حکیم مهر: محققان می‌گویند ماهی‌های قزل‌آلای خال‌سرخ یا قهوه‌ای که زیستگاهشان در رودخانه‌های آب شیرین جمهوری چک است بر اثر مصرف مواد مخدر صنعتی نشت کرده به داخل آب‌ها معتاد شده‌اند.
به گزارش حکیم مهر به نقل از یورونیوز، مطالعه جدید که در دانشگاه پراگ انجام شده نشان می‌دهد این آبزیان بومی از طریق مت‌آمفتامین، یا همان ماده مخدر «شیشه»، که توسط انسان‌ها مصرف و پس از دفع از طریق فاضلاب به رودخانه‌ها راه پیدا می‌کند اعتیاد پیدا کرده‌اند.
«پاول هورکو»، استاد جانورشناسی در دانشگاه علوم زیستی پراگ، می‌گوید وجود این مواد در فاضلاب شهری باعث وابستگی ناخودآگاه ماهی‌ها می‌شود.
وی با بیان این‌که مدت زمان و اندازه مصرف این مواد می‌تواند تاثیراتی متفاوت بر ماهی‌ها داشته باشد، اضافه می‌کند: «جدی‌ترین پیامد این قضیه آن است که مواد مخدر الگو‌های رفتاری طبیعی حیوانات را تغییر می‌دهند. آلودگی رودخانه‌ها به این مواد در واقع می‌تواند عملکرد کل اکوسیستم‌ها را دستخوش تغییر کند.»
محققان برای اندازه‌گیری میزان اعتیاد ماهی‌ها آزمایشی ویژه را طراحی کردند به این صورت که ۱۲۰ قزل‌آلای قهوه‌ای را برای ۸ هفته درون دو مخزن ۳۵۰ لیتری پر از آب تقسیم کردند. یکی از مخزن‌ها حاوی چندصد نانوگرم آمفتامین در لیتر بود، یعنی همان غلظت معمول مت‌آمفتامین که پیشتر در رودخانه‌های جمهوری چک اندازه‌گیری شده است، و مخزن دیگر از آبی تمیز و سالم بدون هیچگونه ماده مخدر پر شد.
در پایان دو ماه، پژوهشگران میزان مت‌آمفتامین مخزن را قطع کرده و پس از برداشتن فاصله دو مخزن به طور تصادفی رفتار ماهی‌ها را برای مدت ۱۰ روز جهت تشخیص علائم اعتیاد زیر نظر گرفتند.
نتایج نشان می‌داد ماهی‌هایی که در آب تمیز بودند هیچ ترجیحی برای رفتن به یک طرف دیگر مخزن از خود نشان ندادند و در هر دو قسمت چرخ می‌زدند، اما ماهی‌هایی که پیشتر در معرض ماده مخدر قرار داشتند ترجیح می‌دادند در بخش مخزنی که پیشتر محتوی مت‌آمفتامین بود باقی بمانند.
پژوهشگران با پیدا کردن میزان بالای مت‌آمفتامین در بافت مغزی ماهی‌ها مشاهده کردند که پس از چند روز نرسیدن ماده مخدر، فعالیت مغزی ماهی‌های معتاد رو به کاهش گذاشته است.
دکتر هورکو با هشدار نسبت به این وضعیت می‌گوید: «لذت ناشی از مصرف مواد مخدر می‌تواند جایگزین سیستم پاداش طبیعی همچون یافتن غذا و جفت‌گیری شود.»
دست‌اندرکاران این مطالعه می‌گویند انتشار مواد مخدر صنعتی و غیرقانونی در اکوسیستم‌های آب شیرین با ایجاد مسئله اعتیاد در ماهی‌ها احتمال زنده ماندن و تولید مثل آنها را تحت تاثیر قرار داده و تبعات نامطلوبی برای جمعیت ماهی‌ها و زیستگاهشان پدید خواهد آورد.
تیم تحقیق گفته‌اند با توجه به رواج گسترده مت‌آمفتامین‌ها در دیگر کشورها، آلوده شدن رودخانه‌ها به این ماده تبدیل به «معضلی فراگیر در رودخانه‌ها در سطح جهان» شده است.
یک گزارش دفتر مواد مخدر سازمان ملل پیشتر گفته بود که مت‌آمفتامین بیشترین مصرف مواد مخدر صنعتی را به خود اختصاص داده و مصرف آن طی سالیان اخیر به طور تصاعدی افزایش یافته است. بنابر گفته این نهاد بین‌المللی سالانه بیش از ۲۷ میلیون نفر جهان از مواد مخدر صنعتی استفاده می‌کنند.
افغانستان به عنوان تولیدکننده بزرگ شیشه در جهان شناخته می‌شود و پلیس ایران گفته است سال گذشته ۱۶ هزار کیلوگرم از این ماده را در داخل مرزها ضبط کرده است.
نتایج تحقیقات تازه پژوهشگران در ژورنال علمی «زیست‌شناسی تجربی» (Experimental Biology) منتشر شده است.
