چه کسانی در انتخاب روز ملی دامپزشکی و ورود آن به تقویم ملی کشور نقش داشتند؟

حکیم مهر- محسن طاهرمیرزایی: هر سال روز چهاردهم مهرماه، به عنوان روز ملی دامپزشکی در سراسر کشور گرامی داشته می‌شود. اما شاید سوال خیلی از افراد مخصوصا دانشجویان ورودی جدید به این رشته این باشد که منشاء و تاریخچه انتخاب این روز چیست؟

برای یافتن پاسخ این سوال، به سراغ «دکتر آراسب دباغ‌مقدم» که به گفته خودش یکی از شاهدان و دست‌اندرکاران این اتفاق بزرگ بوده است، رفتیم. وی با تاکید بر اینکه ماجرای انتخاب و ثبت روز ملی دامپزشکی باید مکتوب شود، تصریح می‌کند: «وقتی شما مکرر می‌شنوید که انتخاب این روز صرفا به دلیل تلاش‌های یک فرد بوده، این مساله در اذهان دانشجویان و همکاران جوان ما به این شکل جا می‌افتد که کار راحتی بوده است. در حالی که تعیین روز دامپزشکی حاصل تلاش چندین ساله جنبش صنفی دانشجویان آن زمان، دکتر مطلبی رئیس وقت سازمان دامپزشکی، دکتر مخبر دزفولی به عنوان رئیس وقت شورای عالی انقلاب فرهنگی و البته زحمات دکتر تاج‌بخش بود که در نام‌گذاری این روز و پیدا کردن روز مناسب برای این روز ملی، نقش داشتند.»

حکیم مهر: آقای دکتر فرایند انتخاب روز چهاردهم مهرماه به عنوان روز ملی دامپزشکی چه مسیری را طی کرد؟

ما اول شهریور هر سال روز پزشک و پنجم شهریور روز داروساز را داریم و در این میان دندانپزشکان و دامپزشکان روز به خصوصی نداشتند. حدود سال های ۷۳ و ۷۴ و زمانی که من دانشجوی سال چهارم دامپزشکی بودم، فکری در ذهن دانشجویان آن زمان افتاد که بخشی از آنها دانشجویان دانشکده دامپزشکی ارومیه بودند. آن موقع دکتر نوروزی، رئیس کنونی سازمان دامپزشکی، رئیس انجمن اسلامی دانشجویان دامپزشکی بود. در دانشگاه تهران دکتر فرزاد طلاکش و در کرج هم بنده و یکی دو نفر دیگر از دانشجویان بودیم که به دنبال این موضوع بودیم که یک روز را به عنوان روز دامپزشکی به ثبت برسانیم. رئیس وقت سازمان دامپزشکی کشور نیز دکتر مطلبی بودند که خیلی از این فکر حمایت کردند، کمااینکه ایشان همواره عرق زیادی نسبت به دامپزشکی داشتند و دارند و در این موضوع حامی بسیار خوبی بودند.

این فکر ابتدا از سوی دانشجویان شکل گرفت و بعد به سمت جنبش های دانشجویی که البته بیشتر فعالیت آنها صنفی بود، حرکت کرد. خواست دانشجویان این بود که ما باید روز دامپزشکی داشته باشیم. در ادامه و در سومین کنگره دانشجویان دامپزشکی که در ارومیه برگزار شد، بنده مقاله‌ای تحت عنوان ضرورت اعلام روز و هفته دامپزشکی در ترویج علم دامپزشکی به عنوان سخنرانی انتخاب کرده بودم و به عنوان اولین مقاله کنگره نیز انتخاب شد. قرار بود در حضور مسئولینی که تشریف آورده بودند از جمله آقای دکتر مطلبی و دکتر راد که در شورای آموزش عمومی و تخصصی دامپزشکی بودند و تعداد دیگری از بزرگان به عنوان اولین مقاله ارائه شود. بعد از ارائه بنده، دانشجویان حاضر در سالن دانشکده ارومیه مدت زیادی به حالت ایستاده تشویق کردند. دکتر مطلبی و دکتر راد هم لطف کردند و به بالای سکو تشریف آوردند و با من دست دادند و روبوسی کردند. به همین صورت موضوع روز دامپزشکی از طریق دانشجویان پیگیری می‌شد تا به اینجا رسید که باید به تقویم ملی وارد می شد.

حکیم مهر: اهمیت ورود آن به تقویم ملی چقدر بود؟

الان بسیاری از رشته‌ها مثل همین دندانپزشکی هستند که خودشان یک روز را برای خود انتخاب کرده و جشن می گیرند. مثلا دندانپزشکی ۲۲ فروردین یا روز علوم آزمایشگاهی که مصادف با تولد حکیم جرجانی است، روز رادیولوژی و... اما هیچ‌کدام در تقویم ملی ثبت نشده است. چون ثبت در تقویم ملی نیازمند این است که این موضوع به عنوان یک روز خاص در شورای ملی انقلاب فرهنگی تایید شود، چون قرار نیست که همه اصناف برای خود روز داشته باشند.

