حکیم مهر - این نام نیک است که میماند و بس! (یادداشتی درباره استاد دکتر تاجبخش) - مهندس علیرضا کیهانپور / مشاور رسانهای و اطلاعرسانی حکیم مهر
مهندس علیرضا کیهانپور
با عرض تبریک فرارسیدن چهاردهم مهرماه «روز ملی دامپزشکی» محضر دامپزشکان، سایر رده های دامپزشکی و همچنین بینندگان محترم حکیم مهر، بدینوسیله با توجه به اینکه حدود دو سال افتخار خدمتگزاری صادقانه در سازمان نظام دامپزشکی جمهوری اسلامی ایران را در سمت مدیر روابط عمومی و امور بین الملل داشتم و از آنجا که از روز اول خدمتم نام نیک استاد فرهیخته جناب آقای دکتر حسن تاجبخش را شنیدم و تا روز آخر خدمتم همچنان نام ایشان و خدمات ارزندهشان با من یار بود، لذا در صدد شدم در مورد ایشان به مناسبت 14 مهر یادداشتی در مرور زندگی پربار استاد به رشته تحریر درآورم. این بدان سبب است که اصحاب رسانه مسئولیت انتشار و یادآوری خدمات چهرههای ماندگار را همواره به دوش خود احساس میکنند و این یادداشت نمونهای است برای آنکه فراموش نکنیم در عرصه خدمتگزاری فقط این نام نیک است که میماند و بس.
دکتر حسن تاجبخش در دوم آبان ماه 1316 در تهران، محله امام زاده یحیی(ع) متولد شد. پدرش از کارشناسان وزارت کشاورزی سابق و مادرش بانویی خانه دار بود که بیشترین تأثیر ایمانی و فرهنگی را بر او گذاشت.
استاد تحصیلات دوره ابتدایی را در دبستان راستی به پایان رساند و در سال 1329 برای تحصیلات متوسطه به دبیرستان علمیه رفت و سرانجام از دبیرستان مروی دیپلم گرفت. پس از آن در سال 1355 با شرکت در کنکور دانشکده دامپزشکی، قبولی در این رشته و طی این دوره، در سال 1340 از دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران دانشآموخته شد. وی در دی ماه همین سال با عنوان افسر وظیفه، به خدمت سربازی رفت و طی شش ماه دوره طب نظامی را گذراند؛ در آن مدت صبح ها مسئول بازرسی بهداشت مواد غذایی پادگان بود. پس از آن به مدت یک سال صبح ها در آزمایشگاه میکروبشناسی اداره دامپزشکی فعالیت داشت و بعدازظهرها در دپارتمان میکروبشناسی دانشکده دامپزشکی فعالیت مینمود. در سال 1342 پس از پایان دوره سربازی، در امتحان دستیاری دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران شرکت کرد و از شهریور ماه همان سال به عنوان دستیار میکروبشناسی انتخاب شد. در سال 1343 با استفاده از بورس دولت فرانسه، برای اخذ تخصص میکروبشناسی و ایمنی شناسی، بیماریهای گرمسیری و باکتریهای بیهوازی به فرانسه عزیمت نمود و مدتی در آزمایشگاه دانشکده دامپزشکی و انستیتو پاستور لیون فرانسه به تحقیق مشغول شد و دو سال نیز در انستیتو پاستور پاریس دورههای تخصصی میکروبشناسی و ایمنیشناسی را گذراند و در هر دو زمینه در بین تمام دانشجویان با رتبه ممتاز فارغ التحصیل و شاگرد اول شد.
وی همچنین در انستیتو پاستور پاریس در سرویس شیمی میکروبی، در مورد نقش ایمنیزایی و آنتیژنهای تیموس تحقیق نمود و در سال 1346 برای خدمت به مردم، به وطن بازگشت. سال 1347 کتاب «ژنتیک باکتریها» را تالیف کرد که در آن زمان نقطه عطفی در علم جدید و ناشناخته ژنتیک در ایران بود؛ در همین سالها به مقام استادیاری گروه میکروبشناسی دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران و سه سال بعد به درجه دانشیاری ارتقاء یافت.
دکتر تاج بخش در سال 1350 با سرکار خانم شهلا مساح دانشآموخته و شاگرد اول رشته حقوق دانشگاه تهران ازدواج نمود که ثمره این پیوند، علی تاجبخش فوق لیسانس مهندسی است. استاد در سال 1355 به دعوت دانشگاه بریستول برای مدت یکسال در آزمایشگاه میکروبشناسی دانشکده دامپزشکی انگلستان به تحقیق پرداخت که نتیجه آن دو مقاله پژوهشی و ابتکاری وی در زمینه تهیه واکسنهای موثر بر ضد سالمونلا دابلین بود؛ وی در سال 1355 ره توشه علمی خود را برای داوری به نقد هیأت ممیزه دانشگاه گذاشت و در نتیجه در سن 39 سالگی به عنوان استاد میکروبشناسی و ایمنی شناسی دانشگاه تهران برگزیده شد. دکتر تاج بخش قبل از پیروزی انقلاب اسلامی، چند سالی عضو شورای عالی تحقیقات دانشگاه و شورای بورسها بود و پس از انقلاب نیز مدتی عضو هیأت ممیزه دانشگاه تهران گردید. وی از سال 1356 عضو شورای انتشارات دانشگاه تهران بوده است. دکتر تاجبخش در سال 1358 به عنوان استاد ممتاز دانشگاه تهران شناخته شد و در سال 1369 نیز به عنوان استاد نمونه دانشگاههای ایران انتخاب گردید. وی از سال 1370 تاکنون به عنوان عضو برجسته فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران با این نهاد همکاری دارد.
