حکیم مهر - طراحی وضعیت استقرار کپسول زیستی کاوشگر پیشگام در میان کاوشگرهای طراحی و ساخته شده در جهان منحصر به فرد است.
این موضوع را دکتر محمد ابراهیمی- رییس پژوهشکده سامانه‌های فضانوردی سازمان فضایی ایران- اعلام کرد.
وی که در نشستی در دانشگاه صنعتی امیرکبیر با موضوع پرتاب موفقیت‌آمیز کاوشگر پیشگام سخن می‌گفت، در این زمینه توضیح داد: کپسول زیستی به شیوه‌ای طراحی شده بود که در تمام طول مسیر وضعیت یکسانی داشت و سر آن رو به سمت بالا بود. این وضعیت باعث می‌شد تا موجود زنده درون کپسول در مسیر بازگشت وارونه نشود و خون در مغز او تجمع نکند.
به گفته ابراهیمی در میان کاوشگرهای بررسی شده توسط پژوهشگران این پژوهشکده چنین طراحی‌ای نظیر نداشته و این طراحی برای کپسول زیستی پیشگام منحصر به فرد است.
استفاده از طراحی آیرودینامیکی خاص برای کنترل سرعت
وی در توضیح مراحل پرتاب و سرعت کاوشگر پیشگام در حین عملیات خاطرنشان کرد: در آغاز عملیات موتور کاوشگر 33 ثانیه کار کرد تا سرعت از یک ماخ عبور کند و سپس در مسیر حرکت به حداکثر سرعت یعنی 5.5 ماخ رسید. این سرعت در مسیر بازگشت در مرحله‌ای دوباره از یک ماخ عبور کرد و حداکثر سرعت آن در مسیر بازگشت 4.5 ماخ بود.
رییس پژوهشکده سامانه‌های فضانوردی ادامه داد: کاهش سرعت کاوشگر در مسیر برگشت با استفاده از طراحی‌های خاص آیرودینامیکی انتهای محموله صورت گرفت که با این روش سرعت به 0.8 ماخ رسید و سپس چترها سرعت را در نهایت به 8 متر در ثانیه رساندند.
بررسی شرایط فیزیولوژیک پیشگام در حین پرتاب
ابراهیمی درباره پیشگام- میمون فضانورد ایرانی- نیز اظهار کرد: این میمون از نژاد رزئوس است که به صورت گسترده در تحقیقات علمی به دلیل شباهت‌های فیزیولوژیک بسیارش به انسان مورد استفاده قرار می‌گیرد و خاص تحقیقات فضانوردی نیست.
وی درباره آموزش این نوع میمون نیز گفت: آماده‌سازی این میمون‌ها به طور کلی شامل حساسیت‌زدایی و سازگارسازی آنهاست که مرحله‌ای بسیار طولانی است که برای پیشگام یک سال طول کشید اما ممکن است برای برخی از میمون‌ها تا دو سال نیز ادامه داشته باشد.
رییس پژوهشکده سامانه‌های فضانوردی درباره وضعیت فیزیولوژیک پیشگام در هنگام پرتاب توضیح داد: نمودارهای وضعیت ضربان قلب پیشگام و نیز شتاب‌های عملیات رسم شده و بر روی هم منطبق شده است که نشان می‌دهد در زمان‌هایی که شتاب عملیات بالا رفته ضربان قلب پیشگام تا 140 ضربه در دقیقه بالا رفته که کاملا طبیعی است.
به گفته وی ضربان قلب طبیعی این میمون‌ها در زندگی معمولی آنها گاهی تا 200 ضربه در دقیقه نیز بالا می‌رود.
کاوشگرها از این به بعد مانند پیشگام نام خاص خواهند داشت
وی درباره وظایف و اهداف پژوهشکده سامانه‌های فضانوردی نیز توضیح داد: این پژوهشکده طراحی، ساخت و تست مدارگردها(ارسال فضانورد به مدار)، طراحی، ساخت و تست کاوشگرها(ارسال زیرمداری موجود زنده و فضانورد) و آموزش فضانورد و آماده‌سازی تجهیزات لازم برای فضانوردی را از ابتدای تأسیس بر عهده داشته است.
رییس پژوهشکده سامانه‌های فضانوردی افزود: کاوشگر پیشگام در کلاس کاوشگرهای بزرگ قرار می‌گیرد که پرتاب آنها از سال 1388 با پرتاب کاوشگر 3 آغاز شد و برای آنها مأموریت ارسال موجود زنده به فضا تعریف شده است.
به گفته ابراهیمی از این به بعد کاوشگرها نیز مانند ماهواره‌برهای طراحی و ساخته شده در کشور نام خاص – مانند پیشگام- خواهند داشت و دیگر شماره‌گذاری نخواهند شد.
