حکیم مهر - وبا، اسهال‌های خونی، باکتری‌های انگلی و حصبه از مهم‌ترین بیماری‌هایی هستند که طی سال‌های گذشته باعث مرگ‌ومیر بسیاری از افراد شده است البته با افزایش سطح سواد عمومی، شاخص‌های بهداشت ارتقا می‌یابد و بیماری‌های روده‌ای قابل کنترل‌تر می‌شوند.
تأمین سلامت غذا در کنار تلاش برای تهیه غذا اهمیتی دوچندان دارد. دولت‌ها مسوولیت مهم تأمین سلامت زنجیره غذایی از مزرعه تا سفره را بر عهده دارند و برای عملی‌کردن آن همکاری بین بخشی وسیعی لازم است و هر بخش باید وظایف خود را به درستی انجام دهد.
یکی از مهم‌ترین روش‌های پایش سلامت زنجیره غذایی، ثبت و گزارش دهی بیماری‌های عفونی منتقله از غذا و مسمومیت‌های غذایی است چرا که افزایش بروز و شیوع این بیماری‌ها لزوم بازنگری سیاست‌های غذایی و بهداشتی را به دنبال دارد. به دلایل متعدد بیماری‌های منتقله از غذا امروزه در دنیا روبه گسترش است و همه ساله موجب ابتلا و مرگ ومیر تعداد قابل توجهی از مردم می‌شود حتی در کشورهای صنعتی هرسال بیشتر از 30 درصد مردم به بیماری‌های منتقله از غذا مبتلا می‌شوند.
برای اصلاح نقاط ضعف زنجیره سلامت غذا و برنامه‌ریزی در جهت اصلاح و بهبود تغذیه نیازمند اطلاعات درستی از وضعیت بیماری‌های منتقله از غذا هستیم که این مهم با برقراری نظام کشوری مراقبت بیماری‌های منتقله از غذا حاصل می‌شود.
بیماری‌های روده‌ای، مهم‌ترین بیماری‌هایی هستند که سلامت انسان را به خطر می‌اندازند. این بیماری‌ها از طریق نوشیدن آب و خوردن مواد غذایی وارد بدن انسان می‌شوند و عملکرد روده را مختل می‌کنند. این بیماری‌ها جزو قدیمی‌ترین بیماری‌های شناخته شده هستند و با فقر و توسعه نیافتگی ارتباط دارند.
بیماری‌های عفونی نیز جزو این دسته از بیماری‌ها هستند که طی سه دهه گذشته به علت پیشرفت علم و تکنولوژی در جهان کاهش چشمگیری پیدا کرده‌اند. بار عمومی بیماری‌های روده‌ای با توجه افزایش سطح سواد و آگاهی مردم در زمینه بهداشت در جهان روبه کاهش است. ایران نیز در مقایسه با همسایه‌های غربی، شمالی و شرقی وضعیت خوبی دارد البته می‌تواند وضعیت خود را به کشورهای توسعه‌یافته نزدیک‌تر کند.
وبا یکی از بیماری عفونی و منحصر به انسان است و از جمله بیماری‌های مسری به شمار می‌آید و میکروب ویبرو کلرا عامل ایجاد آن است. در بیشتر همه‌گیری‌های وبا، عامل انتقال این بیماری آب آلوده است. آب‌های سطحی و آب چاه‌های کم‌عمق منابع عفونت هستند.
حمام‌کردن یا شست‌وشوی وسایل آشپزی در آب آلوده هم می‌تواند موجب انتقال وبا شود. در آب شیرین تمیز ویبرو کلرا تا 7 روز زنده می‌ماند ولی در صورت وجود مواد آلی در آن (مانند آلودگی به فاضلاب) این میکروب تا بیش از یک‌ماه هم زنده می‌ماند. ویبرو کلرا در سطح مواد غذایی خام مانند سبزیجات تا حدود 5 روز به حیات خود ادامه می‌دهد.
با توجه به مدت طولانی که میکروب ویبروکلرا می‌تواند زنده بماند، پزشکان توصیه می‌کنند که مواد غذایی خود را از فروشگاه‌های معتبر و دارای شرایط بهداشتی خریداری کنیم. تا حد امکان از مصرف بستنی‌های سنتی و شیرینی‌های خامه‌ای بویژه در فصل تابستان خودداری کنیم. برای شست‌وشو و آماده‌سازی و طبخ مواد غذایی از آب سالم استفاده کنیم.
علاوه برآن لازم است سبزی‌هایی که به صورت خام مصرف می‌شوند را با آب سالم کاملا بشوییم پس از استفاده از مواد پاک‌کننده سبزی‌ها را دوباره بشوییم. آب آشامیدنی غیرمطمئن ننوشیم. به فرزندان خود آموزش دهیم که هرگز از فروشندگان دوره‌گرد خوراکی نخرند. کوتاه‌کردن ناخن‌ها و تمیز نگه‌داشتن آنها در پیشگیری از ابتلای به بیماری‌های اسهالی بویژه در کودکان حائز اهمیت است. از قراردادن مواد غذایی شسته نشده درکنار مواد غذایی تمیز در یخچال نیز خودداری کنیم.
لازم به ذکر است، وبا از سال 1800 تاکنون 7 پاندمی در جهان ایجاد کرده است. مرکز اصلی وبا دلتای رودخانه گنگ وبراهماپوترا در هند و پاکستان است. وبا پس از همه‌گیری زیاد فصلی یا ناگهانی در سال 1965 و 1966 به شوروی سابق، عراق و ایران رسید.
گزارش‌دهی موارد مشکوک به این بیماری الزامی است به طوری که قانون مصوب سال 1322 مجلس ایران، پزشکان را ملزم کرده است تا در صورت مواجهه با این بیماری، موارد ابتلا را فوری گزارش کنند. در سال 1988 تعداد مبتلایان به بیماری وبای التور در جهان افزایش چشمگیری داشت به طوری که تعداد موارد ابتلا نسبت به سال قبل 100درصد افزایش نشان داد.