دکتر تاج بخش از سال 1369 تا 1373 عضو هیأت امنای دانشگاههای جنوب غربی کشور و در سالهای 1377 تا 1384 عضو هیأت امنای پژوهشگاههای مختلف علم و ادب ایران بوده است. وی از معدود اساتیدی است که در حوزه های متنوع میکروبشناسی، ایمنیشناسی، دامپزشکی، طب سنتی، تاریخ علم و ادبیات فارسی صاحب نظر است. دکتر تاج بخش سال ها عضو هیأت تحریریه مجلههای «دامپزشکی»، «سلامت» و «جامعه دامپزشکان» بوده و چند سالی نیز در مقام دبیر مجله دانشکده دامپزشکی خدمت کرده و به مدت چهار سال از اعضای مشاوران عالی کتابخانه ملی ایران بوده است.
علاقه استاد تاج بخش به شعر و ادب و عرفان باعث شده که دوران جوانی در انجمنهای مختلف ادبی مانند: دانشکده صائب و غیره شرکت کرده و خود نیز اشعاری سروده و عرضه نموده است.
وی پس از بازگشت از فرانسه، در شمار فراوانی از کنگرههای ایرانی و بین المللی حضور یافته و با عناوینی چون؛ سخنران، استاد مدعو، عضو هیأت علمی، دبیر و رئیس کنگره، همواره حضوری فعال داشته است.
دکتر تاج بخش در سال 1381 از سوی صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران به پاس عمری تلاش علمی به عنوان چهره ماندگار برگزیده و معرفی شد. از این دانشمند فرزانه، 13 عنوان کتاب (تألیف، ترجمه و تصحیح) به چاپ رسیده و بیش از 150 مقاله نیز به زبان فارسی، فرانسه و انگلیسی در نشریات معتبر داخلی و خارجی منتشر شده است.
استاد حسن تاج بخش دانشمندی چند ساحتی است، تخصص ایشان در میکروبشناسی، ایمنیشناسی، دامپزشکی، تاریخ پزشکی و دامپزشکی ایران، تصحیح متون پزشکی و نیز احاطهای که به زبان و ادب فارسی دارد، آثارش را در عین پیوستگی موضوع، متنوع و پر جاذبه ساخته است. آثار تخصصی و علمی استاد تاج بخش پس از چند دهه هنوز هم مرجع و کتاب درسی دانش پژوهان رشتههای پزشکی و دامپزشکی برخی از دانشگاههای کشورمان است. سه اثر گرانسنگ او، با تاریخ بیمارستان های ایران از آغاز تا عصر حاضر، تصحیح الاغراض الطبیه و المباحث العلائیه» اثر سیداسماعیل جرجانی و نیز «تاریخ دامپزشکی و پزشکی ایران»، آثاری مرجع و دایره المعارف گونهاند که در آنها استاد با نگاهی تمدنی به مجموعه میراث علمی – فرهنگی دانشمندان ایرانی در زمینههای گوناگون پزشکی، داروسازی و دامپزشکی نگریسته است. در ادامه آثار نوشتاری ایشان کتابهای استاد تاج بخش را به جز سه کتاب «کلسترول خون و تغییرات آن در زمان آبستنی»، ترجمه کتاب «اصول ایمنیشناسی پزشکی» و تاریخ پزشکی ایران به زبان انگلیسی به ترتیب تاریخ انتشارات به اختصار و به ترتیب کتاب ها، مقالات به زبان فارسی و مقالات در مجلات علمی بین المللی عرضه خواهیم کرد که امید است مورد بهره برداری مخاطبان قرار گیرد.
الف کتاب ها: ژنتیک باکتری ها 1347، بیماری شناسی عمومی 1347، پرورش حیوانات آزمایشگاهی 1351، ایمنی شناسی بنیادی 1374، باکتری شناسی عمومی 1366، تاریخ دامپزشکی و پزشکی ایران – جلد اول – ایران باستان 1372 ، تاریخ دامپزشکی و پزشکی ایران جلد دوم، دوران اسلامی 1385، تاریخ بیمارستان های ایران 1379، الاغراض الطبیه و المباحث العلائیه جلد اول و دوم 1385،
با آرزوی سلامتی برای استاد دکتر تاجبخش و سایر اساتید بزرگ و ارزنده ایران اسلامی
هزار آفرین بر غیرت و حق شناسی شما آقای مهندس. خود آقایان دامپزشکان البته افرادی انگشت شمار که شاید تعدادشان به اندازه انگشتان یک دست هم نباشد که حق استاد را بجا نمی آورند . یا علی 
