لب تشنگی هامون حیات وحوش سیستان و بلوچستان را تهدید می‌کند

حکیم مهر - استان سیستان و بلوچستان به علت موقعیت خاص جغرافیایی و طبیعت بکر زیستگاه بسیاری از وحوش از جمله خرس سیاه آسیایی، تمساح پوزه کوتاه، پلنگ، گرگ، شغال، روباه و .... است اما هم اکنون با خشکیدن دریاچه هامون حیات بسیاری از این گونه ها در معرض تهدید جدی است.
خشکسالی های 14 ساله اخیر نه تنها موجب خشکیدن دریاچه و تالاب بین المللی هامون شده بلکه حیات وحش را در بیشتر نقاط این استان با مشکل تغذیه و آب آشامدینی مواجه کرده است.

علاقه مردم سیستان و بلوچستان و احترام گذاشتن آنان به طبعیت موجب شده تا حیوانات وحشی نیز در آرامش نسبی بهتر از سایر مناطق کشور بسر برند.

در گذشته که تالاب بین المللی هامون پر آب و مامن پرندگان و حیوانات وحشی بود، شکار با احترام به گونه های حیوانی هم در این منطقه رواج داشت اما رفته رفته با مستولی شدن خشکسالی بر آب و هوای منطقه، شکار به حداقل رسیده و اکنون و در برخی مناطق به صورت بسیار محدود انجام می شود.

مردم این سامان حفظ محیط زیست و جلوگیری از تخریب آن را محترم می شمرند و حتی برخی حیوانات مانند تمساح پوزه کوتاه که به گاندو معروف است، مورد احترام و حفاظت قرار دارد.

قدر زر زرگر شناسد قدر گوهر گوهری

اقلیم کویری و خشک سیستان و بلوچستان موجب شده تا مردم این دیار قدر نعمت آب و محیط و طبیعت را بخوبی بدانند و برای آن ارزش قائل شوند. اعتقادات خاص مردم این استان به امامت و ولایت و الگو پذیری شان از امام هشتم حضرت رضا (ع) سبب شده تا همواره آن بزرگوار را به عنوان ضامن آهو سرمشق رفتار مناسب با محیط زیست قرار دهند و هیچگاه به حیوانات اهلی و وحشی آسیب و آزاری وارد نکنند.

خشکسالی های مداوم، اداره حفاظت محیط زیست و روستاییان و عشایر سیستان و بلوچستان را بر آن داشت تا به کمک حیوانات وحشی شتافته و با ساخت آبشخور و گودال های طبیعی و غیر طبیعی آب شرب آنها را تامین کنند.

برخی گونه های حیوانی که از دسترس اهالی خارج هستند و در کوهها و بلندی های استان زیست می کنند بعضا برای تهیه آب و غذا دچار مشکل می شوند و حتی از مرگ طبیعی آنها کسی مطلع نمی شود و یا به طور اتفاقی توسط روستاییان و یا چوپان ها لاشه حیوانات کشف می شود.

مرگ یک قلاه پلنگ که اخیرا اعلام شد از جمله این اتفاقات است که موجب ناراحتی مردم منطقه شد.

پلنگ حیوانی مغرور است که عادت به مرده خواری و لاشه خواری ندارد حیوانی که شکارش را در شب انجام می دهد و در نقطه بلند مانند بالای درخت می برد و برعکس گرگ، شغال و حیوانات دیگر به اندازه نیازش تغذیه می کند و باقی شکارش را برای حیوانات دیگر می گذارد.

شناسایی 10 قلاده پلنگ در سیستان و بلوچستان

مدیرکل حفاظت محیط زیست سیستان و بلوچستان اظهار داشت: با توجه به علائم و بررسی هایی صورت گرفته حدود 10 قلاده پلنگ در استان شناسایی شده است.

خسرو افسری گفت: سالهاست اینگونه پلنگ حفاظت می شود و بیشتر در مناطق کوهستانی شهرستان سراوان به خصوص کوه بیرک زیست می کند.

وی با اشاره به اینکه پلنگ در شب حرکت می کند افزود: حدود چهار سال پیش در این منطقه دوربین عکاسی تله ای نصب کردیم و برای اولین بار در منطقه بزمان و کوه بیرک از پلنگ عکس گرفته شد.

وی بیان داشت: سال گذشته تعدادی دوربین تله ای برای فیلمبرداری نصب کردیم و توانستیم حدود یکساعت از پلنگ های منطقه بیرک  فیلمبرداری کنیم.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان گفت: انواع گونه های حیات وحش به محل زندگی مردم حمله کرده و به دام ها و احشام عشایر خساراتی را وارد می کنند اما مردم این استان با توجه به خسارات و شرایط سخت آسیبی به این گونه های نادر وارد نمی کنند و در این زمینه همکاری خوبی با محیط زیست داشته اند.

وی افزود: در سال های گذشته با توجه به خشکسالی های که در منطقه حاکم است، توانسته ایم خسارت هر چند ناچیزی به عشایر بدهیم و امیدواریم بتوانیم به نوعی خسارات وارده به آنان را پرداخت کنیم.

