حکیم مهر - مسوول طرح ساماندهی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان گیلان گفت: دامداری سنتی در مناطق گالش‌نشین شرق گیلان و به خصوص طالش‌نشین غرب گیلان به شدت نسبت به دیگر مناطق استانهای شمال زیاد است.
ناصر طالب‌زاده با اشاره به اینکه جنگل و مرتع به عنوان بستر حیات، تأثیر فراوانی در تعادل اقتصادی و اجتماعی جامعه دارد، خاطرنشان کرد: به طور کلی یکی از عوامل موثر در دستیابی انسان به سطح زندگی امروزی، جنگلها و مراتع بوده‌اند.
وی افزود: به دلیل مسایل حاد زیست محیطی درکره زمین به هیچ وجه ارزش اقتصادی جنگل و مرتع بر اساس آمار و ارقام قابل مقایسه با دیگر شاخه‌‌های تولید اقتصادی نیست و امروزه جنگل و مرتع به عنوان پشتوانه کشاورزی، ارزش‌های ژنتیکی، حفاظت خاک، تلطیف هوا و تفرج، جذب توریست و هزاران فایده دیگر در سطح جهانی مطرح است؛ زیرا سلامتی و ایمنی جامعه و توسعه مستمر اقتصادی و اجتماعی در گرو حفظ جنگل و پوشش گیاهی و گسترش آن در محیط زیست است.
طالب‌زاده خاطرنشان کرد: با توجه به مراتب فوق سازمان جنگلها و مراتع و آبخیزداری کشور برنامه‌های مدونی برای حفظ جنگلها و مراتع دارد؛ در طرح‌های جنگلداری، کلیه دخالت‌ها براساس یک نظم مکانی و زمانی برنامه ریزی شده است که پس از تهیه طرحها، بررسی‌های لازم توسط شورای عالی جنگل و مرتع بر روی طرحها انجام می‌شود و پس از تائید آن به مرحله اجرا در می‌آید.
وی ادامه داد: امروزه حدود بیش از دویست طرح جنگلداری در استان گیلان داریم که حدود 150 طرح آن فعال است؛ بزرگترین مشکلات در اجرای این طرحها، هزینه‌های اجتماعی واقتصادی و رساندن امکانات زیربنایی به داخل جنگل است.
طالب‌زاده افزود:طرح خروج دام از جنگل به عنوان طرح تحول سیستم دامداری و تجمیع خانوارهای پراکنده جنگل نشین با هدف آزاد سازی و ارتقای کمی و کیفی جنگل و همچنین جابه جایی دامداران و جنگل نشینان با هدف افزایش تولید، درآمد و دسترسی به امکانات رفاهی، بهداشتی و آموزشی تهیه و ارائه شده است.
وی بیان کرد: امروزه با دیدگاه‌های صرف جامعه شناسی بدون شناخت علمی از جنگل و تجربیات عملی جنگلداری و درک و لمس زندگی در جنگل و یا تعصب سخت جنگلداری بدون دیدگاه اجتماعی که هیچگونه آشنایی با مسایل اجتماعی اقتصادی جنگل نداشته و به اهمیت روابط انسانها با منابع طبیعی که از هزاران سال پیش شکل گرفته، نمی‌توان طرح‌های جنگلداری را به صورت موفق اجرا کرد.
طالب زاده گفت: استان گیلان با دارا بودن 565هزار هکتار جنگل با موقعیت جغرافیایی مناسب و میزان بارندگی حدود 1200 میلیمتر دارای اکوسیستم‌های منحصر به فرد جهانی است که می‌تواند علاوه بر توجیه اقتصادی از نظر تولید چوب و فرآورده‌های چوبی، از نظر صنعت توریسم بسیار جاذب بوده و وجود جنگلهای بارانی و پهن برگ آن در جلوگیری از صدمات لایه اوزن ناشی از انتشار گازهای گلخانه‌ای بسیار موثر باشد.
وی با بیان اینکه امروزه جهان به علت وجود صنایع متعدد و تولید گازهای گلخانه‌ای در خطر است و حفظ جنگلها، دغدغه همه دولتمردان و طبیعت دوستان است، خاطرنشان کرد: منطقه جنگلی شمال به علت اینکه در ضلع جنوبی دریاچه خزر و ضلع شمالی رشته کوه‌های البرز قرار گرفته و با توجه به بارندگی بین 600 تا 1800 میلیمتر به یک زیست گاه بزرگ گیاهی و جانوری تبدیل شده است.
