارند که برای کار حرفه‌ای در آنجا اپلای کنند، ما باید مدرک آنها را تایید کنیم. خوشبختانه به واسطه اعتباری که دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران دارد، جامعه دامپزشکان آمریکا و کانادا مدرک ارائه شده از همکاران ما به عنوان گواهی فارغ‌التحصیلی را به صورت مستقیم از بنده استعلام می‌کنند. مثلا طبق یک فرمت مشخص اعلام می‌کنند که این فرد ادعا کرده که فارغ‌التحصیل دانشکده شماست و ما هم گواهی می‌کنیم که ایشان ورودی این سال و فارغ‌التحصیل این سال است و این مدرک را گرفته است.

حکیم مهر: تعداد این استعلام‌ها چقدر است؟

این تعداد تقاضاها که از آمریکا و کاناداست، خیلی زیاد و غیرمتعارف نیست اما در سال‌های اخیر شنیده‌های غیررسمی حاکی از این است که تعداد جوانان بیشتری حتی به کشورهای اروپایی مسافرت یا مهاجرت کردند. اما اینکه بگوییم نگران‌کننده باشد حداقل در مورد فارغ‌التحصیلان دانشگاه تهران این گونه نیست. اگرچه که به دلایل مختلف، فرصت‌های شغلی بیشتری به این دوستان که از دانشجویان دانشکده‌های شناخته شده هستند، آفر می‌شود. البته آنهایی که در سایر دانشکده‌ها هستند هم توانمندی‌های خیلی زیادی دارند اما در سیستم‌های آکادمیک دنیا یک‌سری از دانشگاه‌های برخی کشورها مورد وثوق یا شناسایی بیشتری هستند که در رشته‌های مختلف هم مثال‌هایی را می‌توان زد.

حکیم مهر: پس از نظر شما نمی‌توانیم بگوییم که آمار مهاجرت در سال‌های اخیر نگران‌کننده بوده است؟

خیر. البته باید به نسبت تربیت تعداد دانشجویان دامپزشکی هم توجه کرد، کمااینکه اگر نسبت را در نظر بگیرید، فارغ‌التحصیلان در این سال‌ها شیب صعودی داشته‌اند. ما از اینکه حتی یک نفری که می‌تواند در اینجا موثر باشد، برود، ناراحت می‌شویم، چون خوشایند کشور نیست، اما در عین حال نمی‌توان افراد را مجبور کرد که شما هر جایی را که ما گفتیم انتخاب کن، به هر حال هر انسانی آزاد است و می‌تواند تصمیم‌گیری کند.

حکیم مهر: آقای دکتر، آیا پژوهش‌های انجام شده در دانشکده دامپزشکی در راستای حل مشکلات صنعت دام و طیور بوده است؟

به صراحت عرض می‌کنم که همه فعالیت‌های پژوهشی این گونه نیست، چون خیلی از آنها کنجکاوی‌ها و ابهاماتی است که اساتید محترم دارند. یعنی ایده به این ترتیب ایجاد می‌شود که در سیر فعالیت‌های مطالعاتی و تحقیقاتی، احساس می‌کنند جای برخی تحقیقات خالی است و بعضی از دیتاها وجود ندارد. برای همین به شکل یک ایده مطرح و تبدیل به پایان‌نامه دوره عمومی یا تخصص می‌شود. در واقع برای این حل مشکلی که شما می‌فرمایید، خیلی از مواقع باید از بیرون سفارش شود. یعنی صنعت طیور، دام، مراکز واکسیناسیون و مراکز تولید واکسن با معضلی مواجه می‌شوند و برای حل آن به دانشگاه سفارش می‌دهند، همان طور که در همه جای دنیا متداول است، به مراکز مورد اعتماد خود مراجعه و پشتیبانی مالی هم می‌کنند.

در واقع آن گرنتی که در همه جای دنیا متداول است، از اینجا می‌آید. طبیعتا هزینه آن تحقیق را پرداخت می‌کنند و قرادادها بسته می‌‌شود و یک یا چند دانشجو در آن پروژه درگیر می‌شوند. در نهایت مساله حل می‌شود و دیتاها هم در اختیار آنها قرار می‌گیرد. اما متاسفانه تعداد این شکل از تحقیقات خیلی زیاد نیست.

