حکیم مهر - جنجالی‌ترین تحقیق علمی سال 2012 که مربوط به تولید گونه مرگبار آنفلوآنزای H5N1 قابل انتقال از طریق هوا توسط دو گروه از دانشمندان در آمریکا و هلند بوده و در صورت تحقق، منجر به نابودی میلیون‌ها انسان خواهد شد، با وجود هشدارهای فراوانی که به تحریم داوطلبانه چهل دانشمند پیرامون این موضوع انجامید، از سرگرفته می‌شود.
تحقیقات در زمینه انتقال ویروس H5N1، سال گذشته در پی نگرانی‌ها درمورد امکان بهره‌برداری‌های بیوتروریستی از ویروس‌های خطرناک متوقف شده بود
این توقف خودخواسته، پس از کشف چگونگی اصلاح این ویروس برای دستیابی به قابلیت انتقال از هوا بین انسانها توسط دو تیم مستقل انجام شده بود.
اکنون دانشمندان به رهبری رون فوشیر رهبر تیم تحقیقاتی درهلند با انتشار تصمیم خود در مجلات نیچر و ساینس مبنی بر از سرگیری تحقیقات اظهار کردند که این کار تنها در امن‌ترین سایت‌ها و در کشورهایی که اجازه این کار را صادر کرده باشند،مانند چین و کانادا، انجام خواهد شد
بنابراین، این کار امکان آغاز مجدد پژوهش را در آزمایشگاههای هلند و دیگر نقاط مهیا خواهد کرد که البته آمریکا یا مراکز پژوهشی تحت حمایت آن، از این امر مستثنی بوده که در انتظار دستورالعمل‌های ایمنی و امنیتی بیشتر هستند.
کارشناسان آنفلوآنزاخاطرنشان کردند که نگرانی‌ها در مورد این پژوهش خطرناک در مورد ویروس بیماری‌زا را درک کرده و به شدت در حال کار برای کاهش آن هستند و اینکه اکنون زمان ادامه کار بر روی آن است.
به گفته محققان، این تحقیقات برای درک بهتر از H5N1 ضروری بوده که نگرانی‌هایی در مورد همه‌گیر شدن مرگبار آن در میان انسانها در آینده وجود دارد.
یوشیهیرو کاوائوکا، از دانشگاه ویسکونسین-مدیسون آمریکا و یکی از دانشمندان برجسته پژوهش آنفلوآنزای مرغی اظهار کرد: ما می‌خواهیم که جهان از آمادگی بهتری نسبت به اکنون در زمان همه‌گیر شدن ویروس H5N1 برخوردار باشد. ما خطرات مرتبط را درک کرده و هرگونه اقدام احتیاطی را در زمان انجام آزمایشات ایمن بر روی این ویروس رعایت خواهیم کرد.
کاوائوکا در گفتگو با خبرنگاران در یک کنفرانس تلفنی اظهار کرد که این پژوهش می‌تواند تلاش برای ایجاد نظارت زیستی جهانی بر آنفلوآنزا، سیستمهای هشدار اولیه و همچنین داروها و واکسنهای بهتر را ارتقا بخشد.
اما کارشناسان علمی دیگر هشدار دادند که خطرات بالقوه ادامه این پژوهش همچنان بر مزیتهای آن برتری دارد.
پروفسور لورد می، یکی از دانشمندان مخالف ادامه تحقیقات، درگفتگو با روزنامه ایندیپندنت اظهار کرد: با شناخته‌تر شدن و انتشار گسترده‌تر این پژوهش، امکان استفاده غلط از آن در میان افراد سودجو بیشتر می‌شود. نگرانی دیگر من این است که آمار بازدارندگی آنچنان که باید، نیست.
ریچارد رابرتز، کارشناس مهندسی ژنتیک که جایزه نوبل پزشکی را در سال 1993 دریافت کرده، گفت که این تصمیم توسط گروه کوچکی از دانشمندان خودخواه گرفته شده و مفهوم توافق آگاهانه را به استهزا گرفته است. چرا ما باید در آزمایشگاه یک ویروس با چنان خطری را مهندسی کنیم که تنها یک انتشار تصادفی می‌تواند نسبت قابل توجهی از بشریت را از بین برد؟ رای من منفی است.
محققان آنفلوآنزا از آمریکا، چین، ژاپن، انگلیس، هلند، کانادا، هونگ‌کونک، ایتالیا و آلمان در یک نامه سرگشاده برای اعلام لغو ممنوعیت ادامه پژوهش H5N1 اذعان کرده‌اند که این پژوهش خالی از خطر نیست.
آنها افزودند: با اینحال، به این دلیل وجود این خطر در طبیعت که ویروس H5N1 با قابلیت انتقال در میان پستانداران ممکن است پدیدار شود، مزیتهای این کار بر خطراتش افزون است.
وندی بارکلی، ویروس‌شناس آنفلوآنزا در امپریال کالج لندن و یکی از نویسندگان این نامه اظهار کرد که رفع توقیف این پژوهش می‌تواند به اکتشافات علمی با عواقب مستقیم برای سلامت انسان و حیوان منجر شود.
تمام پژوهشها در مورد انتقال H5N1 در سال گذشته در پی ساخت شکلهای جهش یافته با قابلیت انتقال مستقیم بین پستانداران توسط محققان دانشاه ویسکونسین و مرکز پزشکی ارسموس متوقف شد.
در حال حاضر آنفلوآنزای مرغی از پرنده‌ای به پرنده دیگر و از پرنده به انسان قابل انتقال بوده، اما از یک انسان به انسان دیگر سرایت نمی‌کند.
انتقال مستقیم این بیماری از پرنده به انسان، معمولا مهلک است. دانمشندان نگران هستند که جهشهای مشابه مورد نیاز برای مسری کردن این ویروس در میان پستانداران در محیط آزمایشگاهی، در آینده در طبیعت نیز ایجاد شود.
انتشار اخبار در مورد این کار در اواخر سال 2011، هیئت مشاوره ملی علوم آمریکا برای امنیت زیستی را واداشت تا خواستار سانسور مقالات علمی در مورد آن برای جلوگیری از انتشار جزئیات در میان افراد سودجو شود.
این درخواست سانسور منجر به مناظرات شدید در مورد آزادی دانشمندان برای دستکاری عوامل عفونی به نام پژوهش شد.
در طول این توقف،سازمان بهداشت جهانی توصیه کرد که دانشمندان اقدامات زیستی و امنیتی مورد استفاده برای جلوگیری از این ویروس را توضیح داده و تلاش بیشتری را برای نمایش دلیل مهم بودن این پژوهش انجام دهند.