حکیم مهر: شرایط خاص ثبت آن چیست؟

شورای عالی انقلاب فرهنگی زمانی یک روز را ثبت می‌کنند که ثبت آن در ارتقای فرهنگ جامعه نقش داشته باشد. پیشنهادی که ما دانشجویان آن زمان داشتیم این بود که سالگرد تاسیس موسسه رازی یا دانشکده دامپزشکی تهران یا سازمان دامپزشکی کشور به عنوان روز ملی دامپزشکی مطرح شود. آن زمان اینترنت هم نبود که ببینیم در دنیا روز جهانی داریم یا خیر. حتی روز جهانی دامپزشکی هم بعد از روز ملی ما ابداع و نام‌گذاری شد. همچنین ما نمی‌دانستیم که آیا کشورهای دیگر روز ملی داشتند یا نه، چون مثل امروز با دنیای آزاد ارتباط نداشتیم. دکتر مخبر دزفولی که آن زمان رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی بودند نیز به شدت پیگیر این موضوع بودند و از اینجا به بعد نقش دکتر تاج‌بخش پررنگ شد. وقتی قرار شد این روز به عنوان یک روز ملی ثبت شود، از آنجا که دکتر تاج‌بخش روی تاریخ دامپزشکی و پزشکی ایران خیلی کار کرده بودند و دو جلد کتاب مکتوب هم داشتند، خدمت ایشان رفتیم تا یک روز را انتخاب کنند. دکتر تاج‌بخش آن زمان ۱۴ مهر را پیشنهاد دادند که روز سلامت حیوانات در فرهنگ ایرانی قدیم بوده و همه به احترام ایشان، این روز را قبول کردند. در نهایت زحمات دکتر مخبر دزفولی که در آن مقطع رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی بودند باعث شد که این روز در تقویم ملی کشور هم ثبت شود.

در نهایت ماجرای انتخاب و ثبت روز ملی دامپزشکی باید مکتوب می شد. کمااینکه وقتی شما مکرر می‌شنوید که انتخاب این روز صرفا به دلیل تلاش‌های یک فرد بوده، این مساله در اذهان دانشجویان و همکاران جوان ما به این شکل جا می‌افتد که کار راحتی بوده است. به این شکل جا می‌افتد که یک نفر یک خواسته‌ای داشته و این اتفاق رخ داده است. در حالی که تعیین روز دامپزشکی حاصل تلاش چندین ساله جنبش صنفی دانشجویان آن زمان، دکتر مطلبی رئیس وقت سازمان دامپزشکی، دکتر مخبر دزفولی به عنوان رئیس وقت شورای عالی انقلاب فرهنگی و البته زحمات دکتر تاج‌بخش بود که در نام‌گذاری این روز و پیدا کردن روز مناسب برای این روز ملی، نقش داشتند.

حکیم مهر: آقای دکتر، انتخاب روز ملی دامپزشکی چقدر توانست در جلب توجه عموم مردم یا مسئولین نسبت به دامپزشکی موثر باشد؟ اگر بخواهیم یک مقایسه انجام دهیم، قبل و بعد از این اتفاق چه تفاوت‌هایی با هم دارند؟

واقعیت این است که مایی که به دنبال این بحث بودیم، انتظار خیلی بیشتری داشتیم. درواقع تصور ما این بود که انتخاب این روز در شناساندن دامپزشکی به عموم جامعه خیلی موثر خواهد بود اما من شخصا تصور می‌کنم که در خوش‌بینانه‌ترین حالت، نقشی بیشتر از ۳۰ درصد نداشته است.

حکیم مهر: چرا؟

علت آن این است که روز دامپزشکی به‌خصوص در سال‌های اول، محدود به برگزاری یک جشن بین خود همکاران یا نهایتا همکاران و خانواده‌های آنها شد. جشنی با یک مراسم شام و یکی دو سخنرانی و تجلیل از همکاران دامپزشک، در صورتی که اگر بخواهیم اثربخشی این روز را بیشتر کنیم، باید آن را بین مردم ببریم تا مردم بیشتر با این رشته آشنا شوند. البته امروز مردم نسبت به ۲۶ سال پیش و زمانی که من دامپزشکی را شروع کردم، آشنایی خوبی با رشته دامپزشکی پیدا کرده‌اند اما آشنایی امروز بیشتر به واسطه بیمارستان‌ها و کلینیک‌های دام کوچک است. امروز آن قدر بیمارستان، کلینیک و داروخانه دامپزشکی در شهرها زیاد شده که اغلب این شاخه از دامپزشکی را می‌شناسند. این اتفاق خوب است اما نکته‌ای که وجود دارد این است که کل دامپزشکی این نیست و هنوز هم شاید بالای ۹۰ درصد مردم و حتی همکاران پزشک نمی‌دانند که واکسن‌های مبارزه با بیماری‌های انسانی به خصوص در انستیتو رازی و بخش کمتر آن در انستیتو پاستور توسط همکاران دامپزشک ما تولید می‌شود. همچنین در مورد بسیاری از مسائل دیگر مثل بهداشت عمومی، بهداشت مواد غذایی، مبارزه با زئونوزها و... که آشنایی خیلی کم است.

حکیم مهر: ممنون از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید.