پیشنهاد روزنامه «ابتکار» برای پذیرش دانشجوی تخصصی دامپزشکی حیات وحش در کشور

روزنامه «ابتکار» نوشت:

در این سال‌های اخیر هر روز در جایی خبری از کشته شدن پلنگ و یوز پلنگای ایرانی به گوش می‌رسد که یا در اثر شکار غیرقانی و یا در اثر بی‌احتیاطی رانندگان رخ داده است. اتفاقاتی که می‌تواند پلنگ‌های آسیایی را به انقراض نزدیک کند .

آخرین خبری که از پلنگ‌ها‌ی ایرانی به گوش رسید، ماجرای پلنگ مازندرانی بود که هفته گذشته در تله گرازگیر کشاورزان بهشهر در شرق مازندران گرفتار و زخمی شده بود بعد از درمان و رادیولوژی بهبود یافت. ولی دیروز یکشنبه 15 بهمن تلف شد که هنوز خبری از علت مرگ این پلنگ اعلام نشده است.

خبرهایی از این دست در رابطه با پلنگها و یوزپلنگهای آسیایی بسیار است در آخرین آماری که از تعداد یوز پلنگهای آسیایی منتشر شده می توان به اظهارات مرتضی اسلامی مدیرعامل انجمن یوزپلنگ ایرانی اشاره کرد که گفته است تا سال ۹۰ جمعیت یوز در ۱۷ منطقه ۴۰ تا ۷۰ قلاده گزارش شده است. اما از همین تعداد بر اساس گفته های سید حسین سادات موسوی مدیرکل حفاظت محیط زیست استان یزد ۸ یوزپلنگ آسیایی در ۱۰ سال گذشته در جاده‌های این استان تلف شده که از کل یوزها کاسته شده است.

گرچه که در سالهای اخیر نگرانی از کاهش جمعیت یوزپلنگ‌های آسیایی در میان حامیان حیات وحش شدت گرفته است اما خبرها حکایت از آن دارد که پلنگ‌های ایرانی نیز در معرض خطر انقراض هستند. براساس آمار شمار پلنگ‌های ایرانی بالغ در سراسر کشورهای محل زیست آن کمتر از ۸۷۱ تا ۱۲۹۰ قلاده برآورد می‌شود. بر اساس تخمینی که در سال 2002 از تعداد جمعیت پلنگ‌ها انجام گرفته ۵۵۰ تا ۸۵۰ پلنگ در ایران، ۲۰۰ تا ۳۰۰ در افغانستان، ۷۸ تا ۹۰ در ترکمنستان، حداکثر ۱۰ تا ۱۳ در ارمنستان، حداکثر ۱۰ تا ۱۳ در آذربایجان، ۳ تا ۴ در قراباغ، حداکثر ۵ در گرجستان، حداکثر ۱۰ در قفقاز شمالی فدراسیون روسیه و حداکثر ۵ قلاده در ترکیه وجود دارد .

همچنین ایران مهمترین زیستگاه پلنگ در خاورمیانه است و جمعیت مناسب پلنگ در این کشور امکان بقای گروه‌های کوچک این حیوان در قفقاز، شرق ترکیه و احتمالاً ترکمنستان را از راه مهاجرت‌های بین‌مرزی افزایش می‌دهد. با این حال تراکم جمعیتی پلنگ در ایران بسیار پایین است و 06/0 تا 1/0 قلاده در هر ۱۰۰ کیلومترمربع برآورد می‌شود.

آمارهای منطقه‌ای در سال 95 در ایران نشان می دهد که جمعیت این پلنگ در کشور به کمتر از 500 قلاده رسیده است. به‌طوری‌که در همه قلمرو زیستی این حیوان هیچ گروه جمعیتی وجود ندارد که دربرگیرنده بیش از ۱۰۰ پلنگ بالغ باشد. با وجود اینکه تعداد پلنگ‌ها رو به کاهش است ولی با توجه به جمعیت یوز پلنگ‌ها بیشتر است. همین افزایش تعداد پلنگ‌ها سبب ایجاد خطر برای یوزپلنگ‌ها شده است و برای این گونه در معرض انقراض، یک تهدید محسوب می‌شود.

به گفته محمد نصرتی رئیس گروه‌های پستانداران دفتر تنوع زیستی و حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست واقعیت این است که یوزپلنگان به ارتفاع تمایل پیدا کرده‌اند، زیرا دشت‌ها تخریب یا بعضا بر اثر توسعه زمین‌های کشاورزی و... اشغال شده‌اند و همین سبب شده یوزپلنگ‌ها به ارتفاعات و تپه ماهور‌ها روی بیاورند و وارد حریم پلنگ‌ها شوند که احتمال درگیری این دو گونه را افزایش می‌دهد .