وی اظهار داشت: با حمایت سازمان محیط زیست سال گذشته حدود 23 میلیون تومان خسارت به بومیان و ساکنین مناطق خسارت دیده بابت حمله پلنگ پرداخت کردیم.

افسری با اشاره به مرگ یک قلاده  پلنگ درکوهستان های شهرستان خاش گفت: هیچ نشانه ای از گلوله در بدن این جانور دیده نشده و موقعیت منطقه نیز به گونه ای نیست که احتمال مسموم شدن آن باشد.

وی افزود: این پلنگ نر درشت دارای سن بالا بوده که علت مرگش هم به احتمال زیاد همین موضوع بوده است، البته برای اطمینان از این پلنگ نمونه برداری صورت گرفته که نتیجه آن تا چند روز آینده مشخص می شود.

وی بیان داشت: به دلیل اینکه چند روزی از مرگ این پلنگ می گذشت و بدنش بوی تعفن گرفته بود فورا پس از نمونه برداری دفن شد.

وی گفت: تعدادی از گونه ها مانند بز، قوچ، میش و حتی جبیر که گونه ای از آهو است به مناطق دیگر حتی مناطق مرزی طرف پاکستان گذار می کنند.

سیستان و بلوچستان زیستگاه تمساح پوزه کوتاه

مدیرکل حفاظت محیط زیست سیستان و بلوچستان افزود: تمساح پوزه کوتاه یا مردابی نیز در این استان وجود دارد و در اصل زیستگاه این جانور تنها در سیستان و بلوچستان است البته قبلا فقط در رودخانه سرباز بود اما در طی دو تا سه سال گذشته در رودخانه نهنگ سراوان هم دیده شده است.

وی اظهار داشت: در رودخانه  نهنگ سراوان علاوه بر تمساح مردابی، بز مچه بنگالی که از گونه های حائز اهمیت می باشد نیز دیده شده است.

وی گفت: تمساح مردابی توسط خود مردم حفاظت می شود به گونه ای که در دو سرشماری صورت گرفته از این جانور حدود 30 درصد افزایش تعداد داشتیم.

شناسایی شاه روباه توسط دوربین های تله ای

افسری افزود: با کارگذاری دوربین های تله ای برای اولین بار شاه روباه نیز در این منطقه شناسایی شد و البته می توان گفت، برای اولین بار در خاورمیانه از شاه روباه در این منطقه فیلمبرداری شده است.

وی بیان داشت: شاه روباه گونه ای نادر است و تعداد بسیار محدودی از آن وجود دارد.

وی گفت: سمور سنگی یا صخره ای نیز که گمان می کردیم نسلش منقرض شده است، به وسیله دوربین های تله ای شناسایی شد.

مدیر کل حفاظت محیط زیست سیستان و بلوچستان افزود: گونه های دیگری مانند گربه شنی که با یوز برابری می کند و داشتنش برای کشورمان بسیار حائز اهمیت است در منطقه بزمان شناسایی شد و از گربه جنگلی و وحشی نیز توانستیم عکس و فیلم تهیه کنیم.

وی گفت: وسعت زیاد سیستان و بلوچستان باعث شده خیلی از مناطق شناسایی نشوند و هنوز مناطق صعب العبوری وجود دارند که دست نخورده باقی مانده اند.

سیستان و بلوچستان به لحاض گونه های جانوری و گیاهی هندوستان کوچک است

وی اظهار داشت: سیستان و بلوچستان به دلیل وجود گونه های جانوری و گیاهی هندوستان کوچک نام دارد زیرا اقلیم های متفاوتی در این استان وجود دارد و جا برای کار فراوان است.

افسری افزود: با وجود امکانات محدودی که داریم سعی می کنیم همه مناطق را شناسایی کرده و از توانمندی های استان برای معرفی هرچه بیشتر آن استفاده کنیم.

افسری بیان داشت: سیستان و بلوچستان دارای پتانیسل بالایی در زمینه توریستی و گردشگری است.

وی گفت:حدود 315 گونه پرنده در این استان شناسایی شده اما متاسفانه خشکسالی های چند سال گذشته ضربه شدیدی به محیط زیست سیستان و بلوچستان وارد کرده است.

وی افزود: قبل از دهه 60 حدود 700 هزار تا یک میلیون قطعه پرنده در منطقه هامون شمارش می شد اما متاسفانه در چند سال اخیر به دلیل خشکسالی، شمارش پرندگان از 50 هزار رد نشده که این مهم یک فاجعه زیست محیطی به شمار می رود.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اظهار داشت: البته با وجود خشکسالی های این چند ساله خوشبختانه توانسته ایم همچنان گونه نادر دراج را حفظ کنیم.

وی به مردم سیستان و بلوچستان توصیه کرد، به جای سلاح دوربین بردارند و به شکار لحظه ها بروند و از این طبیعت زیبا و موجودات زیبایش لذت ببرند.

وی افزود: مردم جنوب استان معتقدند، پرنده یا حیوانی که در آب شیرین زندگی می کند مقدس است به همین دلیل نباید به آن آسیبی رساند.