حکیم مهر - بنیاد نوبل در بخش پزشکی خود دو دانشمند را به عنوان برنده جایزه نوبل پزشکی امسال معرفی کرد که اکتشاف آنها در مورد امکان برنامهریزی مجدد سلولهای تخصصی بالغ بدن به شکل سلولهای نابالغ با قابلیت تبدیل به انوع بافت در بدن بوده است. این یافته‌ها باعث تحول بزرگی در درک انسان از چگونگی رشد سلولها و موجودات شده است.
جان گوردون انگلیسی در سال 1962 کشف کرد که تخصص سلولها برگشت‌پذیر است. وی در یک تجربه کلاسیک، هسته سلول نابالغ را در یک سلول تخمک قورباغه با هسته یک سلول بالغ روده تعویض کرد. این سلول اصلاح شده تخمک به شکل یک بچه قورباغه عادی رشد کرد. دی‌ان‌ای سلول بالغ همچنان تمام اطلاعات لازم برای رشد تمام سلولها در قورباغه را در بر داشت.
شینیا یاماناکا ژاپنی پس از بیش از 40 سال در سال 2006 کشف کرد که چگونه سلولهای بالغ دست نخورده در موش قابل برنامهریزی مجدد برای تبدیل به سلولهای بنیادی نابالغ هستند. در کمال شگفتی، وی تنها با معرفی چند ژن توانست سلولهای بالغ را به شکل سلولهای بنیادی شبه جنینی مجددا برنامهریزی کند. این سلولها قادر به تبدیل به تمام انواع سلول و بافت در بدن هستند.
این اکتشافات پیشگامانه به طور کامل دیدگاه انسان را در مورد رشد و تخصص سلولی تغییر داده‌اند. دانشمندان اکنون درک کرده‌اند که سلولهای بالغ دیگر نیازی به ادامه زندگی خود تا آخر عمر در یک حالت ندارند. کتاب‌های درسی، بازنویسی شده و حوزه‌های جدید تحقیقاتی به وجود آمده‌اند. با برنامهریزی مجدد سلول های انسان، دانشمندان فرصتهای جدیدی را برای بررسی بیماریها و ایجاد شیوه‌هایی برای تشخیص و درمان ایجاد کرده‌اند.
اکتشافات گوردون و یاماناکا شان داده‌اند که سلولهای تخصصی قابل برگشت به حالت اولیه خود در شرایط خاص هستند. اگرچه ژنوم آنها در طول رشد با اصلاحاتی روبرو می‌شود اما این اصلاحات غیر قابل برگشت نیستند.
پژوهشها در سالهای اخیر نشان داده که سلولهای شبه‌جنینی می‌توانند به تمام انواع سلولها در بدن تبدیل شوند. این اکتشافات همچنین ابزارهای جدیدی را برای دانشمندان جهان فراهم کرده و منجر به پیشرفتهای چشمگیری در بسیاری از حوزه‌های پزشکی شده است.
رسانه‌های سوئدی در چند روز اخیر که بازار پیش‌بینی برندگان نوبل داغ بود از «یاماناکای» و «گوردون» به دلیل تحقیقاتشان در زمینه برنامهریزی مجدد اتمی در انتقال سلولها به حالت اولیه سلول بنیادی و سپس استفاده از آنها برای تولید سلولها و بافتهای مختلف در بدن به عنوان برنده احتمالی این جایزه نام می بردند.
همچنین نام «جیمز تیل» از کانادا نیز برای پژوهش‌هایی بر روی سلولهای بنیادی خون در این فهرست گمانه‌ها قرار داشت.
فردا و پس‌فردا نیز به اعلام برندگان جوایز نوبل فیزیک و شیمی اختصاص خواهد داشت که در جای خود علاقه‌مندان زیادی دارد.
از جمله احتمالات رو به یقین برای برنده نوبل فیزیک می‌توان به کشف یک ذره بنیادی اشاره کرد که در ماه جولای پس از تلاش بسیار محققان در جهت شناسایی ذره گریزان بوزون هیگز بدست آمده و تصور می‌شد خود این ذره باشد. این کشف یکی از بزرگترین دستاوردهای نیم قرن گذشته در حوزه فیزیک به شمار می‌رود.
با آغاز فصل جدیدی از جایزه نوبل، خواندنی‌‌هایی از وقایع مرتبط با جایزه نوبل فیزیولوژی یا پزشکی منتشر شده است.
در روز 27 نوامبر 1895، «آلفرد نوبل» آخرین وصیت‌نامه خود را امضا کرده و بیشترین بخش از دارایی خود را به جوایز نوبل تخصیص داد. آن گونه که در وصیت‌نامه نوبل ذکر شده، بخشی از این دارایی به شخصی اهدا می‌شود که مهمترین اکتشافات را در حوزه پزشکی انجام داده باشد.
از سال 1901 تاکنون 103 جایزه نوبل در بخش پزشکی اهدا شده است.
تنها در 9 موقعیت، این اتفاق نیفتاده که شامل سالهای 1915، 1916، 1917، 1918، 1921، 1925، 1940، 1941 و 1942 هستند. دلیل عدم اهدای جایزه در این سالها در اساسنامه بنیاد نوبل به این شکل توصیف شده است: اگر هیچ یک از کارهای ارائه شده از اهمیت ذکر شده در بخش اول این اساسنامه برخوردار نباشند، جایزه باید تا سال آینده محفوظ بماند. همچنین این سالها مقارن با جنگ‌های جهانی اول و دوم بود که جوایز کمتری در آنها اهدا شد.
طی 110 سال تاریخچه اهدای جوایز نوبل در بخش پزشکی، با احتساب برندگان نوبل پزشکی 2012 که امروز معرفی شدند، 201 برنده اعلام شده است. طبق آمار، میانگین سنی برندگان این جایزه 57 سال بوده و همچنین فردریک بانتینگ با 32 سال جوان‌ترین و ریتون روس با 87 سال سن پیرترین برندگان جایزه پزشکی بوده‌اند.
از دیگر واقعیت‌های این جایزه باید به این امر اشاره کرد که در میان 201 برنده نوبل پزشکی تنها 10 زن وجود داشته‌اند که در این میان تنها باربارا مک‌کلینتوک(1983) به تنهایی برنده این جایزه بوده است.
دیگر برندگان زن شامل گتری کوری(1947)، روزلین یالو(1977)، ریتا لوی مونتالچینی (1986)، گرترود الیون (1988)، کریستیان نوسلین ولهارد(1995)، لیندا باک(2004)، فرانسوا باری سینوسی(2008) و الیزابت بلک‌برن و کارول گریدر(2009) بوده‌اند.