اقدامات انجام گرفته برای حفظ پلنگ‌ها و یوزپلنگ‌ها

در سال‌های اخیر به علت توجه بسیاری که به پلنگ‌ها و یوزپلنگ‌هایی که نسلشان رو به انقراض است، اقداماتی انجام شده است که می‌توان به بیمه کردن پلنگِ ایرانی اشاره کرد. در اواخر سال ۱۳۹۴ سازمان حفاظت محیط زیست برنامه جامع مدیریت و حفاظت پلنگ ایرانی را با بهره‌گیری از ظرفیت‌های علمی ایرانی تدوین کرد. هدف کلی این بیمه نامه شامل ارتقا سطح کیفی حفاظت از زیر گونه در معرض خطر انقراض پلنگ ایرانی در گستره وسیع پراکنش آن در کشور از طریق ساماندهی و جبران خسارات وارد شده به اشخاص ثالث و کنترل تعارضات و کاهش تلفات ناشی از فعالیت‌های انتقام جویانه افراد و بهبود شرایط حفاظتی در مناطق حادثه خیز همگام با اطلاع‌رسانی و ترویج فرهنگ حفاظتی، می‌باشد. موضوعات تحت پوشش بیمه جامع پلنگ ایرانی شامل خسارات وارد شده به اشخاص ثالث، خسارات دام و خسارت خود پلنگ است .

علاوه بر بیمه می‌توان به اقدام جریمه برای شکار اشاره کرد که در ۳ خرداد ۱۳۹۴ بهای شکار و صید پلنگ ایرانی از ۵ میلیون تومان به ۸۰ میلیون تومان افزایش یافت البته این جریمه نمی‌تواند مانع شکار این حیوانات توسط انسان شود، بنابراین به دنبال نیازسنجی‌های انجام شده از سال‌های گذشته و اقدامات منسجمی که برای تهیه و تدوین برنامه‌ای جامع، همه سو نگر و مطابق وضعیت کنونی پلنگ در ایران صورت گرفت، برنامه ملی عملیاتی حفاظت از پلنگ ایرانی از سوی معصومه ابتکار معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست جهت اجرا به کلیه واحدهای مربوطه ابلاغ شد بر این اساس، مجموعه پیش رو، به عنوان اولین سند رسمی برنامه ملی عملیاتی حفاظت و مدیریت پلنگ در ایران مشتمل بر چشم انداز بلند مدت و کوتاه مدت، استراتژی‌های کلان و موضوعی، اهداف کلان و اختصاصی، اقدامات و فعالیت‌ها، واحد‌های پیگیری و مسئول، همکاران و مشارکت کنندگان در اجرای برنامه‌ها همراه با شاخص‌های ارزیابی و پایش و اقدامات نظارتی، تهیه و تدوین شده است .

هر چند که همه این مشکلات به انقراض پلنگ‌های ایرانی دامن زده و روز به روز تعدادشان کمتر می‌شود ولی با این مشکلات باید بتوان نسلشان را حفظ کرد و این کار نیازمند تولید مثل‌های حفاظت شده است که بتوان از انقراضشان جلوگیری کرد ولی برای این کار نیازمند اقدامات و تخصصاتی در این زمینه است که ایران هنوز به آن جایگاه نرسیده است .

به گفته اریک سولهایم رییس برنامه محیط زیست ملل متحد در تهران ایران صاحب حیات وحش بسیار غنی است. اما متاسفانه هر روز این کوچک‌تر می‌شود. بنابراین باید از گونه‌های وحشی و به خصوص پلنگ آسیایی حفاظت کند.

او با بیان اینکه بین ۵۰ تا ۱۰۰ قلاده پلنگ آسیای در ایران باقی مانده، افزود: تخصص بین‌المللی برای تولید مثل این پلنگ و افزایش تعداد آن و رهاسازی در طبیعت ارائه شده است. چین موفقیت زیادی در تولید مثل پاندا داشته و بعد از تولد، آنها را در طبیعت خود رها کرده است. اما پلنگ‌ها متفاوت هستند و به همین خاطر باید آموزش‌های تخصصی در این زمینه به ایران داده شود .

بنابراین با توجه به صحبتهای اریک سولهایم ایران با توجه به اینکه در پزشکی به پیشرفت‌ها‌ی قابل توجهی رسیده است اما هنوز در تخصص دامپزشکی در جایگاه خوبی قرار ندارد که بتواند حیوانات حفاظت شده‌ را تحت مراقبت‌های ویژه پزشکی و تولید مثل قرار دهد. از همین رو شاید پیشنهادی که بتوان در این زمینه داد ایجاد گرایشهای مختلف در حیات وحش است که بتوان تخصص در دامپزشکی را پیشرفته کرد تا بتوان بر این مشکلات تا حدودی غلبه کرد .