حکیم مهر - رب گوجه‌فرنگی ازجمله فرآورده‌هایی است که تولید آن در سال‌های اخیر از رشد بسیار زیادی برخوردار بوده است. این محصول یکی از مهم‌ترین چاشنی‌‌های غذاهای ایرانی است و علاوه بر آن، ماده اولیه بسیاری از محصولاتی نظیر سس‌ها و کنسروهای مختلف به شمار می‌آید.
اما چه تفاوتی میان رب‌های صنعتی و خانگی وجود دارد؟ آیا می‌توان رب گوجه‌فرنگی را به عنوان یک محصول با ارزش غذایی بالا در نظر گرفت؟
گوجه‌فرنگی میوه‌ای ارزشمند است که اولین‌بار در آمریکا شناخته شد. این میوه قبل از رسیدن نارس بوده و حاوی ماده‌ای سمی به نام «سولانین» است که مصرف آن مخاطره‌آمیز است. این میوه پس از آن که رسید، قرمز و آبدار شده و فاقد سولانین و قابل مصرف می‌شود. در واقع نوعی آنتی‌اکسیدان به نام «لیکوپن» مسوول ایجاد رنگ قرمز در گوجه‌فرنگی است که میتواند با رادیکال‌های موجود در بدن که موجب بروز سرطان و بیماری‌های قلبی و پیری زودرس می‌شود مبارزه کند.
معمولا لیکوپن گوجه‌فرنگی زمانی بیشترین تاثیر را دارد که کمی حرارت دیده تا قابلیت‌های مهم و جذب آن در بدن افزایش یابد. بنابراین رب گوجه‌فرنگی از این نظر گزینه مناسبی است. اما نکته قابل توجه آن که وقتی گوجه فرنگی در معرض فرآیند حرارتی قرار گیرد، علاوه بر آن که اصطلاحا پخته می‌شود، حرارت زیاد سبب کاهش ویتامین‌ها و املاح معدنی موجود در آن می‌شود، به طوری که میزان ویتامین‌های آن براساس فرآیند حرارتی احتمال دارد از 5 تا 40 درصد کاهش یابد که این اتلاف مواد مغذی در روش خانگی به دلیل استفاده از حرارت مستقیم و کنترل نشده بسیار بیشتر است.
نگهداری گوجه‌فرنگی به مدت زیاد قبل از فرآیند نیز میتواند یکی دیگر از علل افت مواد مغذی و مواد پکتینی محصول شود، اما در عوض مزیت رب‌های خانگی آن است که از مواد افزودنی یا نگهدارنده در آن استفاده نمی‌شود.
معمولا گوجه‌فرنگی دارای انواع زیادی است اما آنهایی را که برای تولید رب مورد استفاده قرار می‌‌دهند به 2 گروه گرد و گلابی شکل تقسیم می‌شوند. انواع «گرد» معمولا آبکی و دارای مواد جامد بالا و خوشرنگ هستند ولی انواع «گلابی» شکل سفت‌تری دارند و دارای مواد جامد کمتر اما مواد پکتینی بیشتری هستند.
معمولا گوجه‌فرنگی مورد استفاده برای رب را از انواعی که دارای پوست نازک، بافت نرم، مواد جامد زیاد، رنگ قرمز تند، طعم مطلوب، عاری از کپک، بدون هسته درشت و کاملا رسیده باشد انتخاب می‌کنند.
توصیه‌ها
رب گوجه‌فرنگی بعد از باز شدن باید در داخل یخچال نگهداری شود. یکی از اتفاقات طبیعی که برای این محصول می‌افتد کپک‌زدگی آن است که به خاطر شرایط نامطلوب نگهداری ایجاد می‌شود. بنابراین برای جلوگیری از کپک‌زدگی رب در یخچال دمای آن را به دمای 4 درجه سانتیگراد برسانید، در یخچال را زیاد باز و بسته نکنید، بیش از حد ظرفیت یخچال را پر نکنید، از قرار دادن میوه و سبزی آلوده در یخچال خودداری کنید و حتما رب را درون ظروف شیشه‌ای و دردار نگهدارید.
اگر باز هم در محصول کپک‌زدگی مشاهده شد، کافی است بخش کپک‌زده را به صورت عمیق جدا کرده و یک لایه روغن در سطح آن بمالید تا عمل اکسیژن‌رسانی متوقف و از تشکیل کپک جلوگیری شود. در غیر این صورت می‌توانید رب را داخل فریزر نگهداری کنید.
توجه
از خرید رب‌های بی‌نام و نشان و فاقد تاریخ مصرف و مجوز بهداشت خودداری کنید. در رب‌های تقلبی به دلیل استفاده از مواد نامطلوب و عدم انجام فرآیند پاستوریزاسیون از مواد رنگ‌دهنده و نگهدارنده استفاده می‌شود. این رب‌ها معمولا بسیار پررنگ و بدون مزه بوده و گاهی نیز به دلیل استفاده از مواد نگهدارنده در بیرون از یخچال هم کپک نمی‌زنند.