طالب‌زاده افزود: دراثر بزرگ شدن شهرها در پی رشد جمعیت و جلب افراد از نقاط مختلف کشور برای استفاده از اراضی جلگه‌ای و کوهپایه‌ای استانهای شمالی به منظور ایجاد اشتغال و گردشگری و تغییر کاربری اراضی جنگلی توسط جنگل نشینان داخل جنگل باعث شده بسیاری از جنگلهای شمال تخریب شده و امروزه در مناطق جلگه‌ای چندان جنگلی دیده نشود، بنابراین وظیفه همه طبیعت دوستان و مجریان بخش منابع طبیعی است که جنگلهای موجود را به نحو احسن حفظ کنند و عواملی که باعث نابودی آنها شده رفته رفته کم و از بین برود.
وی اظهار کرد: شیوه معیشت ساکنان جنگل و آبادی‌های اطراف جنگلهای شمال با دامداری سنتی همراه است؛ طی یک قرن اخیر این شیوه معیشت با توجه به تغییرات زیاد جوامع تغییر چندانی نکرد. هر چه ازسمت شرق جنگلهای شمال یعنی استان گلستان به طرف مرکز جنگلهای شمال یعنی ساری و نوشهر و نهایتا به سمت غرب جنگلهای شمال دراستان گیلان حرکت می‌کنیم زندگی تک خانواری و دامداری سنتی در جنگلها رو به افزایش است، به طوریکه دامداری سنتی درمناطق گالش نشین شرق گیلان و به خصوص طالش نشین غرب گیلان به شدت نسبت به دیگر مناطق استانهای شمال زیاد شده است.
وی تصریح کرد: دامداری درجنگل‌های استان گیلان و سکونت درآن با توجه به شیوه معیشت که دامداری سنتی است از یک سو و ازدیاد نیروی انسانی و نبود تکافوی درآمد نسبت به هزینه خانوار وعقب ماندگی این قشر زحمتکش و به تبعیت از آن، پراکندگی خانوار و عدم دسترسی به امکانات آموزشی، فرهنگی و بهداشتی و خدماتی، عقب ماندگی در زندگی این قشر محروم بوجود آورده است؛ این عقب ماندگی باعث شده آنها نتوانند شغل مناسب در جامعه پیدا کنند و اقدام به دامداری سنتی ارثی کرده‌اند و برای امرار معاش به تغییرکاربری اراضی جنگلی و تخریب جنگل می‌پردازند.
طالب‌زاده افزود:علاوه بر تغییر کاربری، تغییر گونه‌های جنگل به گونه‌های نامرغوب چون لیلکی برای تولید علوفه دامی از تغییرات اساسی گیاهی جنگلهای استان گیلان است؛ دامداران در سه نقطه جنگلی پائین بند، میان بند و بالا بند جنگلی اقدام به ساخت اماکن مسکونی موقت طویله و پارو می‌کنند که علاوه بر جنگل تراشی و قطع درختان برای ساخت این اماکن سطح وسیعی از جنگل از نظر کمی تغییر کاربری می‌یابد.
مسئول طرح ساماندهی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان گیلان عنوان کرد: دامداران برای کسب درآمد بیشتر اقدام به ازدیاد دامها می‌کنند که این موضوع باعث فرسایش خاک بوسیله ایجاد میکروتراس در اثر تردد زیاد دام و فرسایش خاک بوسیله چرای بیش از ظرفیت دامها در مراتع می‌شود.
وی اظهار کرد: دامداران با همه تلاشی که انجام می‌دهند به علت اینکه به صورت غیرصنعتی دامداری می‌کنند، نمی توانند درآمد مناسبی کسب کنند و همچنان ضربات جبران ناپذیری را به جنگلهای بارانی و پهن برگ وارد می‌آورند؛ آنها با تاج بری و سرشاخه زنی موجب چنگالی شدن درختان می‌شوند و از ستونی شدن درختان جنگلی جلوگیری می‌کنند و در نهایت جنگل را از توجیه اقتصادی خارج می‌کنند.
طالب‌زاده ادامه داد: با سر شاخه زنی فرصت مناسب به جنگل به عنوان این منبع تجدید شونده نمی‌دهند تا با ریزش بذرهای خود دوباره تجدید حیات کنند و بذرها و پاجوشهایی که به ثمر می‌نشینند بوسیله چرای دامها در جنگل چریده می‌شوند، بنابراین آینده خطرناکی برای جنگلهای شمال متصور می‌شود که وقوع سیل، گرم شدن کره زمین، صدمه دیدن لایه اوزن و جمع شدن گازهای گلخانه ای از نشانه‌های آن به شمار می‌روند.
