احکام حلال بودن آبزیان و تفاوت‌های فقه شیعه با سایر مذاهب اسلامی - عبدالحسین فخاری، دبیر کل موسسه حلال جهانی

در موضوع آبزیان میان فقه اهل البیت علیهم‌السلام و سایر مذاهب اسلامی اختلافاتی وجود دارد. بر اساس فقه اهل البیت(ع) از میان آبزیان تنها ماهیان فلس‌دار و میگو حلال بوده و سایر انواع آبزیان حلال نیستند.

بنابراین بر اساس فقه شیعه آبزیان غیر حلال شامل این دسته‌‌ها هستند: تمام پستانداران آبزی (شامل شیر دریایی یا فوک، دلفین، نهنگ و ...) و بی‌مهرگان آبزی (صدف‌های دو کفه‌ای)، آبالون‌ها از رده شکم پایان، خیار دریایی از شاخه خارپوستان، عروس دریایی، ماهی مرکب یا هشت‌پا و ده پا (اسکوئید و انکاس)، اختاپوس، خرچنگ گرد و همه حشرات، تمام دوزیستان (قورباغه، وزغ)، تمام خزندگان آب دوست (تمساح و کورکودیل) و لاک پشت‌ها و ماهیان بدون فلس مثل مار ماهی دهان گرد دریای خزر، سپر ماهی یا سفره ماهی، انواع گربه ماهی شامل اسبله، جیری، آرتشی، سگ ماهی یا جامو، گربه ماهی دریایی یا گلو و نیز لابستر و کرای فیش و رزنبرگی، همگی حرام گوشت هستند.

الزام نوشتن قید فلس‌دار یا بدون فلس برروی بسته‌بندی همه کنسروها
شرط حلیت ماهیان فلس‌دار نیز آن است که زنده از آب گرفته شود و بیرون آب یا در درون تور جان دهد. بر اساس این تفاوت که بین مذاهب اسلامی در موضوع آبزیان وجود داشت، در استاندارد غذای حلال سازمان همکاری‌های اسلامی، مقرر شد که روی بسته‌بندی همه کنسروها و فرآورده‌های آبزیان قید فلس‌دار یا بدون فلس الزامی باشد تا مصرف کنندگان مسلمان بتوانند محصول حلال مطابق فقه خود را بشناسند.

این موضوع از بحث‌های جالب کمیته کارشناسی (SEG) در کامسک ترکیه بود که با این راهکار و راه حل مناسبی که ذکر شد موضوع چاره جویی‌شد که در قسمت بسته بندی و لیبلینگ استاندارد OIC به آن اشاره شده است.

در موضوع خواص ماهیان فلس‌دار و خواص فلس در آنها مقالات زیادی نوشته شده و بعضی خواص آن را اینگونه شرح داده‌اند: حفظ ماهی از ورود مواد سمی، میکروب‌ها، ویروس‌ها و انگل‌ها، عدم جذب مواد رادیواکتیویته به بدن، تحرک بیشتر حیوان، در امان ماندن از آسیب ماهیان شکارچی و ... که اینگونه ماهیان نیز گوشتخوار نبوده و از لاشه ماهیان تغذیه نمی‌کنند. تشخیص فلس نیز امری عرفی است. بعضی فقها نظر تخصصی کارشناسان را در تشخیص نوع فلس دار یا بی‌فلس آبزیان معتبر دانسته‌اند به شرطی که کارشناسان دیگر با آن نظر معارضه‌ای نداشته باشند.