حکیم مهر: چرا؟

در واقع یک اشکال دو طرفه است و صنعت هم مراجعه زیادی نمی‌کند. البته نه صرفا صنعت دام و طیور بلکه در کل صنایع کشور، متاسفانه مدیران به دنبال راه‌حل‌های خیلی سریع هستند و البته که تحقیقات خیلی به سرعت جواب نمی‌دهد. از آنجا که از قبل برنامه‌ریزی نمی‌کنند، لذا زمانی که یک صنعت به معضل برمی‌خورد، بهترین راه را در خرید خدمت حالا یا از داخل یا خارج می‌بینند.

در هر صورت تعداد این پروژه‌ها صفر هم نیست. بعضی از تحقیقاتی که اساتید ما به ذات از داخل دانشگاه شروع می‌کنند، بر اساس شناختی است که از صنعت دارند. بالاخره خیلی از همکاران ما در حوزه فیلد دام‌های بزرگ، کوچک، طیور و آبزیان با صنعت در ارتباط هستند و از بعضی مشکلات آگاهی دارند و لذا بعضی از پایان‌نامه‌ها و پروژه‌هایی که پیشنهاد می‌کنند، بر اساس شناختی است که وجود دارد. در واقع به جای اینکه پیشنهاد پژوهش از بیرون دانشگاه بیاید، از سمت دانشکده به بیرون می‌رود. البته که شناخت صنعت پیش رو یکی از وظایف استاد است و باید بداند که در چه محیطی فعالیت می‌کند اما اینکه همه مشکلات به این ترتیب به دانشگاه ارجاع و آنجا حل شود، خیر. این نقطه ایده‌آل و آرمانی است.

حکیم مهر:‌ آقای دکتر، اخیرا در مراسم بیستمین سالگرد تاسیس جامعه دامپزشکی حیوانات کوچک و بزرگداشت دکتر آل داوود شرکت کردید. ارزیابی شما از برگزاری چنین مراسمی چیست؟

ایجاد این تشکل‌ها در حوزه دامپزشکی بسیار خوب است، کمااینکه تشکل‌های تخصصی حرفه‌ای که اطراف مجموعه دامپزشکی شکل می‌گیرند، می‌توانند به شناساندن بهتر آن بخش از دامپزشکی به جامعه کمک کنند و به ارتقای سطح علمی در آن حوزه منجر شوند. این تشکل‌ها می‌توانند کنفرانس‌های علمی، نشست‌ها، کارگاه‌ها و تکنولوژی‌های جدیدی را که در یک زمینه ایجاد می‌شود، خیلی سریع شکل دهند. تا زمانی که یک دستاورد، یک تکنولوژی و یک روش در سوابق درسی قرار گیرد، زمان می‌برد و در خیلی از جاهای دنیا، کارگاه‌های آموزشی برای معرفی یک دستگاه، یک روش و یک دارو توسط تشکل‌های صنفی برگزار می‌شود. متاسفانه این رویداد در دامپزشکی کم بوده اما جامعه دامپزشکی حیوانات کوچک با توجه به رونق کلینیک‌های دام کوچک و برگزاری کنگره‌های تخصصی می‌تواند کمک زیادی کند، همانطور که اعلام کردند که در سال آینده خواهند داشت.

بنای ما در انجمن جراحی برگزاری یک سال در میان کنگره‌های علمی است، کمااینکه این کنگره‌ها با وجود همکارانی که از خارج از کشور دعوت می‌شوند، باعث تعالی افکار می‌شود. همچنین کارگاه‌های تخصصی می‌تواند برای رزیدنت‌ها بسیار مفید باشد، لذا این وجه کار خیلی خوب است و این تشکل‌ها باعث ارتقا خواهند شد. وجه دوم آن نیز تقدیر از همکاران و پیشکسوتانی است که می‌توانند الگوی جوان‌ترها قرار گیرند که در این حوزه تشخیص دوستان این بود که این بار از دکتر آل‌داوود تقدیر به عمل آید. ایشان همکار بازنشسته ما هستند و توفیق همکاری با ایشان را داشتیم.

حکیم مهر: ممنون از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید.