حکیم مهر - کتاب "حیوانات، قوانین حمایتی و حدود بهره‌وری در اسلام" تألیف سعید نظری توکلی توسط سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم اسلامی دانشگاهها (سمت) انتشار یافت.
نیاز به سلامت از نیازهای پایه در زندگی انسان است. سلامتی جسمی و روحی انسان با دو روش پیشگیری و درمان تأمین می‌شود. در روش نخست عوامل بیماری‌زا را می‌یابند و زمینه فعالیت آنها را از بین می‌برند یا به کمترین حالت ممکن می‌رسانند، تا انسان با بدن و روان سالم به زندگی خود ادامه دهد. اما در روش دوم تلاش می‌کنند عوامل بیماری‌زا را تحت کنترل درآورند و در بهترین حالت نابود کنند تا انسان سلامت خود را بازیابد.
پزشکی برای دستیابی به روش دوم نیازمند محیطی است که بتواند روند پیدایش عوامل بیماری‌زا، چگونگی عمل آنها و سرانجام واکنش بدن در مقابل آنها را بشناسد و سپس، با تنظیم اصول و مقررات بهداشتی، زمینه پیدایش آنها را از بین ببرد و در صورت پیدایش آنها را نابود سازد. طبیعی است محیط چنین کاوشهایی نمی‌تواند بدن خود انسان باشد، زیرا صرف نظر از مغایرت آن با هدف دانش پزشکی که مراقبت و حمایت از سلامت انسان است با جایگاه و منزلت انسانی ناسازگار است.
بنابراین احساس نیاز به مدلهای حیوانی برای تحقیقات، روز‌به‌روز در جامعه پزشکی بیشتر می‌شود. اما با گذشت زمان این پرسش در ابتدا در ذهن خود پزشکان و سپس در ذهن حقوق‌دانان شکل گرفت که آیا انسان مجاز است برای تثبیت موقعیت سلامت خود در دو حوزه بهداشت و درمان سلامت حیوانات را به خطر بیندازد؟
چنین نگرشی به حوزه حیوانات باعث شد محققان اخلاق زیستی با بررسی مسئله بهره‌وری از حیوانات در دو حوزه حقوق و اخلاق، ضمن تنظیم مقررات و قوانین لازم برای نگهداری و کار با حیوانات در محیطهای آزمایشگاهی، بایستگیها و اصول اخلاقی استفاده از حیوانات را نیز یادآور شوند.
اینک یک پرسش اما با چند شکل پیش روی ماست: کار با حیوان در محیط آزمایشگاهی از نظر اسلام به عنوان یکی از ادیان بزرگ الهی که در حوزه‌های مختلف انسانی و حیوانی قوانین و مقررات فراوانی دارد، چگونه ارزیابی می‌شود؟ آیا می‌توان از لا‌به‌لای قوانین و مقررات حقوقی و تعالیم اخلاقی این دین بزرگ به راه‌کاری در این باره دست یافت؟
این کتاب در پی پاسخ به این سؤالات از منابع اسلامی اعم از قرآن و سنت نبوی و احادیث امامان معصوم «علیهم السلام» است و سپس در پایان به آراء و نظرات محققان مختلف علوم اسلامی پیرامون حیوانات توجه می‌شود. این کتاب هرچند نخستین پژوهش در حوزه حیوانات با رویکرد اسلامی نیست، اما تلاش شده است مسئله حیوانات در سه حوزه کلامی، حقوقی و اخلاقی مورد بررسی قرار گیرد.
کتاب مزبور مشتمل بر سه گفتار (کلامی، حقوقی و اخلاقی) است: مطالبی که در گفتار کلامی مطرح می‌گردند عبارت‌اند از: زندگی اخروی حیوانات، زشتی و زیبایی آزار حیوانات. گفتار دوم که بررسیهای حقوقی است مشتمل بر: پیش‌فرضهای حقوقی حیوانات، شاخصه‌های بهره‌وری از حیوانات و وظایف انسان در بهره‌وری از حیوانات است. و گفتار سوم که بررسیهایی اخلاقی بحث است مطالبی چون: ملاحظات جسمانی، ملاحظات روانی حیوانات را در بردارد. کتاب مزبور برای دانشجویان رشته‌های¬ فقه و مبانی حقوق اسلامی در مقطع کارشناسی به عنوان منبع کمک درسی با همکاری بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی تدوین شده است.
این کتاب در 199 صفحه و مبلغ 19000 ریال در اختیار دانشجویان و علاقه‌مندان قرار گرفته است.
